Αθήνα 20 Δεκεμβρίου 2016

 

Εισήγηση Ευ. Βενιζέλου στην κοινοβουλευτική υποεπιτροπή για το δημόσιο χρέος

Κύριε Πρόεδρε, ευχαριστώ πολύ γιατί ανταποκριθήκατε στην επιστολή που σας είχα απευθύνει στις 10 Νοεμβρίου, με την οποία ζητούσα να έρθω να ενημερώσω την Επιτροπή. Σας έχω προτείνει επίσης, για την πληρότητα της ενημέρωσης των μελών της Επιτροπής, να καλέσετε, προκειμένου να σας ενημερώσουν και τον κ. Στουρνάρα, όχι ως Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος, αλλά ως διάδοχο  μου στο Υπουργείο Οικονομικών, τον Klaus Regling, βασικό αντισυμβαλλόμενο και δανειστή της χώρας, τον επικεφαλής του ESM και βεβαίως τους επικεφαλής του ΟΔΔΗΧ, τον σημερινό και τον προηγούμενο. Δηλαδή, τον κ. Στέλιο Παπαδόπουλο και τον κ. Πέτρο Χριστοδούλου. Σας ευχαριστώ λοιπόν, που μου δίνετε την ευκαιρία αυτή. 

 

Ο χαρακτήρας της ελληνικής οικονομικής κρίσης  και οι θεσμικές αδυναμίες της Ευρωζώνης 

Θα ξεκινήσω με μία μικρή ιστορική αναφορά. Οι εκλογές τον Οκτώβριο του 2009, διεξήχθησαν με την Ελληνική κρίση να έχει ήδη καταστεί αντιληπτή από όλους. Η κρίση αυτή, ήταν πρωτίστως κρίση υπερβολικού δημοσιονομικού και πρωτογενούς ελλείμματος, κρίση αναχρηματοδότησης του Δημοσίου Χρέους και κρίση ελλείμματος παραγωγής και ανταγωνιστικότητας. Θυμίζω ότι, το δημοσιονομικό έλλειμμα του 2009 είχε καταγραφεί τελικώς, στο 15,7% του ΑΕΠ, το πρωτογενές έλλειμμα του 2009 στο 10,5% ,με τιμές σημερινού ΑΕΠ στο 13,5%, το έλλειμμα ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών στο 15% και το Δημόσιο Χρέος είχε ακολουθήσει μία ανοδική πορεία, το 2007 ήταν 103%, το 2009 ήταν 106%, το 2010 είχε αρχίσει να ξεπερνά το 145% του ΑΕΠ.

Μια κρίση ρευστότητας και αναχρηματοδότησης του χρέους πολύ εύκολα μετατρέπεται σε κρίση φερεγγυότητας λόγω της αντίδρασης και της υπερευαισθησίας των αγορών.

Θέλω να θυμίσω ότι η ευρωζώνη ως θεσμικό  σύστημα ήταν κατασκευασμένη με βάση τη Συνθήκη του Μάαστριχτ και όλες τις μετέπειτα νομικές μεταβολές στο θεσμικό οικοδόμημα της Ε.Ε, για φυσιολογικές συνθήκες θερμοκρασίας και πιέσεως. Δεν διέθετε μηχανισμούς πρόγνωσης, ανάσχεσης και υπέρβασης κρίσεων. Το άρθρο 136 της Συνθήκης για την Ε.Ε., όπως ίσχυε πριν την τελευταία τροποποίησή του το 2011, απαγόρευε το «bail in», δηλαδή τη διάσωση τραπεζών και απαγόρευε τη νομισματική χρηματοδότηση και την απαγορεύει, δηλαδή τη νομισματική  χρηματοδότηση  των κρατών από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Δεν υπήρχαν μηχανισμοί αντίστοιχοι με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.

Ο πρώτος μηχανισμός για την υποστήριξη της Ελλάδος, ο μηχανισμός επί τη βάσει του οποίου ελήφθη το πρώτο δάνειο και συνήχθη το πρώτο μνημόνιο, ο λεγόμενος «Μηχανισμός της Ελληνικής Δανειακής Διευκόλυνσης», του Greek Loan Facility (GLF)  συγκροτήθηκε εκ των ενόντων στις αρχές του 2010.  Έπρεπε, να προηγηθεί αλλαγή του άρθρου 136, για να διαμορφωθεί ο EFSF, προκάτοχός του ESM. Θυμίζω ότι υπάρχει μια θεμελιώδης διαφορά ανάμεσα στους δύο θεσμούς. Ο EFSF είναι ανώνυμη εταιρεία του Δικαίου του Μεγάλου Δουκάτου του Λουξεμβούργου, ενώ ο ESM είναι διεθνής διακρατικός οργανισμός, ο οποίος δεν διέπεται απ’ το δίκαιο  της Ε.Ε., αλλά εφάπτεται με αυτό μέσω του ρόλου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Τότε δεν υπήρχαν οι θεσμοί οικονομικής διακυβέρνησης, που υπάρχουν τώρα, δεν υπήρχε το δημοσιονομικό σύμφωνο, δεν υπήρχε το λεγόμενο «πακέτο των 6 μέτρων», το «six packs», το «two packs», δεν υπήρχε  η Τραπεζική Ένωση με τον Ενιαίο Μηχανισμό Εποπτείας ( SSM )  και τον Ενιαίο Μηχανισμό Εκκαθάρισης (SRM) και υπήρχε μια έντονη και διάχυτη δυσπιστία των κρατών-μελών προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή,  την κατηγορούσαν ότι δεν προέβλεψε και δεν ανάσχεσε την κρίση και γι' αυτό, τελικώς, η Γερμανική Κυβέρνηση και άλλες Κυβερνήσεις ίδιων αντιλήψεων επέβαλαν την παρουσία του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου στην καρδιά της Ευρωζώνης, προκειμένου να υποκατασταθούν οι ελλείποντες ευρωπαϊκοί μηχανισμοί. Θυμίζω ότι τότε το Δ.Ν.Τ. είχε παρέμβη σε δύο χώρες εκτός ευρωζώνης, αλλά εντός Ε.Ε., που ήταν η Ουγγαρία και η Λετονία, η οποία δεν είχε ενταχθεί ακόμα στην ευρωζώνη.

Άρα υπήρχε ένα προοίμιο, ένα προγεφύρωμα παρουσίας του ΔΝΤ στην Ε.Ε., παρότι ο καταστατικός σκοπός του ΔΝΤ είναι να στρέφεται πρωτίστως προς τη βοήθεια των υπό ανάπτυξη χωρών κι όχι των ανεπτυγμένων χωρών.

Γιατί δεν έγινε παρέμβαση στο χρέος το 2010 ; 

Αυτό είναι σημαντικό σημείο για να απαντήσει κανείς σε ένα ερώτημα που είναι εύλογο: γιατί δεν υπήρξε εξ αρχής μια παρέμβαση στο χρέος, προκειμένου να έχουμε ριζική αντιμετώπιση του ελληνικού προβλήματος. Η  εκ των υστέρων γνώση μου και η εμπειρία μου μου λέει ότι υπήρχε σαφής και δεδηλωμένη αντίδραση της ΕΚΤ. Ο Ζαν- Κλοντ Τρισέ ήταν απολύτως αντίθετος, διότι θεωρούσε ότι καταστατικός σκοπός της Τράπεζας είναι να στηρίξει την ευστάθεια του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος, ιδίως μετά την εμπειρία της Lehman Brothers στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, που οδήγησε στην εφαρμογή του περιβόητου πακέτου Πόλσον -εννοώ τον τότε υπουργό Οικονομικών των Ηνωμένων Πολιτειών.

Και βέβαια, αυτή η προτεραιότητα προστασίας του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος συνεχίζεται μέχρι τώρα γιατί αυτή είναι, αν θέλετε, η αποστολή κάθε Κεντρικής Τράπεζας. Θα δούμε, στη συνέχεια, αν μεταξύ του 2010 και του 2011, του 2012 είχαμε κάποια αξιοσημείωτη μεταβολή στο επίπεδο έκθεσης αλλοδαπών, και ημεδαπών οντοτήτων στην κατοχή του ελληνικού δημοσίου χρέους.

Για ένα πολύ μεγάλο διάστημα, μέχρι την άνοιξη του 2011, οι εταίροι μας δεν ήθελαν να ακούσουν ούτε καν κουβέντα για οποιαδήποτε παρέμβαση, ακόμη κι αν αυτή η παρέμβαση ήταν εξαιρετικά ήπια, δηλαδή είχε τη μορφή επέμβασης στην απεικόνιση του χρέους κι όχι στο πραγματικό μέγεθός του –αναφέρομαι στο λεγόμενο reprofiling του χρέους, για το οποίο είχαν διατυπωθεί πολλές και ενδιαφέρουσες προτάσεις από την άνοιξη του 2010 και μετά.

Συνεπώς, η απάντηση στο ερώτημα «ποιος έφερε το ΔΝΤ στην Ευρωζώνη και στην Τρόικα» είναι ότι το έφερε η γερμανική κυβέρνηση και γενικότερα η διακυβερνητική λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, λόγω μεγάλης δυσπιστίας, την εποχή εκείνη, προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Αυτό έχει την εξής επίπτωση: Προϋπόθεση καταστατική για να μετάσχει το ΔΝΤ σε ένα Πρόγραμμα Στήριξης, όπως έγινε το 2010 με την Ελλάδα, είναι να κριθεί το χρέος της χώρας που βοηθείται βιώσιμο. Άρα έπρεπε όλοι να συμφωνήσουν στη βιωσιμότητα του ελληνικού δημοσίου χρέους χωρίς παρέμβαση, εκείνη τη στιγμή.

 

Μπορούσε να αποφευχθεί η μετατροπή μιας  κρίσης ρευστότητας σε κρίση φερεγγυότητας ;

Τώρα, υπάρχει και ένα άλλο ερώτημα το οποίο εκ προοιμίου θα ήθελα να θέσω και να απαντήσω, όπως πιστεύω ότι έχει συμβεί: εάν μπορούσε να αποφευχθεί η μετατροπή της κρίσης αναχρηματοδότησης, της κρίσης ρευστότητας, σε κρίση φερεγγυότητας, με προκαταβολική άντληση περισσοτέρων κεφαλαίων από την αγορά, μέσω επιθετικότερων εκδόσεων του ΟΔΔΗΧ.  Κάτι που πρέπει να σας πω ότι μας είχε απασχολήσει όλους, και εμένα την εποχή εκείνη, ως Υπουργό Εθνικής Άμυνας, που είχα μια εξωτερική σχέση με τα πράγματα, από απόσταση, αλλά πολιτικά με απασχολούσε αυτό.

Διαπίστωσα, εκ των υστέρων, ότι όταν υπάρχει ένα ανακοινωμένο πρόγραμμα εκδόσεων ενός οργανισμού όπως ο ΟΔΔΗΧ και όλων των θησαυροφυλακίων στις ανεπτυγμένες χώρες, δημιουργείται τεράστια καχυποψία και αρνητική αντίδραση της αγοράς όταν αλλάζει το πρόγραμμα αυτό κι όταν εμφανίζονται περισσότερες εκδόσεις. 

