Κυριακή 9 Μαΐου 2010
Οι τρεις νεκροί στοιχειώνουν την εποχή του μηχανισμού στήριξης;Ευ. Βενιζέλος: Οι τρεις νεκροί στοιχειώνουν όσους φλερτάρουν με τη βία και παίζουν «εν ου παικτοίς». Η δολοφονία τριών νέων ανθρώπων που αγωνίζονταν για το ψωμί τους δείχνει πόσο εύκολος είναι ο εκβαρβαρισμός μιας κοινωνίας όταν δεν υπάρχουν αρμοί και μέτρο. Αρα ο θάνατός τους στοιχειώνει την ψυχή όλων μας.
Σας φοβίζει η ένταση της κοινωνικής αντίδρασης στα μέτρα;Ευ. Βενιζέλος: Ας σκεφτεί ο καθένας ποιος λόγος μπορεί να οδηγήσει μία κυβέρνηση στην απόφαση να περικόψει μισθούς και συντάξεις. Αυτό μπορεί να γίνει μόνον αναγκαστικά, για λόγους ακραίας εθνικής ανάγκης. Για να αποφευχθεί η πλήρης διακινδύνευση των μισθών, των συντάξεων, των καταθέσεων, των περιουσιών. Δεν πρόκειται, συνεπώς, για μία ελεύθερη πολιτική επιλογή.
Το ζήτημα είναι να θέσουμε σε εφαρμογή μία εθνική κοινωνική συμφωνία που θα μας επιτρέψει όχι μόνο να πετύχουμε τα δημοσιονομικά και μακροοικονομικά μεγέθη του προγράμματος στήριξης, αλλά να μπορέσουμε να αποκαταστήσουμε το εισόδημα των πολιτών, να αποκαταστήσουμε τις απώλειες και τις ελπίδες.
Οι πολίτες θεωρούν, όμως, τα μέτρα άνισα και άδικα.Ευ. Βενιζέλος: Συμφωνώ απολύτως με την αντίδραση αυτή των πολιτών. Εχουν δίκιο. Τα μέτρα άμεσης εφαρμογής που μειώνουν τις δημόσιες δαπάνες, είναι δυστυχώς άδικα γιατί αφορούν μισθούς και συντάξεις. Τα φορολογικά μέτρα που επιβαρύνουν τους έχοντες και κατέχοντες, με εξαίρεση την έκτακτη εισφορά και τους έμμεσους φόρους, αργούν συγκριτικά να αποδώσουν. Οταν η νέα φορολογική νομοθεσία εφαρμοστεί πλήρως, θα αποκατασταθεί η ισορροπία και η δικαιοσύνη των μέτρων. Μπορούν όμως και πρέπει να ενταθούν αμέσως οι φορολογικοί έλεγχοι, να αποκαλυφθούν και να στιγματιστούν ακραίες περιπτώσεις φοροδιαφυγής και παράνομου πλουτισμού. Ολα αυτά δεν είναι κινήσεις μόνον συμβολικές, είναι κινήσεις που αλλάζουν τη νοοτροπία της κοινωνίας και τις πρακτικές της αγοράς.
Ο μεγάλος φόβος της κοινωνίας είναι ότι ακόμη και αν εφαρμοστούν πλήρως τα μέτρα, το 2014 το δημόσιο χρέος θα ξεπερνά το 147%.Ευ. Βενιζέλος: Αν αφεθούμε απλώς στη λογική των αριθμών του δημοσιονομικού και μακροοικονομικού πλαισίου του προγράμματος στήριξης, δεν θα φτάσουμε εκεί που θέλουμε. Δεν αρκούν τέτοιου είδους παραδοχές και προγνώσεις. Πρέπει να κινητοποιηθούν όλες οι εθνικές δυνάμεις, να ξαναγίνουμε αισιόδοξοι και δημιουργικοί. Αυτό μπορεί να επηρεάσει θετικά όλες τις συμπεριφορές: εργοδοτών και εργαζομένων, επενδυτών και καταναλωτών.
