Αθήνα, Απρίλιος 2016
Πρόλογος Ευ. Βενιζέλου στο βιβλίο: "Υπάρχει λύση στο ελληνικό πρόβλημα;"
Ο Κύκλος Ιδεών δημιουργήθηκε ως ηλεκτρονική δεξαμενή σκέψεων και προτάσεων με στόχο την εθνική ανασυγκρότηση· ως ένα ψηφιακό βήμα διαλόγου για τα θέματα που σχηματίζουν το ελληνικό πρόβλημα. Μέσα σε λίγους μήνες έχει –τολμώ να διαπιστώσω– καθιερωθεί, χάρη στις συνεχείς συμβολές πολλών φίλων. Ανάμεσά τους διακρίνω σημαντικό αριθμό νέων στην ηλικία ενεργών πολιτών που θέλουν να εκφραστούν χωρίς μικροκομματικές σκοπιμότητες, χωρίς προκαταλήψεις και στερεότυπα· με γνήσιο και ουσιαστικό μεταρρυθμιστικό λόγο.
Η λειτουργία, όμως, του Κύκλου Ιδεών ως ψηφιακού φόρουμ θα ήταν κολοβή χωρίς δραστηριότητες που επιτρέπουν τη φυσική επαφή και τον ζωντανό διάλογο γύρω από τα μεγάλα ερωτήματα της εθνικής αυτοσυνειδησίας. Αυτή είναι άλλωστε η θεμελιώδης προϋπόθεση της εθνικής στρατηγικής και της εθνικής ανασυγκρότησης.
Με το κριτήριο αυτό οργανώθηκε η πρώτη δημόσια εκδήλωση του Κύκλου Ιδεών, ως προσπάθεια προσέγγισης του κεντρικού ερωτήματος: «Υπάρχει λύση στο ελληνικό πρόβλημα;» Όχι στα επιμέρους προβλήματα της ελληνικής οικονομίας, κοινωνίας και πολιτείας, διαρθρωτικά και συγκυριακά, αλλά στο «ελληνικό πρόβλημα», που βρίσκεται στην αφετηρία και στο τέρμα κάθε επιμέρους προβλήματος.
Η σύνθεση των εισηγητών έγινε με τα ίδια κριτήρια. Ευχαριστώ για ακόμα μία φορά τον Γιώργο Προβόπουλο, τον Jean Quatremer, τον Χρήστο Χωμενίδη για τη συμμετοχή τους. Ευχαριστώ από καρδιάς τις φίλες και τους φίλους του Κύκλου Ιδεών, που σήκωσαν το οργανωτικό βάρος της εκδήλωσης.
Η ανταπόκριση υπήρξε εντυπωσιακή, η προσέλευση μεγάλη και η συζήτηση ζωντανή, με καίρια ερωτήματα του ακροατηρίου.
Σκεφτήκαμε ότι έχει ενδιαφέρον τα πρακτικά της συζήτησης να δημοσιευτούν με την κλασική μορφή ενός βιβλίου. Ευχαριστούμε θερμά τον εκδοτικό οίκο Ποικίλη Στοά και προσωπικά τον Ξενοφώντα Μπρουντζάκη για την προθυμία τους να φιλοξενήσουν την έντυπη μορφή της πρώτης δημόσιας συζήτησης του Κύκλου.
Όταν ο προφορικός λόγος μετατρέπεται σε γραπτό και μια δημόσια συζήτηση σε βιβλίο, τότε αυτή υπάγεται σε έναν δεύτερο, πολύ αυστηρότερο έλεγχο συνοχής και ακρίβειας των παρατηρήσεων που διατυπώθηκαν. Υπό την έννοια αυτή, η παρούσα έκδοση συνιστά όχι απλώς αποτύπωση, αλλά πρόσκληση συνέχισης του διαλόγου.
Δεν έχουμε, βεβαίως, ψευδαισθήσεις για τη δεκτικότητα του δημόσιου διαλόγου. Η ελληνική κοινωνία είναι βαθιά κουρασμένη από την προσπάθεια δημοσιονομικής προσαρμογής, που διαρκεί ήδη έξι και πλέον χρόνια. Το τρίτο μνημόνιο δεν επανέφερε τον καθένα στα πραγματικά του μεγέθη, αλλά λειτουργεί ακόμα ως πρόσχημα συμψηφισμού ή ως πηγή αμηχανίας. Δεν έχει διαμορφωθεί μέσα στην κοινωνία μια σαφής και κρατούσα άποψη για τις μεταρρυθμίσεις που απαιτούνται στο κράτος και στην οικονομία. Οι πιέσεις ανακυκλώνονται και αυξάνουν. Το προσφυγικό –και η σύνδεσή του με την ατέρμονα διαπραγμάτευση για την «αξιολόγηση»– ανέδειξε κινδύνους που ελλοχεύουν και υποχωρήσεις που γίνονται στο πεδίο της εξωτερικής πολιτικής και της πολιτικής ασφάλειας. Κάποιο αισιόδοξο σενάριο δεν διαφαίνεται.
Υπό τέτοιες συνθήκες, είναι αναγκαίο όσο ποτέ άλλοτε να δούμε τη μεγάλη εικόνα· τις βαθιές και μόνιμες αιτίες του «ελληνικού προβλήματος». Αυτό συνιστά, όμως, μια δύσκολη και επώδυνη άσκηση εθνικής, κοινωνικής και προσωπικής αυτογνωσίας που εύκολα μπορεί να αποφεύγεται μέσα στις διαδρομές της συγκυρίας και τις κοινοτοπίες του δημόσιου λόγου. Στην ανατροπή αυτών των αντιλήψεων θέλουν να συμβάλουν οι παρεμβάσεις του Κύκλου Ιδεών.
* Εκδόσεις: ΠΟΙΚΙΛΗ ΣΤΟΑ, Αθήνα 2016