Αυτό ανάβει ένα κόκκινο φως κινδύνου στην αγορά και μπορεί εκείνη τη στιγμή, να διαπιστωθεί η χρεοκοπία της χώρας, επειδή γίνεται μια επιθετική πολιτική εκδόσεων  για  περισσότερα κεφάλαια, τα οποία τελικώς δεν αντλούνται από την αγορά, ακόμη και αν ανεβαίνει με γεωμετρική πρόοδο το επιτόκιο.

 

Μπορούσε να γίνει το 2010 μονομερής παρέμβαση στο χρέος ;

Θα μπορούσε να γίνει το 2010 – και πάλι το βλέπω εκ των υστέρων, με τη μετέπειτα εμπειρία μου – η επιλογή της παύσης πληρωμών και του μονομερούς κουρέματος του ελληνικού δημοσίου χρέους; Θα μπορούσαμε να αγνοήσουμε την  Ε.Ε. και να μη κάνουμε εθελοντική παρέμβαση, αλλά μονομερή παρέμβαση, όπως έγινε ,για παράδειγμα, στην Αργεντινή; Νομικά, αυτό θα οδηγούσε σε ασύντακτη χρεοκοπία, θα μας οδηγούσε κατά πάσα πιθανότητα, για να μην πω βεβαιότητα, σε έξοδο από το ευρώ και θα μας άφηνε εκτός προστασίας, εκτός αγορών, υπό συνθήκες χρεοκοπίας, με 26 δισ. πρωτογενές έλλειμμα.

Επίσης, θα έπρεπε να έχουμε αποφύγει και την καταβολή όλων των δεδουλευμένων τόκων.  Ακόμη και αν δεν πληρώναμε ούτε τους τόκους, τίποτα, και πηγαίναμε σε κούρεμα του χρέους μας στο σύνολό του, κατά 100%, θα έπρεπε να αντιμετωπίσουμε τις συνθήκες του τεράστιου πρωτογενούς ελλείμματος, τη στιγμή εκείνη. Άρα, θα έπρεπε να υπάρχουν σκληρά μέτρα λιτότητας με μηδενισμένη την αγοραστική κίνηση και τη φοροδοτική ικανότητα της ελληνικής κοινωνίας. Κούρεμα μόνο για αλλοδαπούς κατόχους, θα οδηγούσε σε πλήρη καταστροφή της ελληνικής οικονομίας στις σχέσεις της με το εξωτερικό. Δηλαδή, σε εκμηδενισμό κάθε εξωστρέφειας της ελληνικής οικονομίας και φυσικά, σε απόλυτη εκμηδένιση του ελληνικού τραπεζικού συστήματος και του ελληνικού ασφαλιστικού συστήματος. Θα είχαμε επιστροφή στην δραχμή και πλήρη εξαέρωση των κινητών και ακινήτων περιουσιών, ανθρωπιστική κρίση, μακροχρόνιες δικαστικές αμφισβητήσεις, θεσμικές και διεθνοπολιτικές επιπτώσεις. Θα γινόμασταν Αργεντινή, αλλά στα Βαλκάνια.

Μπορούσε να οργανωθεί εθελοντικό κούρεμα, χωρίς την οικονομική βοήθεια των εταίρων; Όχι, διότι είχαμε ανάγκη από το περιβόητο sweetener όπως απεδείχθη, διότι χωρίς κίνητρο δεν υπάρχει εθελοντική συμμετοχή των κομιστών στο κούρεμα του δημόσιου χρέους.

 

Τα προβλήματα του πρώτου προγράμματος και η Deauville 

Το πρώτο πρόγραμμα όμως, αναμφίβολα περιελάμβανε μικρότερο δάνειο, μικρότερης διάρκειας και αυστηρότερων όρων, απ' ό,τι έπρεπε. Ήταν υπεραισιόδοξες οι εκτιμήσεις και υπήρχε εξαρχής αναμφίβολα, σχεδιαστικό πρόβλημα. Επιπλέον, ακολούθησε η περιβόητη Deauville. Η Deauville είναι μια κοινή δήλωση της καγκελάριου Merkel και του τότε προέδρου Sarkozy, με την οποία επισημαίνεται προς τις αγορές, ότι δεν είναι λογικό όλες οι χώρες-μέλη της ευρωζώνης, ανεξαρτήτως του δικού τους εθνικού, οικονομικού ρίσκου να έχουν εξίσου καλά επιτόκια κατά την άντληση κεφαλαίων από τις αγορές. Άρα, οι αγορές βρίσκονται αντιμέτωπες με μια πολιτική προειδοποίηση, ότι δεν μπορεί χώρες όπως η Ελλάδα, να έχουν  ευνοϊκά επιτόκια, συγκρίσιμα με τα γερμανικά.

Αυτό είναι μια συγκλονιστική αλλαγή, διότι επιπλέον οι χώρες υποχρεούνται να τοποθετήσουν στην νομοθεσία τους τις ρήτρες συλλογικής δράσης, τα λεγόμενα CACs, τα Collective Action Clauses, τα οποία σημαίνουν ότι ο ομολογιούχος, ο επενδυτής είναι αντιμέτωπος με τη διαδικασία μιας συλλογικής απόφασης, στην οποία πρέπει να υποταχθεί. Μια ρήτρα, η οποία υπάρχει και στο αγγλικό δίκαιο και στο δίκαιο της Νέας Υόρκης, που είναι τα δύο δίκαια που διέπουν τη συντριπτική πλειονότητα των κρατικών ομολόγων, που κυκλοφορούν στην αγορά.

 

Η πορεία προς το δεύτερο πρόγραμμα- Η συμφωνία για κούρεμα του χρέους.

Φτάσαμε έτσι, από το πρώτο πρόγραμμα στην ανάγκη για ένα δεύτερο πρόγραμμα. Παραλείπω τα άλλα θέματα που δεν συνδέονται με το χρέος, θέματα δημόσιας περιουσίας, υπερταμείου και ούτω καθεξής και πηγαίνω κατευθείαν στην ανάγκη να ανακτήσουμε την αξιοπιστία μας, μετά τον ανασχηματισμό του Ιουνίου 2011, όταν καλούμαι να επωμιστώ, υπό συνθήκες απόλυτης κρίσης, το βάρος των καθηκόντων του Υπουργού Οικονομικών.

Έπρεπε στην πρώτη συνεδρίαση του Eurogroup, μία μέρα μετά την ορκωμοσία μου, να ανακτήσουμε την αξιοπιστία μας, δεσμευόμενοι ότι θα ψηφισθεί από τη Βουλή το μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα μέχρι τις 30 Ιουνίου 2011 και πράγματι, χάρη στη διαδικαστική σύμπραξη της τότε αξιωματικής αντιπολίτευσης, της Ν.Δ., ψηφίσαμε το μεσοπρόθεσμο στις 29 Ιουνίου.  Αυτό μου επέτρεψε στις 6 Ιουλίου να έχω μια πρώτη συνάντηση με τον Wolfgang Schäuble στο Βερολίνο, όπου δέχομαι την πρώτη πρόταση να αποχωρήσουμε οικειοθελώς από την ευρωζώνη, έναντι ανθρωπιστικής στήριξης και όταν αρνούμαι, τότε συμφωνούμε με τον κ. Schäuble την ανάγκη για δεύτερο καλύτερο, μεγαλύτερο δάνειο, για δεύτερο πρόγραμμα, αλλά συμφωνούμε και την πορεία προς το κούρεμα του ελληνικού χρέους σε δύο βήματα.

Ένα πρώτο βήμα για να διαμορφώσουμε μια νέα κατάσταση με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, άρα ένα πρώτο μικρό κούρεμα  ως πολιτική απόφαση και στη συνέχεια ένα δεύτερο που θα ήταν και το οριστικό.

Την επόμενη ημέρα συναντώ τον κ. Τρισέ, τον υπό αποχώρηση Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας στην Φραγκφούρτη, προκειμένου να αναδείξω την ελληνική ιδιαιτερότητα ως προς το χρέος που δεν θα συνιστούσε προηγούμενο για άλλες χώρες για να τον πείσω να αποδεχτεί μια τέτοια πολιτική πρωτοβουλία.

Στη συνέχεια, αρχίσαμε τις επαφές με τον διεθνή ιδιωτικό τομέα οι οποίες κορυφώνονται με μια συνάντηση στις Βρυξέλλες την παραμονή του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 21ης Ιουλίου του 2011 με τον τότε Πρόεδρο του IIF, τον κ. Άκερμαν και τον Γενικό Διευθυντή κ. Νταλάρα

Στις 21 Ιουλίου 2011, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αποφασίζει την ανάγκη για δεύτερο πρόγραμμα, δεύτερο μεγάλο δάνειο με ευνοϊκούς όρους και ονομαστικό κούρεμα, εθελοντικό, του ελληνικού δημοσίου χρέους που κατέχεται από ιδιώτες κατά 21%. Γιατί κατά 21%; Γιατί σύμφωνα με τα διεθνή λογιστικά πρότυπα, οι τράπεζες παγκοσμίως ήταν υποχρεωμένες να εγγράφουν στα βιβλία τους ζημιά από τα ομόλογα που κατείχαν, εφόσον δεν ήταν στα βιβλία τους μακράς διακράτησης, ύψους 21%.

Άρα, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δεχόταν ένα κούρεμα, το οποίο επισημοποιούσε το κούρεμα που είχε επιβάλει η αγορά και είχαν επιβάλει τα διεθνή λογιστικά πρότυπα στα τραπεζικά χαρτοφυλάκια, τα λεγόμενα εμπορεύσιμα, τα trading και όχι τα επενδυτικά, μακράς διακράτησης. Αυτό όμως ήταν κάτι πολύ σημαντικό θεσμικά και πολιτικά.

Μεταβαίνω στην Ουάσιγκτον για να συμφωνήσουμε με τον τότε Υπουργό Οικονομικών των ΗΠΑ  ότι αυτό ήταν το πολιτικό πλαίσιο στο οποίο κινούμαστε, επιβεβαιώνουμε τη σχέση μας με το IIF, προσλαμβάνουμε την μεγαλύτερη εταιρεία νομικών συμβούλων ειδικευμένη σε θέματα περικοπής δημόσιου χρέους, τον πιο διάσημο νομικό συμβούλιο κρατών για τα θέματα αυτά. Και στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο κάνουμε συναντήσεις με χώρες που θα μπορούσαν να είναι κάτοχοι μεγάλων πακέτων ομολόγων, όπως για παράδειγμα η Κινεζική Κεντρική Τράπεζα που αποδεικνύεται ότι έχουν πολύ μικρά ποσά, 6 δισ. κατείχε η Κεντρική Τράπεζα της Κίνας, δηλαδή λιγότερο από ότι μια μεσαία εμπορική τράπεζα στην Ευρώπη.

Απευθύνω το λεγόμενο LOI, το Letter of Intent, σε όλους τους Υπουργούς Οικονομικών του κόσμου προκειμένου να μας πληροφορήσουν για το ποιες οντότητες της δικής τους έννομης τάξης είναι κάτοχοι ελληνικών ομολόγων.

Διακανονίζουμε την λεγόμενη «φιλανδική εγγύηση», γιατί η Φιλανδία ήθελε να της παράσχουμε ως δανειζόμενος εγγύηση, ενώ είναι δανειστής της Ελλάδος και είναι και μέτοχος και εγγυητής του EFSF, τα καταφέραμε με πολύ κόπο.