Ποια τύχη μπορεί να έχει μια χώρα που δεν έχει στέρεη παραγωγική βάση;Ευ. Βενιζέλος: Η Ελλάδα δεν έπαψε ξαφνικά να είναι μια πλούσια χώρα. Είναι η 30ή σε όγκο οικονομία διεθνώς, οι ιδιωτικές επενδύσεις σε ακίνητα ξεπερνούν το 420% του ΑΕΠ. Η Ελλάδα δεν έπαψε να διαθέτει τα συγκριτικά πλεονεκτήματα που την κάνουν μεγάλο διεθνές μέγεθος στην εμπορική ναυτιλία, στον τουρισμό, στην ακαδημαϊκή έρευνα, στην εφαρμογή έξυπνων και ευέλικτων λύσεων στον τομέα των υπηρεσιών. Αλίμονο αν νιώσουμε ταπεινωμένοι, ηττημένοι και παραιτημένοι. Χρειάζεται μία εθνική ανάταξη. Χρειαζόμαστε, συνεπώς, ενδογενείς αναπτυξιακές δυνάμεις.
Μας κατηγορούν ότι είμαστε έθνος τεμπέληδων...Ευ. Βενιζέλος: Δεν είμαστε ένα έθνος τεμπέληδων και απατεώνων που ζουν με δανεικά, αλλά ένα ιστορικό έθνος και μία ευρωπαϊκή κοινωνία με αξιοζήλευτο επίπεδο ζωής που δεν μας το χάρισε κανείς. Η κρίση αφορά πλέον την Ευρώπη, το ευρώ, το διεθνές χρηματοοικονομικό σύστημα. Γι' αυτό ήταν ιστορικό ίσως λάθος η καθυστέρηση και η αμφιθυμία της Γερμανίας. Πρέπει συνεπώς να διαμορφώσουμε εθνικά αποθέματα δύναμης και αντοχής, πέραν του προγράμματος στήριξης. Εως ότου διαμορφωθούν βασικοί μηχανισμοί παγκόσμιας οικονομικής διακυβέρνησης, οι κίνδυνοι θα είναι διαρκείς και μεγάλοι.
Στη Βουλή η κυβέρνηση καταλόγισε τις ευθύνες στη Ν.Δ. Η κοινωνία όμως καταλογίζει πλέον τις ευθύνες σε όλο το πολιτικό σύστημα και δεν αφήνει εκτός κριτικής τους τελευταίους επτά μήνες.Ευ. Βενιζέλος: Είναι εύκολο να προσεγγίζει κάποιος το ζήτημα μέσα στο δίπολο ΠΑΣΟΚ-Ν.Δ. και να κατανέμει δίκαια τις ευθύνες σε κάθε κυβερνητική περίοδο. Δεν έχουμε άλλωστε όλοι ίσες ευθύνες και δεν μπορούμε να δεχθούμε τη λογική της λήθης και του συμψηφισμού. Οι πολίτες, όμως, βρίσκονται πλέον αλλού. Απαξιώνουν κάθε συμβατική κομματική προσέγγιση, κάθε τυπικό πολιτικό λόγο. Εχει ανατραπεί το πιο θεμελιώδες αυτονόητο της μεταπολιτευτικής ή μάλλον της μεταπολεμικής περιόδου, ότι δεν πρόκειται το επίπεδο ζωής και εισοδημάτων να οπισθοχωρήσει, ότι θα πηγαίνουμε πάντα προς τα εμπρός, παρά τα προβλήματα και τις δυσκολίες.
Τέλος εποχής;Ευ. Βενιζέλος: Αυτό συνεπάγεται το τέλος μιας εποχής, χωρίς να έχουμε συμφωνήσει ακόμα ως κοινωνία σε μια ολοκληρωμένη εθνική αφήγηση για τη νέα εποχή. Το βέβαιο είναι ότι δεν μπορούμε να αφήσουμε τη χώρα να πτωχεύσει παρασύροντας και τους πολίτες της. Ξέρουμε όμως ότι δεν αρκεί αυτό. Αυτή τη νέα εθνική αφήγηση πρέπει λοιπόν να τη γράψουμε όλοι μαζί, με υπευθυνότητα και συναίνεση και αυτό είναι μία διαρκής πρόκληση.
