Κυριακή 22 Σεπτεμβρίου 2019
Άρθρο Ευάγγελου Βενιζέλου για την εφημερίδα Πελοπόννησος της Κυριακής, στο αφιέρωμα: «Ιστορία: Εθνική ή Κοινωνική;»
Έχω γράψει παλιότερα στη φιλόξενη αυτή εφημερίδα ότι η σημαντικότερη ίσως παρακαταθήκη του Διονυσίου Σολωμού είναι η φράση που του αποδίδει ο Ιάκωβος Πολυλάς στα προλεγόμενα του στην έκδοση των ποιημάτων του εθνικού ποιητή πως « το Έθνος πρέπει να μάθει να θεωρεί εθνικόν ό,τι είναι αληθές» .
Η φράση αυτή απαντά σε όλα τα ερωτήματα για τη σχέση που πρέπει να διαμορφώσει το Έθνος με την ίδια την Ιστορία του, δηλαδή με την ταυτότητα και τη συλλογική αυτοσυνειδησία του.
Η διδασκαλία και η έρευνα της Ιστορίας, πολύ δε περισσότερο η λεγόμενη δημόσια Ιστορία που είναι τμήμα του δημοσίου λόγου, διολισθαίνει πολύ συχνά στη λεγόμενη ιδεολογική χρήση της Ιστορίας. Αυτή ναι μεν προσφέρει ένα αφήγημα αναγκαίο για τη συγκρότηση της εθνικής ταυτότητας, οδηγεί όμως πολύ συχνά σε εξωραϊσμούς, απλουστεύσεις ή στερεότυπα που συσκοτίζουν τη σχέση μας όχι μόνο με το παρελθόν αλλά και με το παρόν και με το μέλλον.
Καθήκον της επιστημονικής έρευνας και διδασκαλίας της Ιστορίας είναι να αποτρέπει ή να αποκαλύπτει τις ιδεολογικές χρήσεις της Ιστορίας. Η λεγόμενη σχολική Ιστορία δεν μπορεί προφανώς να αναψηλαφεί συνεχώς τα γεγονότα και τις καταστάσεις. Κατανάγκην πρέπει να προσφέρει μια συνοπτική και συνεκτική αφήγηση, επιπλέον όμως να εντάσσει τα γεγονότα μέσα σε καταστάσεις και να διασφαλίζει μια πρώτη επαφή του μαθητή με τα ανοικτά ερωτήματα της επιστημονικής έρευνας και με τη συνεχή αναζήτηση της αλήθειας.
Χωρίς τον Παπαρρηγόπουλο δεν θα είχε ίσως επικρατήσει η αντίληψη της ιστορικής συνέχειας του Ελληνισμού. Αυτή, όμως, από μόνη της δεν μας επιτρέπει να ισορροπήσουμε και να ξεπεράσουμε την «ελληνική αμφιταλάντευση» μεταξύ Δύσης και Ανατολής ή την τάση μας να συγχέουμε τις νίκες και τις ήττες στη διαδρομή των χρόνων.
Η διδασκαλία συνεπώς της σχολικής Ιστορίας προφανώς συμβάλλει στην καλλιέργεια της εθνικής συνείδησης, αυτή όμως πρέπει να βασίζεται στην αναζήτηση της αλήθειας σύμφωνα με την υπόδειξη του Σολωμού.
Όλα δε πρέπει να κινούνται μέσα στο πλαίσιο που θέτει, ως κοινό ευρωπαϊκό τόπο για την εκπαίδευση, το άρθρο 2 του Πρώτου Προσθέτου Πρωτοκόλλου της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Υπό το πρίσμα της διάταξης αυτής πρέπει να ερμηνεύεται το άρθρο 16 παρ. 2 του Συντάγματος για τους σκοπούς της Παιδείας.-