Μεσολαβεί η σύγκρουση μου με την τρόικα στις 30 Αυγούστου του 2011 διότι αρνήθηκα να λάβουμε πρόσθετα δημοσιονομικά μέτρα χωρίς σαφές και συμφωνημένο πλαίσιο δευτέρου προγράμματος και χωρίς να έχουμε συζητήσει το ζήτημα των πολλαπλασιαστών, δηλαδή των επιπτώσεων στην ύφεση και την απασχόληση.

Αυτό ανεβάζει το επίπεδο της επαφής στον Πρόεδρο του Eurogroup και τους κρίσιμους Υπουργούς και συμφωνούμε με τους κυρίους Γιούγκερ Σόιμπλε και Ρεν την επανάληψη των διαπραγματεύσεων. Για να γίνει αυτό, επιβάλλουμε το ειδικό τέλος ηλεκτροδοτούμενων επιφανειών για ένα χρόνο, με στόχο τη συλλογή 1,6 δισεκατομμυρίων. Μεσολαβεί η περιβόητη συνάντηση στο Βρότσλαβ στην Πολωνία με τον κ. Σόιμπλε, όπου για δεύτερη φορά μου θέτει το ζήτημα της αποχώρησης μας από την ευρωζώνη ή της συμμόρφωσης μας με μια συμφωνία και μου εξηγεί ότι έχουμε στη διάθεσή μας ένα ποσό μερικών δισεκατομμυρίων για την κάλυψη επιτακτικών ανθρωπιστικών αναγκών και μου περιγράφει  τα μέτρα των capital controls που θα επιβληθούν σε περίπτωση εξόδου μας από την ευρωζώνη.

Η απάντησή μου είναι πως για εμάς, μετά από όσα έχουν συμβεί στη χώρα και την εσωτερική υποτίμηση που είναι υπό εξέλιξη, το να υποστούμε ραγδαία νομισματική υποτίμηση , είναι η απόλυτη καταστροφή, διότι δεν είμαστε η βιομηχανική χώρα, η οποία θα διευκολυνθεί στην εξαγωγή των προϊόντων της με την υποτίμηση - μπορούμε να αξιολογήσουμε τις υποτιμήσεις και διολισθήσεις της δραχμής την περίοδο της μεταπολίτευσης - κι έτσι συμφωνούμε στην Ουάσιγκτον το Σεπτέμβριο το 2011 με τον κ. Schäuble, την κυρία Lagarde, τον κ. Trichet και για πρώτη φορά, τον νεοεμφανιζόμενο κ. Mario Draghi, υπό αναμονή Διοικητή της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, ότι θα βαδίσουμε στο πλήρες πρόγραμμα κουρέματος του δημόσιου χρέους.

Αυτό συμβαίνει στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 26.10.2011. Εκεί αποφασίζεται το δεύτερο πρόγραμμα, κούρεμα του κατεχόμενου από ιδιώτες χρέους κατά 50%, εθελοντικό, με την οικονομική στήριξη των εταίρων. Ένας ένθερμος υποστηρικτής της απόφασης αυτής ήταν ο τότε αρθρογράφος Γιάνης Βαρουφάκης, το άρθρο του, διθύραμβο, περί του PSI θα το βρείτε στον φάκελό σας ως έγγραφο υπ' αριθμόν 10.

Γίνονται, όπως ξέρετε, τα επεισόδια της 28ης Οκτωβρίου 2011, διατυπώνεται από τον κ. Γ. Παπανδρέου η πρόταση για δημοψήφισμα, μεσολαβούν οι Κάννες, συγκροτείται η κυβέρνηση Παπαδήμου και αρχίζει η διπλή διαπραγμάτευση. Διαπραγμάτευση με τους εταίρους για το δεύτερο πρόγραμμα και το δεύτερο μνημόνιο, πολύ σκληρή και διαπραγμάτευση με τον διεθνή ιδιωτικό τομέα για το μέγεθος και τους όρους ενός γιγαντιαίου κουρέματος του χρέους που κατέχουν οι ιδιώτες. Οι όροι αυτοί οριστικοποιούνται στο Eurogroup της 21ης Φεβρουαρίου  2012.

 

Η διπλή παρέμβαση του 2012  στο χρέος: PSI και OSI

Στο Eurogroup αυτό έχουμε την σχηματοποίηση μιας διπλής παρέμβασης. Η πρώτη παρέμβαση είναι το ονομαστικό κούρεμα του χρέους που κατέχεται από τον διεθνή ιδιωτικό τομέα, PSI. Η δεύτερη παρέμβαση είναι το έμμεσο κούρεμα σε όρους παρούσης αξίας μέσω του συντριπτικά ευνοϊκότερου πλαισίου δανεισμού που αποκτά η χώρα, από τον επίσημο τομέα, τον δημόσιο τομέα, δηλαδή από τους θεσμούς και τις άλλες χώρες. Αυτό είναι το OSI.

 

Το σχήμα του PSI σύμφωνα με την απόφαση του Eurogroup της 21.2.2012

Το σχήμα, λοιπόν, το οποίο διαμορφώνεται στο Eurogroup με την εθελοντική συμφωνία του ιδιωτικού τομέα και αφού εμείς δεσμευόμασταν  να εντάξουμε στη νομοθεσία μας, αναδρομικά, τις ρήτρες συλλογικής δράσης, τα CAC’s, ώστε για κάθε ομόλογο να συγκροτείται συνέλευση των πιστωτών και εφόσον αυτή έχει απαρτία, με πλειοψηφία 2/3, να αποφασίζει την αποδοχή του εθελοντικού κουρέματος και να δεσμεύει τη μειοψηφία, ως εξής :  Αποδεχόμαστε τον  όρο ότι η παρέμβαση θα θεωρηθεί επιτυχής εάν έχουμε συμμετοχή ιδιωτών τουλάχιστον 90%.

Απευθύνουμε πρόσκληση, με βάση τις διατάξεις του σχετικού νόμου, προς τους κατόχους ομολόγων ύψους 205,5 δισ. ευρώ και τελικά συμμετέχουν κάτοχοι ομολόγων 198 δισ. ευρώ, δηλαδή έχουμε συμμετοχή που υπερβαίνει το 95%, υπέρ επιτυχή συμμετοχή.

Έχουμε κούρεμα κατά 53,5% της ονομαστικής αξίας των ομολόγων, δηλαδή 105,9 δισ. ευρώ,  106 δισ. ευρώ.

Στο έγγραφο υπ' αριθμόν 4 του φακέλου, βλέπετε την εισηγητική έκθεση του προϋπολογισμού του 2013 που υπογράφει ο κ. Στουρνάρας, στον οποίο αποτυπώνεται η τεχνική του PSI.

Για κάθε 100 ευρώ ομολόγου, δίνουμε  ισοδύναμο ρευστού 15%, δηλαδή το λεγόμενο sweetener, συνολικού ύψους  29,7 διείσδυση  με εξόφληση αντίστοιχου τμήματος  του υφιστάμενου χρέους και εκδίδουμε νέα ομόλογα, ως PSI ομόλογα, ίσα με το 31,5% του υπολειπόμενου ονομαστικού χρέους ύψους 62,3 δις.

 Άρα, έχουμε μείωση της ονομαστικής αξίας του χρέους  κατά 106 δις, καταβάλλουμε δεδουλευμένους τόκους 4,8 δισ. και όλα αυτά μπορείτε να τα δείτε, όπως σας είπα στην Εισηγητική Έκθεση του Προϋπολογισμού του 2013.

Για να γίνουν όλα αυτά, αλλά και για να καλυφθούν οι χρηματοδοτικές ανάγκες του δημόσιου, εκταμιεύεται δόση από το ESF, εφάπαξ, ύψους 75 δισ. ευρώ, η μεγαλύτερη δόση που έχει δοθεί ποτέ στη χώρα.

 

Κρυφό πρόσθετο ονομαστικό κούρεμα

Όμως υπάρχει κρυφό πρόσθετο ονομαστικό κούρεμα, το οποίο κυμαίνεται από 31 έως 48 δισ. ευρώ, δηλαδή από 15% έως 24% του Α.Ε.Π. Αυτό προκύπτει από τα εξής:

Πρώτον, από την απόφαση του Eurogroup για επιστροφή των κερδών της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και του Ευρωσυστήματος από τα χαρτοφυλάκια SMP και ANFA ύψους  12 δισ.,

Δεύτερον, από την προοπτική ανάκτησης  από το χαρτοφυλάκιο που αποκτά το δημόσιο σε μετοχές τραπεζών, λόγω ανακεφαλαιοποίησης, τουλάχιστον 16 δισ..

Θα δείτε στο υπ' αριθμ. 2 έγγραφο του φακέλου την απάντηση του κ. Τσακαλώτου για το ποια ήταν η χρηματιστηριακή αξία του χαρτοφυλακίου του δημόσιου στο τέλος της άνοιξης του 2014, ήταν 20 δισ. ευρώ, άρα  είχαμε υπερβεί κατά πολύ τα 16 δισ., είχαμε φτάσει το Μάρτιο του 2014, πριν τις ευρωεκλογές, σε αξία 25 δισ. ευρώ.

Επίσης, υπήρξαν τα αδιάθετα κεφάλαια, 11 δισ. του Τ.Χ.Σ., που δεν χρησιμοποιήθηκαν για τις τράπεζες και που επεστράφησαν από τον κ. Βαρουφάκη το Φεβρουάριο του 2015. Ανάλογα με το ποια θα ήταν η απόδοση του χαρτοφυλακίου του δημόσιου σε τραπεζικές μετοχές, πηγαίνουμε από 31 έως 48 δισ. ευρώ.

 

Το σχήμα του OSI

Υπάρχει, όμως, και η δεύτερη παρέμβαση, η εξίσου μεγάλη, εάν όχι μεγαλύτερη, το κούρεμα σε όρους παρούσης αξίας στο κατεχόμενο από τον επίσημο τομέα ελληνικό χρέος, το OSI ..

Όπως έχει πει κατ' επανάληψη ο κ. Ρέγκλιγκ και όπως αποτυπώνεται στα έγγραφα 5 και 6, που έχετε στο φάκελο σας, που είναι οι ετήσιες εκθέσεις, τα annual reports, του ESM για το 2014 και 2015, αυτό το OSI, δηλαδή, το κούρεμα λόγω ευνοϊκών όρων δανεισμού, ανέρχεται σε 49% του Α.Ε.Π. το 2013, ενώ τώρα έχει ανέβει στο 51% του Α.Ε.Π. του 2013, δηλαδή είναι περίπου 100 δισ. ευρώ.

Αυτό συμβαίνει, γιατί έχουμε:

Α. Ευνοϊκότερους όρους δανεισμού του αρχικού δανείου 52,8 δισ. ,του Greek Loan Facility, με μείωση επιτοκίου κατά 1% και επέκταση της διάρκειας από 15 σε 30 χρόνια

Β. Βελτίωση των όρων δανεισμού των 131 δισ. ευρώ του EFSF, που περιλαμβάνει περίοδο χάριτος 10 ετών, χωρίς καταβολή τόκων και επέκταση της διάρκειας από 17,5 σε 32,5 έτη, δηλαδή επιμήκυνση κατά 15 έτη.