Ηδη όμως τίθεται ζήτημα νομιμοποίησης για την κυβέρνηση. Το ΠΑΣΟΚ κέρδισε τις εκλογές με το σύνθημα «λεφτά υπάρχουν» ενώ τώρα εφαρμόζει μια αυστηρή πολιτική λιτότητας.Ευ. Βενιζέλος: Πράγματι έχει μεταβληθεί - εκ των πραγμάτων - η νομιμοποιητική βάση της κυβέρνησης. Καλούμαστε να διαχειριστούμε μια πρωτοφανή κρίση και να λάβουμε αποφάσεις που καμία κυβέρνηση δεν θα ήθελε να κληθεί να λάβει. Αυτό είναι το δράμα, το στοίχημα, αλλά και η ιστορική δύναμη του αντιπροσωπευτικού συστήματος. Στην οργή και την άμεση συναισθηματική αντίδραση του κάθε πολίτη, η κυβέρνηση και η Βουλή καλούνται να αντιπροτείνουν μια ολοκληρωμένη προσέγγιση του γενικού συμφέροντος, με την ελπίδα πως αυτό θα γίνει αντιληπτό εν τέλει και από τον κάθε πολίτη επειδή έτσι εξυπηρετούνται και τα δικά του μείζονα αγαθά. Η εφαρμογή του προγράμματος δεν είναι όμως υπόθεση της κυβέρνησης αλλά της χώρας και ο καθένας καλείται να αναλάβει την ευθύνη του. Οχι μόνον η κυβέρνηση αλλά και όλα και όλοι θα κρίνονται καθημερινά.
Θα μπορούσε να σας πει κάποιος «κάντε εκλογές»...Ευ. Βενιζέλος: Δεν άκουσα να το λέει κάποιος.
Υπάρχει και η λύση του δημοψηφίσματος που προτείνει ο ΣΥΡΙΖΑ...Ευ. Βενιζέλος: Δημοψήφισμα με ποιο ερώτημα; Το ερώτημα θα έπρεπε να είναι εάν «είστε υπέρ της πτώχευσης της χώρας με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τους πολίτες» ή «υπέρ της λήψης των αναγκαίων σωστικών μέτρων». Καταλαβαίνετε, συνεπώς, πόσο αδιέξοδη είναι η συζήτηση για δημοψήφισμα γύρω από τη διαχείριση μιας τέτοιας κρίσης.
Στο αίτημα να πάει κάποιος επιτέλους στη φυλακή πώς απαντάτε;Ευ. Βενιζέλος: Η κοινωνία έχει το απόλυτο δικαίωμα να οργίζεται, να κατακρίνει και να καταψηφίζει. Δεν έχει όμως το δικαίωμα να δικάζει, να καταδικάζει και να εκτελεί ποινές. Σε ένα κράτος δικαίου στη φυλακή στέλνουν μόνον τα αρμόδια δικαστήρια, αλλιώς ισχύει ο νόμος της ζούγκλας με τους δικούς της αυτόκλητους εισαγγελείς και δικαστές. Αυτό δεν δικαιολογεί τις μεγάλες θεσμικές αδυναμίες της δικαιοσύνης. Για παράδειγμα, η επιτάχυνση των δικών και η απόλυτη διαφάνεια της δικαιοσύνης είναι επείγοντα ζητήματα που προσπαθούμε να αντιμετωπίσουμε.
Το διαζύγιο Σαμαρά-Μπακογιάννη αλλάζει το πολιτικό σκηνικό;Ευ. Βενιζέλος: Η κατάσταση είναι γενικά ρευστή, αυτό όμως ισχύει κατεξοχήν στο χώρο της συντηρητικής παράταξης όπου και η κ. Μπακογιάννη θα αναζητήσει ρόλο αλλά και ο ΛΑΟΣ διεκδικεί άλλου είδους ρόλο. Θα δούμε, συνεπώς, πώς θα διαμορφωθούν οι συσχετισμοί.
Υπάρχουν ωστόσο και οι διαγραφές των τριών βουλευτών του ΠΑΣΟΚ...Ευ. Βενιζέλος: Οταν θέτουμε τα κόμματα της αντιπολίτευσης προ των ευθυνών τους και τα καλούμε να ψηφίσουν το νόμο στο όνομα της εθνικής συναίνεσης και για τη διάσωση της χώρας, εμείς οι ίδιοι οφείλουμε να αναλάβουμε πρώτοι τις δικές μας ευθύνες, ακόμη κι αν κάποιος δεν έχει προσωπική συμμετοχή σε χειρισμούς κρίσιμων περιόδων.
* Η συνέντευξη δημοσιεύτηκε στην Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, 09/05/2010