Σύμφωνα με τις απαντήσεις που μου έχει δώσει ο κ. Τσακαλώτος και είναι το υπ' αριθ. 1 έγγραφο το φάκελο, (απάντηση του κ. Τσακαλώτου σε σχετική ερώτησή μου ) και όπως ξέρετε, το μέσο επιτόκιο του ελληνικού δημοσίου χρέους  το 2015 είναι 1,8% . Το 2011 ήταν 4,5%, πριν το PSI και πριν το OSI. Το μέσο επίπεδο ετήσιων τόκων, ξέρετε πόσο χαμηλό είναι φέτος, 5 δις., το αποτυπώνει ο Προϋπολογισμός του 2017 - το μέσο ύψος τόκων για την περίοδο 2015 - 2059 είναι 1,69% του ΑΕΠ .

Η μέση διάρκεια φθάνει τα 16,5 έτη, δεν υπάρχει, δε, κανένα έτος, μετά το 2015 που είχαμε ένα pick, στο οποίο να υπάρχει χρεολύσιο άνω των 10 δισεκατομμυρίων, δηλαδή άνω του 5% του σημερινού Α.Ε.Π.. Υπέρβαση του ορίου των 10 δισεκατομμυρίων, έχουμε μόνο δύο χρονιές, εάν δε γίνει παρέμβαση, μόνο το 2019 με  13,9% και το 2037 με  13,2%, όλες τις άλλες χρονιές μέχρι το 2059, το όριο χρεολυσίου είναι μέχρι 10 δισ.

 Προσέξτε, το όριο των τόκων είναι τόσο χαμηλό, που οι ετήσιες, μικτές χρηματοδοτικές ανάγκες για το μεςομακροπρόθεσμο χρέος δεν υπερβαίνουν το  12% του Α.Ε.Π., ανεβαίνουμε από 10% στο 15% ή στο 20% επειδή προστίθεται το βραχυπρόθεσμο, που είναι τα έντοκα γραμμάτια του δημοσίου. Αυτό, ούτως ή άλλως ανακυκλώνεται κάθε χρόνο. Πρέπει να γίνει σαφής διαχωρισμός του μεσομακροπρόθεσμου χρέους, από το βραχυπρόθεσμο μέχρι ενός έτους. Άρα, βλέπετε στους πίνακες που έχω στις διαφάνειες ότι έχουμε ένα από τα μικρότερα μέσα επιτόκια, είμαστε μαζί με την Γερμανία στα επιτόκια και πληρώνουμε λιγότερους τόκους από την Ιταλία και την Πορτογαλία. Αυτό δείχνει το πραγματικό μέγεθος του χρέους. Δείχνει, πόσο μικρό είναι το χρέος σε παρούσα αξία.  

 

Το ελληνικό δημόσιο χρέος σε παρούσα αξία και η ανάγκη για ορθή απεικόνιση του χρέους.

Πόσο μικρό είναι το χρέος σε παρούσα αξία; Υπάρχουν άνθρωποι της αγοράς, όπως ο Paul Κazarian που λέει ότι είναι 60% του Α.Ε.Π., αλλά οι πλέον συντηρητικοί Γερμανοί επιστήμονες, οι οποίοι ασχολήθηκαν προσφάτως με το ζήτημα αυτό και έχουν δημοσιεύσει στο Brookings Institution σχετική ανάλυση, μας λένε ότι είναι σίγουρα κάτω από 100%. Θα σας δώσω τη σχετική μελέτη. Ξέρετε τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει ότι μόνο η Ελλάδα έχει την ιδιορρυθμία, η διαφορά μεταξύ ονομαστικής και παρούσας αξίας, να είναι άνω από 80% του Α.Ε.Π. Σε όλες τις άλλες χώρες της ευρωζώνης η διαφορά μεταξύ ονομαστικής και παρούσας αξίας, είναι 1%-5% του Α.Ε.Π.

Άρα, το μεγάλο θέμα για την Ελλάδα είναι η ορθή απεικόνιση του χρέους. Εάν απεικονίζουμε το χρέος μας σε ονομαστική αξία, όπως κάνουν όλες οι χώρες δεν αναδεικνύουμε την εξαιρετική ιδιορρυθμία που έχουμε, επειδή έχουμε τους ευνοϊκούς όρους δανεισμού σε ένα χρέος που κατέχεται  κατά 85% από επίσημους φορείς. Από το χρέος μας, το οποίο είναι 320 δισ., το 10% είναι εμπορεύσιμο και επηρεάζεται από την αγορά, λιγότερο από 35 δισ.. Αυτό σημαίνει ότι δεν κινδυνεύουμε από εκβιασμούς και πιέσεις της αγοράς.

Η ορθή απεικόνιση είναι το μυστικό. Έχουμε κάνει ένα μεγάλο βήμα, διότι τώρα πλέον οι νέες γενιές μελετών βιωσιμότητας του χρέους (DSA ) και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, δεν βασίζονται στην καμπύλη της ονομαστικής τιμής, η οποία εκτροχιάστηκε μετά τον Ιούνιο του 2015. Τα βλέπετε στις διαφάνειες, βλέπετε τις καμπύλες της τελευταίας μελέτης βιωσιμότητας του χρέους του ΔΝΤ, του Μαΐου του 2016. Τώρα εισάγουν το κριτήριο των ετήσιων μικτών χρηματοδοτικών αναγκών, το οποίο λέει ότι πρέπει να είναι μέχρι το 2030 ως 15% και μετά ως 20%, συμπεριλαμβανομένων και των εντόκων. Εάν δείτε στη διαφάνεια που σας έχω μέσα στο φάκελο, με βάση τις καμπύλες που σας έδωσε ο κ. Χουλιαράκης, θα δείτε ότι ακόμη και εάν δεν γίνει καμία παρέμβαση-που αναμένουμε παρέμβαση-είναι ελάχιστες οι χρονιές και ελάχιστες οι υπερβάσεις των ορίων αυτών. Δείτε τις διαφάνειες, θα δείτε ότι  οι  χρονιές στις οποίες έχουμε υπέρβαση των ορίων αυτών, που σημειώνονται με κόκκινο, είναι ελάχιστες. Αυτό που θέλουμε από τους εταίρους για να είμαστε εντός των ορίων είναι πάρα πολύ μικρό.

Πάρτε στη διαφάνεια που είναι στη σελίδα 8, που σας έχω μοιράσει. Θα δείτε ότι όλα είναι πράσινα και βλέπετε που πρέπει να γίνει παρέμβαση, κυρίως από το 2042 και μετά, μικρές παρεμβάσεις προκειμένου να είμαστε στο όριο του 20%, το οποίο είναι επίσης εν μέρη τεχνητό, διότι όπως σας είπα δεν περιλαμβάνει μόνο το μεσομακροπρόθεσμο χρέος.

 

Το PSI plus - Η επαναγορά ομολόγων του Νοεμβρίου 2012 (DBB ) .

Τώρα, να προσθέσω ότι, στο ονομαστικό κούρεμα του 2012, του Φεβρουαρίου, που είχαμε φτάσει στα 106 δισ., τον Νοέμβριο, προστίθεται ένα κούρεμα άλλων 20 δισ., μέσω της επαναγοράς χρέους. Είναι το PSI plus, το debt buy-back. Πήραμε δάνειο 11,5 δις και αγοράσαμε χρέος 31,5 δις. Κερδίσαμε 20 δις. Άρα, το συνολικό ονομαστικό κούρεμα, είναι 137 δις. Εξαιρούμε τώρα το κόστος. Δηλαδή, τα 11,5 που δανειστήκαμε για να κάνουμε το debt buy-back και έτσι πάμε στα 126. Αφαιρούνται και άλλα 20, που είναι το ενδοκυβερνητικό χρέος. Δηλαδή, αφαιρούμε το «δήθεν» κούρεμα των ασφαλιστικών ταμείων, το οποίο είναι ενδοκυβερνητικό, δηλαδή είναι μια λογιστική μεταφορά  από τα ταμεία που είναι Γενική Κυβέρνηση, στο Γενικό Λογιστήριο, που είναι Κεντρική Κυβέρνηση και το ισοδύναμο ρευστού που δώσαμε στα ταμεία, το οποίο είναι πάλι ενδοκυβερνητική συναλλαγή, άρα, αφαιρούμε τα 20 δις της ενδοκυβερνητικής συναλλαγής. 

Σπεύδω να πω, θα το συζητήσουμε, ότι  δεν αφαιρούμε βεβαίως το κόστος ανακεφαλαιοποίησης των Τραπεζών, διότι το κόστος αυτό δεν προέρχεται πρωτίστως από το PSI, αλλά θα πούμε λεπτομέρειες στη συζήτηση και έναντι του κόστους για το PSI, είχαμε το χαρτοφυλάκιο του δημοσίου  το οποίο είχε φτάσει 25 δις, αλλά εξανεμίστηκε και τώρα δυστυχώς αξίζει μισό δις, μετά τις πολιτικές εξελίξεις των τελευταίων δυο ετών. Άρα, έχουμε μια τεράστια απώλεια του δημοσίου από την άποψη αυτή.

Λοιπόν, σταματώ στο σημείο αυτό και επιφυλάσσομαι για τη συζήτηση, να εξηγήσω, απαντώντας σε αυτονόητες ερωτήσεις, τα ειδικότερα θέματα, τι έγινε με τις Τράπεζες, τι έγινε με τα Ασφαλιστικά Ταμεία και τι έγινε με τους ιδιώτες ομολογιούχους.


 

 

Δευτερολογία Ευ. Βενιζέλου στην κοινοβουλευτική επιτροπή για το δημόσιο χρέος

Έχω κάνει μια κωδικοποίηση των ερωτήσεων για να διευκολυνθώ στην κωδικοποίηση και στην επιτάχυνση των απαντήσεων.

 

Πρώτη ενότητα: Ποιο είναι, πράγματι, το καθαρό όφελος από το PSI και το PSI+.

Όταν λέμε PSI+, εννοούμε το «Debt buy-back», την επαναγορά ομολόγων του Νοεμβρίου του 2012. Το ονομαστικό μικτό όφελος είναι 137,5 δισ. ευρώ. Από αυτά τα 137,5 δισ. ευρώ, αφαιρούμε:

 -τα 11,5 δισ. ευρώ που δανείστηκε το κράτος για να κάνει την επαναγορά ομολόγων

-και το ενδοκυβερνητικό χρέος. Δηλαδή αφαιρούμε 16 δισ. ευρώ που ήταν το «κούρεμα» των Νομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου, περιλαμβανομένων των Ασφαλιστικών Ταμείων, διότι αυτό είναι λογιστική εγγραφή/ διαγραφή μεταξύ Γενικής και Κεντρικής Κυβέρνησης (γιατί υπολογίζουμε το χρέος Γενικής Κυβέρνησης, αλλά σε κάποια θέματα το  χρέος Κεντρικής Κυβέρνησης. Αφαιρούμε και τους δεδουλευμένους τόκους που κατεβλήθησαν και το ισοδύναμο ρευστού που δόθηκε στους φορείς της Γενικής Κυβέρνησης.

Αφαιρώντας αυτά μένουν τα 106 δισ. ευρώ, ως ονομαστικό καθαρό όφελος.

Ερώτημα: Πρέπει να συγχέουμε το καθαρό όφελος του PSI με το τελικό δημοσιονομικό αποτέλεσμα του 2012; Οχι βεβαίως . Γιατί εάν δούμε το δημοσιονομικό αποτέλεσμα του 2012, πρέπει να δούμε και το δημοσιονομικό αποτέλεσμα του 2013, του 2014 και ούτω καθεξής. Πρέπει να αφαιρούμε τα συνεχιζόμενα ελλείμματα, όλων των επόμενων ετών και τις λοιπές υποχρεώσεις του δημοσίου όλων των επόμενων ετών. Διότι, η χώρα εξακολουθεί να έχει δημοσιονομικό έλλειμμα, η χώρα παράγει χρέος και, φυσικά, αυτό επιβαρύνει τους προϋπολογισμούς, άρα επιβαρύνει και τη συνολική εικόνα του δημόσιου χρέους. Όταν έχεις ύφεση και έχεις και έλλειμμα, βεβαίως διογκώνεις το χρέος παρά το «κούρεμα» που έχει μεσολαβήσει.

 

Η σχέση PSI  και ανακεφαλαιοποίησης  των τραπεζών

Ποιο είναι το μεγάλο κονδύλιο που μένει υπό συζήτηση;  Τα 40 δισ. που δόθηκαν για την ανακεφαλαιοποίηση και την εκκαθάριση. Για την ακρίβεια 26 για την ανακεφαλαιοποίηση των συστημικών τραπεζών και 14 για την εκκαθάριση των μη συστημικών. Αυτά οφείλονται στο PSI; Πρέπει να αφαιρεθούν από το PSI;

Με βάση τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος η επιρροή των κακών χαρτοφυλακίων των τραπεζών, των κόκκινων δανείων, των μη εξυπηρετούμενων δανείων - των NPLs-αλλά κυρίως η κακή επιρροή της μη εξυπηρετούμενης έκθεσης, δηλαδή των εν δυνάμει κόκκινων δανείων ,είναι στην ανακεφαλαιοποίηση πολύ μεγαλύτερη, από ότι η επιρροή του PSI.

Για την ακρίβεια –αν θέλω να μιλήσω σχηματικά- 60% είναι η επιρροή των μη εξυπηρετούμενων δανείων και 40% η επιρροή του PSI. Άρα, θα είχαμε  ανάγκη να δανειστούμε λεφτά και να ανακεφαλαιοποιήσουμε τις τράπεζες, ούτως ή  άλλως, διότι ήταν και είναι  τεράστιο  το πρόβλημα των κόκκινων δανείων και της δυναμικής των κόκκινων δανείων.

Για να έχετε, δηλαδή, μια εικόνα σε σχέση με τα θέματα αυτά, σας λέω, ότι το κούρεμα που κάναμε στις τράπεζες όλες ήταν 26,5 δις, όμως η επιρροή στις κεφαλαιακές τους ανάγκες από τα κακά δάνεια, μόνο στις τέσσερις συστημικές είναι 31,4 δις. Η επιρροή από τα κακά δάνεια των υπό εκκαθάριση είναι 15,5 δις.

Άρα, αντιλαμβάνεστε, ότι τα 40 δις δεν δόθηκαν λόγω PSI, δόθηκαν κατά ένα τμήμα λόγω PSI, κατά ένα τμήμα λόγω κακών δανείων - κακών χαρτοφυλακίων. Ας πούμε - όπως σας είπα - 60 λόγω κακών δανείων και 40 λόγω PSI. Αυτά τα 40% του ποσού που δόθηκε,  είναι όλα ανακτήσιμα, σύμφωνα με τη μελέτη βιωσιμότητας του 2012.

Δηλαδή, όπως φαίνεται από τις λογιστικές καταστάσεις του ΤΧΣ, αλλά και από την απάντηση στην ερώτησή μου, που έδωσε ο κ. Τσακαλώτος, και είναι στο φάκελο σας, το Μάιο 2014  - μετά δηλαδή τις Ευρωεκλογές και την επίπτωση των Ευρωεκλογών του 2014 - το χαρτοφυλάκιο του δημοσίου ήταν 20 δισ. Είχαμε 20 δισεκατομμύρια, τα οποία, δυστυχώς, χάθηκαν λόγω των χειρισμών του 2015 και του 2016.

Το χαρτοφυλάκιο του δημόσιου είναι τώρα 500 εκατ., έχουν χαθεί το λιγότερο 19 δισ. μόνο από αυτό, περιουσία του δημόσιου - χαρτοφυλάκιο του δημόσιου. Άρα, στην ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, βεβαίως, επηρέασε και το PSI, αλλά αυτό που έβαλε το κράτους λόγω PSI, θα το έπαιρνε πίσω στο ακέραιο, ενώ φυσικά έπρεπε να δανειστεί λόγω προηγούμενων κακών δανείων. Αυτή είναι η κατάσταση στις τράπεζες. Υπό την έννοια αυτή δεν μπορεί να αφαιρεθούν  το 40 δις από το όφελος του PSI, γιατί στην περίπτωση αυτή, σύμφωνα με τη μελέτη που διέπει το PSI έπρεπε, να προστεθεί η προοπτική ανάκτησης.

Αυτό που κάνετε είναι να διαβάζετε τη σελίδα 107, του βιβλίου που έχει εκδώσει Τράπεζα της Ελλάδος «Για το χρονικό της μεγάλης κρίσης», όπου γίνεται μια σύγχυση. Νομίζετε, ότι αυτό αφορά το καθαρό όφελος του PSI, ενώ αφορά το καθαρό δημοσιονομικό αποτέλεσμα 31 Δεκεμβρίου 2012. Υπό την έννοια αυτή μπορούμε, να δούμε και το καθαρό δημοσιονομικό αποτέλεσμα 31 Δεκεμβρίου 2013, 31 Δεκεμβρίου 2016 κοκ , δεν έχει αυτό σχέση με το PSI.

Η χώρα παίρνει πάνω της χρέος, λόγω της καχεξίας της, λόγω της κρίσης και λόγω των πολιτικών επιλογών που έχουν γίνει από τον ελληνικό λαό και των  χειρισμών  της Κυβέρνησης. Αυτό είναι το πρώτο -κατά τη γνώμη μου- και σημαντικότερο ζήτημα για να συνεννοηθούμε.

Υπήρξε «πολιτικό κόστος» της χώρας για το PSI ;

Λένε διάφοροι συνάδελφοί βουλευτές: Πληρώσαμε πολιτικό κόστος για το PSI, δηλαδή το αγγλικό δίκαιο; Μα το αγγλικό δίκαιο ήταν καλύτερο από το ελληνικό και είναι καλύτερο από το ελληνικό, πιο προστατευτικό του δημόσιου, διότι το αγγλικό δίκαιο προβλέπει τα CACs, που εμείς δεν τα είχαμε και τρέχαμε να τα βάλουμε αναδρομικά την τελευταία στιγμή. Δηλαδή, με το αγγλικό δίκαιο μπορούσες και μπορείς, να κάνεις κούρεμα, ενώ με το ελληνικό δεν μπορούσες γιατί δεν είχες  ρήτρες συλλογικής δράσης.

Επιπλέον, ξέρετε πόσα είναι αυτή τη στιγμή τα ομόλογα που έχουν ιδιώτες,  τα Post PSI ομόλογα τα οποία διέπονται από  το αγγλικό δίκαιο;

Πόσα λέτε ότι είναι; Για να έχετε μια αίσθηση, είναι λοιπόν 19,3 δις επί συνολικού χρέους 325 δις, είναι αυτά τα περιβόητα ομόλογα, post PSI που διέπονται από το αγγλικό δίκαιο. Κουρευτήκανε 198 δισεκατομμύρια ομολόγων, τελικά, μέσω των ρητρών συλλογικής δράσης.

 

Μπορούσαμε να κουρέψουμε τα ομόλογα που κατείχε η ΕΚΤ ;

Μήπως θα μπορούσαμε να κουρέψουμε τα ομόλογα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας; Εάν κουρεύαμε τα ομόλογα ελληνικού δημοσίου που είχε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, δεν θα μπαίναμε ποτέ ξανά στα προγράμματα τύπου QE, που είναι η μεγάλη μας ελπίδα τώρα. Διότι αυτά τα ομόλογα τα είχε πάρει η  Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα μέσω προγραμμάτων, που είναι ο προκάτοχος του QE. Το SNP, το AMFA, το OMT είναι προγράμματα πριν το QE, που είναι πρόγραμμα APP, δηλαδή πρόγραμμα αγοράς περιουσιακών στοιχείων. Άρα έπρεπε οπωσδήποτε να εξαιρεθεί η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το Ευρωσύστημα.

Πήραμε όμως 12 δις επιστροφή κερδών, από το χαρτοφυλάκιο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Πότε τα χάσαμε αυτά; Τα χάσαμε δυστυχώς με το τρίτο πρόγραμμα. Χάσαμε και την προοπτική και τώρα μας ξαναπουλάνε το ίδιο πακέτο.

 

Ερώτημα: γιατί λησμονούμε στη συζήτηση το OSI;

Μιλάμε για το PSI, λέμε το καθαρό όφελος είναι 106 δις. Το OSI; Το OSI είναι 100 δις, με βάση τις εκθέσεις του ESM, μείον 100δις σε παρούσα αξία. Όλα αυτά που κάνει τώρα η Κυβέρνηση, βραχυπρόθεσμα μέτρα, προσδοκίες να επανέλθουν αυτά, να ξεπαγώσουν, είναι  OSI. Είναι επέμβαση σε καθαρή αξία, δεν υπάρχει στοιχείο ονομαστικού κουρέματος. Το ερώτημα λοιπόν είναι αν θα μπορούσαμε να έχουμε μόνο OSI το 2012 χωρίς PSI. Θα μπορούσαμε να πάμε σε κούρεμα σε παρούσα αξία λόγω ευνοϊκών όρων δανεισμού, χωρίς να μεσολαβήσει κούρεμα του ιδιωτικού χρέους; Όχι. Διότι έπρεπε να υποκατασταθεί το χρέος το κατεχόμενο από ιδιώτες, με χρέος κατεχόμενο από τον EFSF, ώστε να μας κάνει τους ευνοϊκούς όρους και να κερδίσουμε 100 δις κούρεμα σε παρούσα αξία.

Πώς υπολογίζεται η παρούσα αξία; Όπως την υπολογίζει το ESM, που λέει σε επίσημες εκθέσεις του, ότι η επιρροή σε παρούσα αξία είναι 50% του ΑΕΠ του 2013.

Προσέξτε! Όχι καθαρά παρούσα αξία, όχι net present value, διότι η net present value είναι πάντα μηδέν. Είναι present value οf net debt, αυτό  δεν είναι ο υπολογισμός Kazarian ,που αφορά την καθαρή θέση της χώρας, τo net worth. Είναι άλλο το  ποια είναι η καθαρή θέση, γιατί πρέπει να υπολογίζουμε περιουσιακά στοιχεία. Πρέπει να υπολογίσουμε assets. Εγώ μιλάω τώρα σε καθαρά δημοσιονομικό και χρηματοοικονομικό επίπεδο για την παρούσα αξία του χρέους, του outstanding χρέους.

 

Ασήμαντα δυστυχώς τα βραχυπρόθεσμα μέτρα για το χρέος της 6.12.2016.

Αυτό που γίνεται με τα βραχυπρόθεσμα μέτρα, με συγχωρείτε θα το πω, είναι κοροϊδία. Μας κοροϊδεύουν, διότι είναι βραχυπρόθεσμα μέτρα μακροπροθέσμου αποδόσεως, το 2060. Τι βραχυπρόθεσμα μέτρα είναι; Βραχυπρόθεσμο μέτρο θα ήταν να κατέβει το ποσό των 18 δις των συσσωρευμένων τόκων του 2022, λόγω της περιόδου χάριτος. Αυτό είναι το βραχυπρόθεσμο. Να ξαναμοιράσουμε στο χρόνο αυτό το stock τόκων που μαζεύτηκε επειδή είχαμε 10 χρόνια περίοδο χάριτος 2012-2022. Αρχίζουμε να πληρώνουμε τόκους, υπάρχει η εκτίναξη τόκων σε μια χρονιά. Ξαναπέφτει. Αυτό πρέπει να διασπαρεί στο χρόνο. Αυτό πρέπει να γίνει ως πρώτο μέτρο. Αυτό είναι το βραχυπρόθεσμο. Τώρα αυτοί μας πουλάνε τα παλιά, ξαναζεσταμένα. Λένε επιμήκυνση. Μα την επιμήκυνση την είχαμε πάρει το 2012. Μας δίνουν την, ούτως ή άλλως, αποφασισμένη συνέχεια της επιμήκυνσης ή μας λένε θα σας ξαναδώσουμε τα κέρδη από το SNP και AMFA χαρτοφυλάκιο, που τα πήραν πίσω από την Κυβέρνηση τον Ιούνιο - Ιούλιο του 2015, δηλαδή μας ξαναπουλάνε τα ίδια πράγματα. Από την μετατροπή των κυμαινομένων επιτοκίων σε σταθερά δεν προκύπτει όφελος σε παρούσα αξία.

Άρα, δεν βγαίνει ο κ. Ρέγκλινγκ, ο ESM, να πει «σας μειώσαμε το χρέος σε παρούσα αξία, τον Δεκέμβριο του 2016, όπως σας το μειώσαμε το 2012», γιατί δεν το μειώσανε, διότι ο ESM δεν έχει εξουσιοδότηση  να μειώσει το χρέος, έχει την εξουσιοδότηση να κάνει τακτικούς χρηματοοικονομικούς ισχυρισμούς χωρίς βλάβη του, αλλά όταν δεν έχει βλάβη ο ESM, δεν έχει κέρδος η Ελλάδα. Για να σου μειωθεί το χρέος, πρέπει να βλαφθεί ο πιστωτής, δεν υπάρχει zero sum game σε αυτό.

Τι κάνουν, τι λένε; Ότι το 2060, θα έχουμε μείωση κατά 20% του Α.Ε.Π.; Εννοούν ότι σε μια θεωρητική προβολή της ονομαστικής τιμής του χρέους, που κάνει το ΔΝΤ στη μελέτη του, θα επέλθει μια βελτίωση.

Πώς θα επέλθει η βελτίωση αυτή;

Η βελτίωση αυτή θα επέλθει από το ότι σταθεροποιούνται τα επιτόκια σε ένα επίπεδο, αλλά όταν ψάχνουμε στην αγορά τα επιτόκια, θα είναι μεγαλύτερα από τα σταθεροποιημένα επιτόκια του EFSF και του EMS. Άρα, εκεί είναι το όφελος. Δηλαδή, από την προσδοκία να πάρουμε μεγαλύτερα επιτόκια από την αγορά. Σας θυμίζω ότι, όταν τόλμησε η κυβέρνηση να πει τον Σεπτέμβριο του 2014, ότι «θέλουμε να φύγει το ΔΝΤ», μας έλεγε τότε η αντιπολίτευση του ΣΥΡΙΖΑ, ότι «είναι ντροπή, παίρνετε τόσο χαμηλά επιτόκια από το πρόγραμμα και θα πάτε να πάρετε υψηλότερα από την αγορά;»

 

Πότε προσβάλλεται η κυριαρχία του κράτους; Όταν έχει φτηνό δάνειο από εταίρους ή όταν έχει ακριβό δάνειο από την αγορά;

Το δημόσιο χρέος δεν λέγεται τυχαία sovereign debt, κυρίαρχο χρέος. Πήραμε πανάκριβο χρέος στην επανάσταση της ανεξαρτησίας από την Αγγλία, δηλαδή, τα δάνεια της ανεξαρτησίας, όπου μας κράτησαν το 60% της ονομαστικής τιμής και μας έδωσαν το 40%, όμως, η πράξη του δανεισμού, ήταν μια πράξη κυριαρχίας, αλλά για να σου δώσει η αγορά κυρίαρχο χρέος, πρέπει να ακολουθείς τους όρους της, δηλαδή, αν δεν συμφωνούσε πολιτικά η Αγγλία ως μεγάλη δύναμη, δεν θα παίρναμε τα δάνεια της ανεξαρτησίας.

Τώρα, όταν πάει για παράδειγμα η Ευρωζώνη, να πάρει κεφάλαια από την αγορά, που έχει 20 τρισεκατομμύρια χρέους, οι αγορές δεν έχουν άποψη για την Ευρωζώνη; Οι οίκοι αξιολόγησης τι είναι;

Γιατί κινείται η ECB με βάση τους ιδιωτικούς οίκους αξιολόγησης;

Γιατί η αγορά κυριαρχεί επί των κρατών.

Τώρα, λέει ο Piketty - και αξίζει να το έχουμε στο μυαλό μας αυτό - ότι «το δημόσιο χρέος δεν εξοφλείται, δεν πάμε στο ταμείο να το εξοφλήσουμε». Το δημόσιο χρέος, των 20 τρισεκατομμυρίων, που έχουν οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, θα το εξοφλήσουν; Τα δημόσια χρέη εξυπηρετούνται, αναχρηματοδοτούνται και απομειώνονται λόγω ανάπτυξης και πληθωρισμού. Το ζήτημα είναι να έχεις δυναμική χρέους. Η δυναμική χρέους δεν μπορεί να υπολογιστεί για 44 χρόνια. Ο Charles Dallara, έλεγε στις διαπραγματεύσεις, ότι αυτό είναι μεταξύ επιστήμης και τέχνης.

Βέβαια, δέκα χρόνια προβολής μπορείς να κάνεις στα σοβαρά, αλλά 45 χρόνια προβολή - γιατί μιλάμε για 45 χρόνια - δεν μπορείς να κάνεις, δεν ξέρεις τα πολιτικά συμφραζόμενα, τα οικονομικά συμφραζόμενα, δεν ξέρεις τίποτα. Κάνεις μια άσκηση εργαστηρίου, για να μπορείς να συζητάς γύρω από το θέμα αυτό.

Ο κ. Παπαδήμος, έγραψε το άρθρο αυτό στους Financial Τimes; - Ναι.

Πιστεύω, γιατί ήταν στη γραμμή Trichet, ότι δεν είχε παρακολουθήσει τις επαφές μας τότε, την αλλαγή στάσης του Draghi, την αλλαγή στάσης της γερμανικής κυβέρνησης, την αλλαγή στάσης του Trichet, λίγο πριν αποχωρήσει. Όταν έγινε Πρωθυπουργός, όμως, ήταν ο Πρωθυπουργός της παρέμβασης στο χρέος, εγώ ήμουν Υπουργός Οικονομικών και Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης και μαζί με τον κ. Παπαδήμο, διαπραγματευτήκαμε και με τους εταίρους και με τον διεθνή ιδιωτικό τομέα.

Θα άξιζε να τον ρωτήσει κάποιος: δεν ήταν σωστό αυτό που κάναμε; Προφανώς, θα σας πει - υπερασπιζόμενος την πρωθυπουργία του - ότι αυτό ήταν το μεγάλο έργο της περιόδου.

 

Θα μπορούσαμε να ανακόψουμε την κρίση, εάν κάναμε κούρεμα του χρέους το 2010;

Συμφωνημένο κούρεμα, εθελοντικό κούρεμα, χρηματοδοτημένο από τους εταίρους κούρεμα; Ναι, αν το κούρεμα γινόταν, όπως έγινε το 2012, έπρεπε να γίνει το 2010, όμως, τότε δεν είχαμε ούτε συμφωνία, ούτε εθελοντική συμμετοχή, ούτε λεφτά για κούρεμα.

Άρα, θα έπρεπε να πάμε σε μονομερές. Όπως είπε και ο κ. Μελάς, 260 περιπτώσεις που κουρεύτηκε το εξωτερικό χρέος και όχι το εγχώριο, ναι, αλλά μονομερώς, με αντιδικίες, με χρεοκοπία, χωρίς να πάρεις λεφτά από την Ε.Ε. και χωρίς να είσαι στην Ευρωζώνη. Εδώ, μιλάμε τώρα για κούρεμα χρέους ανεπτυγμένης ευρωπαϊκής χώρας, η οποία, είναι στην Ευρωζώνη και αποσπά εθελοντική συμμετοχή των ιδιωτών και παίρνει λεφτά για να το κάνει όλο αυτό. Μπορούσε αυτό να γίνει με τους όρους που έγινε στο Εκουαδόρ ή με τους όρους που έγινε στην Αργεντινή;

 

Μπορούσαμε να εξαιρέσουμε  τους ημεδαπούς;

Θα παραβιάζαμε τη ρήτρα του pari-passu. Θα ήμασταν κρεμασμένοι στα μανταλάκια όλων των διεθνών δικαστηρίων. Υποστηρίζει η κυβέρνηση ΣΥ.ΡΙΖ.Α. – ΑΝ.ΕΛ. σθεναρώς το PSI στα διεθνή δικαστήρια; Απολύτως και στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, όπου κερδίσαμε τη δίκη, αλλά και στο Διαιτητικό Δικαστήριο του ICSID, στο οποίο, θα πηγαίναμε ούτως ή άλλως με βάση τις συμφωνίες αμοιβαίας προστασίας επενδύσεων. Στο ICSID μας πήγαν οι Σλοβάκοι και οι Κύπριοι. Ποιοι μας πήγαν στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και στο Συμβούλιο Επικρατείας; Οι ομολογιούχοι.

 

Μπορούσαμε να εξαιρέσουμε τα φυσικά πρόσωπα, έστω τα φυσικά πρόσωπα μέχρι 100.000 ευρώ;

Το θέλαμε, το επιδιώξαμε, πιέσαμε, αλλά δεν γινόταν λόγω pari-passu. Δεν γινόταν, διότι υπήρχαν και αλλοδαποί ομολογιούχοι που έχουν προσφύγει στα αυστριακά Δικαστήρια, τα γερμανικά, τα ιταλικά και δι’ αυτών, στο Δικαστήριο της Ε.Ε.

Ευτυχώς δεν κερδίζουν και ο λόγος είναι ότι στρέφονται κατά του PSI. Θέλουν να καταστρέψουν την ελληνική οικονομία γιατί  έτσι τους συμβούλευσαν οι σύμβουλοί τους. Δεν ζητούν αποζημίωση από τις τράπεζες που μεσολάβησαν, δεν ζητούν ίση μεταχείριση με τον αναβαλλόμενο φόρο των τραπεζών. Ζητούν να πληγεί το σύνολο της επιχείρησης που λεγόταν κούρεμα του χρέους, δηλαδή, τραγικό λάθος. Τους είχαμε φωνάξει τον Απρίλιο του 2012 και τους είχαμε πει: «έχετε πάρει ισοδύναμο ρευστού. Πηγαίνετε στον ΟΔΔΗΧ να σας αγοράσει νέα ομόλογα. Αυτά θα ανεβούν στην αγορά και θα κερδίσετε το χαρτοφυλάκιό σας». Εγώ, συναντώ συνεχώς ομολογιούχους που λένε ότι το έκαναν. Ένας εκ των δικηγόρων των ομολογιούχων μου είπε ότι είχε δικά του ομόλογα και αγόρασε καινούργια και δεν έχασε. Όπως η ΑΕΔΑΚ των ασφαλιστικών ταμείων. Τα φυσικά πρόσωπα είχαν πάρει κάποια  λεφτά, είχαν πάρει 15% του ομολόγου σε ρευστό. Αυτό έπρεπε να αξιοποιήσουν για να πάρουν ομόλογα καινούργια, τα οποία, αμέσως θα τους απέδιδαν. Το έκανε η ΑΕΔΑΚ του Ι.Κ.Α. - επαναλαμβάνω - η οποία, αποκατέστησε το χαρτοφυλάκιο της κατά 120%.

 

Το θέμα των Ασφαλιστικών Ταμείων.

Εδώ, γίνεται μια σκόπιμη μεγάλη παρεξήγηση. Είπαμε ότι μεταφέραμε λογιστικά 13 δισ. από τα ταμεία στο Γενικό Λογιστήριο του Κράτους. Πόσα απέδιδαν αυτά στα ταμεία; Ποια ήταν η ετήσια απόδοση; Η ετήσια απόδοση ήταν 500 εκατ. Άρα, όταν εκείνη τη χρονιά δίνουμε 16 δισ. επιχορήγηση στα ταμεία, έχουμε δώσει τις ετήσιες αποδόσεις 32 ετών σε μία χρονιά. Λέει ο κ. Τσακαλώτος στην απάντησή του - υπ' αριθμόν 3 έγγραφο του φακέλου - ότι για τα χρόνια μέχρι το 2015 έχουμε δώσει στα Ταμεία  104 δισεκατομμύρια. Μα τα δύο τρίτα του δημοσίου χρέους είναι οι επιχορηγήσεις του δημοσίου στα Ασφαλιστικά Ταμεία.

Δείτε τη διαφάνεια της σελίδας 12 που σας έχω δώσει. Δείτε ποιοι δίνουν το 95% των συντάξεων. Το Γενικό Λογιστήριο, Ι.Κ.Α., Ο.Γ.Α., Ο.Α.Ε.Ε. και Ν.Α.Τ.. Το Ι.Κ.Α. πήρε επιχορηγήσεις 5,5 δισ. το 2012 και έχασε από το PSI 800.000.

Ο ΟΓΑ, πήρε επιχορήγηση 5,4 δις  το 2012. Τι έχασε από το PSI; 0,8 δις . Ο ΟΑΕΕ πήρε επιχορήγηση 1,9, έχασε 0,1. Το ΝΑΤ πήρε επιχορήγηση 1 δισεκατομμύριο, έχασε 0,1. Αντιλαμβάνεστε τι λέμε; Το δε Γενικό Λογιστήριο που δίνει τις πολιτικές και στρατιωτικές συντάξεις μέχρι τη μεταφορά στο ενιαίο Ταμείο, πήρε 106 δις. Θα υπήρχαν ταμεία σε πτωχευμένο κράτος αν δεν κάναμε τίποτα και οδηγούμασταν στην ασύντακτη χρεοκοπία; Η οικονομία της χρεοκοπίας και το δίκαιο της χρεοκοπίας ποιο είναι; Δεν θα κουρεύαμε συντάξεις, δεν θα πιέζαμε τις τράπεζες, δεν θα υπήρχαν όμως ούτε ταμεία ούτε τράπεζες, θα είχαν καταρρεύσει και θα ήμασταν μοιραίοι και άβουλοι.

Έχει αποδείξει ο κ. Γ.  Στρατόπουλος σε μία εμπεριστατωμένη μελέτη του που έχει δημοσιευτεί και θα σας τη στείλω, ότι αν όλη την περίοδο της μεταπολίτευσης τα ταμεία επένδυαν σε ομόλογα του γερμανικού δημοσίου μόνο, στο πιο σταθερό χαρτί, θα είχαν την ίδια τελική απόδοση με την απόδοση που έχουν σήμερα.

Επηρέασε το κόψιμο των συντάξεων το PSI; Ούτε κατά διάνοια. Καμία σχέση δεν έχει το ύψος των συντάξεων με το PSI. To ύψος των συντάξεων έχει σχέση με το ποια πρέπει να είναι η ιδανική εθνική δαπάνη για τις συντάξεις. Εδώ σου λέει το ΔΝΤ ότι ο μέσος όρος της Ευρωζώνης είναι 2,5% του ΑΕΠ και η Ελλάδα είναι στο 11,5% του ΑΕΠ δημόσια  δαπάνη. Αυτά  σήμερα μετά από όλα όσα  έχουν γίνει. Για αυτό πρέπει να πάμε στην ανάπτυξη, αλλά ξαναγυρίσαμε στην ύφεση.

Ξέρετε πότε χάσανε τα ταμεία; Όταν μπήκαν στην ανακεφαλαιοποίηση της Τράπεζας Αττικής, όταν αποφασίζει το ΤΣΜΕΔΕ να μπει στην Τράπεζα Αττικής, το ΤΑΠΙΛΤΑΤ να μπει στην Τράπεζα Αττικής, βάζει τα ωραία του λεφτά και γίνονται «αέρας» στο Χρηματιστήριο την επόμενη στιγμή. Τα 13 δις μεταφέρθηκαν  με το PSI από τα ταμεία στο Γενικό Λογιστήριο, λογιστικά, και είναι στο Γενικό Λογιστήριο. Δεν έγιναν «αέρας». «Αέρας» έγιναν λόγω της Τράπεζας  Αττικής και παρόμοιων χειρισμών.

 

Αλλαγή στα κριτήρια των μελετών βιωσιμότητας του χρέους (DSA ).

Άλλαξε η φύση των μελετών βιωσιμότητας; Δηλαδή μπορούμε να πάμε πιο κοντά στην παρούσα αξία , τώρα αντί για την ονομαστική που είναι αδιέξοδη και άδικη για την Ελλάδα, γιατί μόνο εμείς έχουμε τόσο μικρότερη παρούσα αξία; Ναι, πήγαν στο κριτήριο των  μικτών χρηματοδοτικών αναγκών, είμαστε πολύ κοντά στην παρούσα αξία, διότι φαίνεται το πραγματικό μέγεθος του χρέους. Γιατί έχουμε μεγαλύτερο χρέος από την Ιταλία, αλλά μικρότερες χρηματοδοτικές ανάγκες; Γιατί στην πραγματικότητα έχουμε μικρότερο χρέος, απλώς απεικονίζεται εσφαλμένα.  Άρα λοιπόν τώρα η Κυβέρνηση μπορεί να ζητήσει και μικρότερο πρωτογενές πλεόνασμα.

Θα μου επιτρέψετε να πω κάτι που θεωρώ ιδιαίτερα  κρίσιμο.  Γιατί έχει αλλάξει η φύση του στόχου του πρωτογενούς πλεονάσματος;  Όταν γινόντουσαν οι μελέτες της βιωσιμότητας του χρέους του 2011, 2012, μιλούσαμε μόνο για ονομαστική αξία και δυναμική ονομαστικής αξίας, χρέος προς ΑΕΠ. Μιλούσαμε για υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα με υψηλό ρυθμό ανάπτυξης, 2,5% τουλάχιστον σταθερά. Τώρα που μιλάμε για χρηματοδοτικές ανάγκες, το πρωτογενές πλεόνασμα είναι ένας από τους τρόπους κάλυψης των χρηματοδοτικών αναγκών. Για να καλύψεις τις ετήσιες ανάγκες σου, θα πάρεις ,πρώτον , από την αγορά. Αν δεν είσαι στην αγορά, θα πάρεις δάνειο από τους εταίρους σου. Θα έχεις,δεύτερον,  έσοδα από ιδιωτικοποιήσεις, βεβαίως  εμείς ποτέ δεν δεχτήκαμε να κάνουμε υπερταμείο και να τα δώσουμε στον έλεγχο των πιστωτών. Αυτό είναι καινούργιο δεδομένο.  Τρίτο, θα  έχεις ίσως κάποιο πρωτογενές πλεόνασμα.  Συνεπώς μπορεί η συμβολή σου στην κάλυψη των χρηματοδοτικών αναγκών δια του πρωτογενούς πλεονάσματος να είναι μικρότερη, εφόσον τους πείθεις ότι κάνεις μεταρρυθμίσεις και άρα ότι θα έχεις καλύτερο ρυθμό ανάπτυξης. Άρα μπορεί αξιόπιστα μια κυβέρνηση, εφόσον πείθει και μέσα και έξω, να πει «εγώ θα έχω καλό ρυθμό ανάπτυξης, διότι θα κάνω μεταρρυθμίσεις και έναντι αυτού δώστε μου δημοσιονομικό χώρο αναπνοής με μικρότερο πρωτογενές πλεόνασμα, διότι ότι μου κόβετε από το πλεόνασμα, θα το παίρνω στον παρονομαστή». Αυτό είναι σωστό.

 

Ποια είναι η κρίσιμη λέξη ;

Μεταρρυθμίσεις, μεταρρυθμιστικό πρόταγμα, κανονικό κράτος, κανονική οικονομία, η κανονικότητα και η μεταρρύθμιση, που περιλαμβάνει και το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Κράτος μέσα- ευρωπαϊκή χώρα είμαστε.

 

Οι συζητήσεις μου με τον W. Schauble για το σενάριο του Grexit 

Και η απάντηση -και τελειώνω- για τον Schäuble, που έχει μια αξία ιστορική. Πράγματι λοιπόν ο κ. Schäuble μου έθεσε ευθέως δύο φορές τουλάχιστον- το έχει πει στα βιβλία του και στις συνεντεύξεις του, δεν λέω κάτι μόνος μου- σε πολύ κλειστές συναντήσεις, δηλαδή μόνο ο κ. Schäuble με τον κ. Αsmousen , μόνον εγώ με τον κ. Ζανιά στο Βερολίνο αρχικά και στο Broslaw, το ζήτημα, μήπως είναι καλύτερο για την Ελλάδα να πάει στη δραχμή. Εντάξει, θα υπάρξει μεγάλη ανθρωπιστική κίνηση, μπορούμε να διασφαλίσουμε ένα πακέτο βοήθειας και χρηματικό- όχι μεγάλο, κάποια δισεκατομμύρια ευρώ- και ένα « αεροπορικό καραβάνι», μια «αερογέφυρα», η οποία θα λύνει προβλήματα νοσοκομείων, σχολείων, παιδικών σταθμών, τροφοδοσίας- και βεβαίως θα παίρνετε από τα μηχανήματα των τραπεζών σφραγισμένα ευρώ- δηλαδή μη-εμπορεύσιμα, δραχμές δηλαδή- ώσπου να τυπωθεί το νέο νόμισμα, τα οποία θα είναι κάποια 50 ευρώ ή 60 ευρώ την εβδομάδα.

Μπορούσε να δεχθεί κανείς αυτό το πράγμα; Μπορεί να το δεχθεί κανείς αυτό το πράγμα;

Διότι είναι άλλο, το αν θα έπρεπε να μπούμε στην Ο.Ν.Ε. το 2001 με φυσική εισαγωγή του νομίσματος και άλλο, το αν πρέπει να βγεις. Λοιπόν είναι τελείως διαφορετική υπόθεση. Αυτή είναι η ιστορία.

 

Η καμπύλη της αφήγησης του ΣΥΡΙΖΑ περί χρέους.

Τώρα κλείνω και ευχαριστώ για την ανοχή και την κατανόηση. Είπε τα σενάρια του ο κ. Χονδρογιάννης, πολύ ωραία, επιστημονικά, αξιοπρόσεκτα, πολύ σοβαρή δουλειά της Τράπεζας της Ελλάδος. Η μελέτη βιωσιμότητας του χρέους και ένα μοντέλο, το οποίο να είναι πειστικό, πρέπει να ξεκινάει από αυτούς οι οποίοι πρέπει να πάνε στα Κοινοβούλια τους και τους λαούς τους και να πουν ότι «Εμείς δανείζουμε την Ελλάδα και θα κάνουμε ένα χειρισμό, χωρίς να έχουμε δική μας δημοσιονομική επίπτωση και επίπτωση στον προϋπολογισμό.»

Προσέξτε, για την Γερμανία, η συμμετοχή στα προγράμματα τα ελληνικά, είναι πολύ μικρό ποσοστό του Α.Ε.Π., για την Μάλτα είναι το 4,5% του Α.Ε.Π. το «Ελληνικό Πακέτο». Τα απόλυτα νούμερα είναι μικρά, όμως το ποσοστό είναι μεγάλο, λόγω μικρού Α.Ε.Π. της χώρας. Μας δανείζει η Μάλτα, μας δανείζει η Σλοβενία, μας δανείζει η Κύπρος- γιατί πρόλαβε να μας δανείσει πριν μπει στο δικό της πρόγραμμα και βεβαίως, αυτό εξηγεί και την εμμονή τους στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, το ζητάει το Γερμανικό Κοινοβούλιο, το ζητάει το Γερμανικό Συνταγματικό Δικαστήριο.

Άρα πρέπει να είμαστε προσανατολισμένοι με υπεύθυνο τρόπο.

Ποια είναι η καμπύλη της αφήγησης του χρέους του ΣΥΡΙΖΑ;

Το χρέος είναι επονείδιστο, επαχθές, «Επιτροπή Αλήθειας», θα το «κουρέψουμε», Διεθνής Διάσκεψη, μονομερείς ενέργειες.

Τώρα τι λέμε;

Ότι ζητάμε τις παραμετρικές αλλαγές του 2012 και δεν τις παίρνουμε. Μας δίνουν μηδαμινά πράγματα και δεν μας δίνουν το συμφωνημένο πακέτο πρόσθετων παραμετρικών αλλαγών του 2012. Γιατί;

Γιατί δεν υπάρχει πολιτική εμπιστοσύνη, γιατί δημιουργούμε προβλήματα «εκ του μη όντος», γιατί ξαναγυρίζουμε συνεχώς στην αφετηρία, γιατί δεν μπορούμε να ακολουθήσουμε μια ευθύγραμμη πορεία προς την έξοδο από την κρίση.


 

Τριτολογία Ευ. Βενιζέλου στην κοινοβουλευτική επιτροπή για το δημόσιο χρέος

 

Το μεγάλο πρόβλημα του ασφαλιστικού συστήματος είναι το δημογραφικό πρόβλημα της χώρας και η υψηλή ανεργία και τώρα εμείς ψάχνουμε να βρούμε το πρόβλημα του ασφαλιστικού συστήματος σε χρηματοοικονομικούς και λογιστικούς χειρισμούς μεταξύ Κράτους και ασφαλιστικών ταμείων. Το μεγάλο πρόβλημα είναι αυτό.

Ζήτησα το λόγο από τον κύριο Πρόεδρο, που είχε την καλοσύνη να μου το δώσει, γιατί ξέχασα στη δευτερολογία μου να δώσω απάντηση στο ερώτημά του, σε σχέση με τις ερωτήσεις του τότε Βουλευτή, κυρίου Προκόπη Παυλόπουλου και το ουσιαστικό ζήτημα, αν μεταξύ 2010 με αρχές 2012 οι ξένες οντότητες, οι αλλοδαποί κομιστές, μείωσαν την έκθεσή τους στο χρέος και την αύξησαν οι ημεδαποί κομιστές. Αυτό ο κ. Παυλόπουλος το ρωτούσε κάθε λίγο και λιγάκι στην τότε Κυβέρνηση, ενώ ήταν, φυσικά, μέλος της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας.

Ξεκινάει, λοιπόν, στις 7 Δεκεμβρίου του 2011, επί Κυβερνήσεως Παπαδήμου, με συμμετοχή ΠΑ.ΣΟ.Κ., Ν.Δ. και Λαϊκού Ορθόδοξου Συναγερμού και απαντά ο κύριος Σαχινίδης, ότι δεν υπάρχει κάτι τέτοιο. Στις 7 Σεπτεμβρίου του 2012 επανέρχεται, απαντάει ο κύριος Σταϊκούρας και του δίνει μια κατάσταση λογιστική της αρμόδιας διεύθυνσης, όπου λέει «εγχώριος τομέας, 31/12/2010, 80,4 δισ., 31/12/2011, 86,1 δισ.», δηλαδή το ίδιο.

Εξωτερικός τομέας, 31/12/2011, 174 δις. 31/12/2011, 152 δις και εξηγεί ότι αυτή η διαφορά οφείλεται στο ότι, στις νέες εκδόσεις χρέους, στα νέα ομόλογα, δεν έμπαιναν πλέον οι ξένοι. Όχι ότι πουλούσαν παλιά, απλά δεν μπαίναν στις νέες εκδόσεις του ΟΔΔΗΧ.

Επανέρχεται, παρόλα αυτά, τον Νοέμβριο του ίδιου έτους, του 2012, και του απαντά πλέον ο κύριος Στουρνάρας, με έναν αναλυτικότερο υπομνηματισμό, όπου του λέει ότι, από τα στοιχεία της Τραπέζης της Ελλάδος, δεν προκύπτει ότι έγινε κάποια ύποπτη συναλλαγή. Ότι ήταν, αυτού του είδους οι ροές, γιατί δεν έμπαιναν πλέον οι ξένοι στις νέες εκδόσεις. Αυτό είναι η απάντηση και  βεβαίως, η αλήθεια είναι ότι, όλες οι Τράπεζες ήθελαν να μειώσουν την έκθεση τους, όπως και άλλοι φορείς, στο ελληνικό χρέος, ιδίως μετά το ξέσπασμα της κρίσης. Το θέμα είναι, εάν εμείς μπορούσαμε, το 2012 πια, να εξαιρέσουμε τον εγχώριο τομέα.

Σας εξήγησα το λόγο για τον οποίο δεν ήταν εφικτό μέσα στην ευρωζώνη και με ένα κούρεμα που θέλαμε να είναι εθελοντικό και βαθύ. Δηλαδή, να πάρουμε και το OSI. Να έχουμε υποστηρικτή το EFSF και όλο το σύστημα των ευρωπαϊκών θεσμών, για να πάρουμε την πολύ μεγάλη μείωση, σε παρούσα αξία. 


 

Ενημερωτικός φάκελος: 

Α. Για τις διαφάνειες 1-12, δείτε εδώ: http://www.slideshare.net/Evenizelos/psi-70343284  

Β. Έγγραφα: 

1.     Απάντηση Υπουργού Οικονομικών στην 401-26/20.10.2015 ερώτηση και ΑΚΕ

2.     Απάντηση Υπουργού Οικονομικών στην 641-35/29.10.2015 ερώτηση και ΑΚΕ

3.     Απάντηση Υπουργού Οικονομικών στην 402-27/20.10.2015 ερώτηση και ΑΚΕ

4.     Εισηγητική έκθεση Προϋπολογισμού 2013, Νοέμβριος 2012, σελ. 127-128  

5.     Εισηγητική Έκθεση Προϋπολογισμού 2017, Νοέμβριος 2016, σελ.131

6.     ESM, Annual Report 2014, σελ.28-30

7.     ESM, Annual Report 2015, σελ. 30-35

8.     IMF, Greece - preliminary Debt Sustainability Analysis ,May 2016, σελ.5-10

9.     ESM,  Short - term debt relief for Greece , Frequently Asked Questions , 6.12.2016

10.   Γιάνης Βαρουφάκης, Ποιος φοβάται το κούρεμα, Protagon ,25.10.2011 

 

 

20.12.2016 Ενημέρωση της υποεπιτροπής για το χρέος (μέρος 1) from Evangelos Venizelos on Vimeo.

 

20.12.2016 Ενημέρωση της υποεπιτροπής για το χρέος (μέρος 2) from Evangelos Venizelos on Vimeo.

Tags: Δημόσιο ΧρέοςΑγορεύσεις | Παρεμβάσεις 2016

23.1.2024: Γάμος ομοφύλων, τεκνοθεσία, παρένθετη μητρότητα. Συνταγματικό πλαίσιο και νομοθετική ρύθμιση | Κύκλος Ιδεών



https://ekyklos.gr/ev/847-23-1-2024-gamos-omofylon-teknothesia-parentheti-mitrotita-syntagmatiko-plaisio-kai-nomothetiki-rythmisi.html 

 

5-7 Νοεμβρίου 2023. Η ΕΛΛΑΔΑ ΜΕΤΑ VΙΙ: Ασυμμετρίες και εθνική ατζέντα

Περισσότερα …

2.5.2023, Ch. Dallara - Ευ. Βενιζέλος: "Ελληνική κρίση: Μαθήματα για το μέλλον"

https://ekyklos.gr/ev/839-ch-dallara-ev-venizelos.html 

Περισσότερα …

Ευ. Βενιζέλος, Μικρή εισαγωγή στο Σύνταγμα και στο Συνταγματικό Δίκαιο, ebook

Περισσότερα …

Πρακτικά του συνεδρίου "Δικαιοσύνη: Η μεταρρύθμιση μιας εξουσίας και η αφύπνιση μιας ιδέας", ebook, 2022

Περισσότερα …

Εκδοχές Πολέμου 2009 - 2022, εκδ. Πατάκη

Περισσότερα …

23.9.2020 Ο Παύλος Τσίμας συζητά με τον Ευάγγελο Βενιζέλο | Η Ελλάδα Μετά IV: Μετά (; ) την πανδημία 

https://vimeo.com/461294009

6.6.2019 Αποχαιρετιστήρια ομιλία Ευάγγελου Βενιζέλου στην Ολομέλεια της Βουλής

https://vimeo.com/340635035

13.2.2019, Ευ. Βενιζέλος Βουλή: Οδηγούμε τη χώρα σε θεσμική εκκρεμότητα, κολοσσιαίων διαστάσεων

https://vimeo.com/316987085

20.12.2018, Ομιλία Ευ. Βενιζέλου στην παρουσίαση του βιβλίου «Η Δημοκρατία μεταξύ συγκυρίας και Ιστορίας» 

https://vimeo.com/307841169

8.3.2018, Ομιλία Ευάγγελου Βενιζέλου στη Βουλή κατά τη συζήτηση επί της πρότασης της ΝΔ για τη σύσταση Ειδικής Κοινοβουλευτικής Επιτροπής για τη διενέργεια προκαταρκτικής εξέτασης 

https://vimeo.com/259154972 

21.2.2018, Ομιλία Ευάγγελου Βενιζέλου για την υπόθεση Novartis | "Πάρτε το σχετικό"

https://vimeo.com/256864375