Κυριακή 15 Δεκεμβρίου 2019
Άρθρο Ευάγγελου Βενιζέλου για τον Χρήστο Λαμπράκη στο αφιέρωμα της εφημερίδας «Το Βήμα»
Ο Χρήστος Λαμπράκης ήταν κάτι πολύ περισσότερο από μια ηγετική φυσιογνωμία στον χώρο της ενημέρωσης, της πολιτικής και του πολιτισμού. Τον περιέβαλε από πολύ νωρίς ένας ανθεκτικός αστικός μύθος γύρω από την ισχύ και τις δυνατότητες παρέμβασης που είχε σε όλο σχεδόν το φάσμα των δημοσίων πραγμάτων.
Λογικό για έναν άνθρωπο που ανέλαβε σε ηλικία μόλις είκοσι τριών ετών τον έλεγχο του μεγαλύτερου εκδοτικού συγκροτήματος, που έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στην πολιτική ζωή του τόπου για παραπάνω από μισό αιώνα γεμάτο με κρίσεις και εναλλαγές, που κυριάρχησε στο νέο τηλεοπτικό τοπίο μετά την κατάργηση του κρατικού μονοπωλίου, που είχε πάθος με τη μουσική και γνώριζε καλύτερα από κάθε άλλον τη σημασία των υποδομών και των θεσμών του σύγχρονου πολιτισμού, που γεννούσε συνεχώς νέες ιδέες, παρακινούσε σε πρωτοβουλίες.
Το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, όπως και το Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης δεν θα υπήρχαν ως κορυφαίοι δημόσιοι πολιτιστικοί θεσμοί χωρίς τον Χρήστο Λαμπράκη. Το λεγόμενο μικρό θέατρο της Επιδαύρου δεν θα είχε καθιερωθεί. Ο αγροτοτουρισμός δεν θα είχε αναδειχθεί σε προτεραιότητα της τουριστικής πολιτικής. Και πολλά αλλά, με κορυφαίο κεκτημένο το κύρος του «Βήματος» και των «Νέων», την παράδοση του ΔΟΛ, το Ίδρυμα.
Αυτή όμως η δημόσια εικόνα δεν αποθησαυρίζει τις πιο χαρακτηριστικές και χαρισματικές όψεις της προσωπικότητας του Χρήστου Λαμπράκη. Την απλότητα και τη λιτότητα ως θεμελιώδη στοιχεία μιας αυθεντικά αριστοκρατικής αντίληψης περί ζωής. Την πειθαρχία και την αφοσίωση, την υπαγωγή στις σκληρές απαιτήσεις της Τέχνης για την οποία το υπόστρωμα του ταλέντου δεν αρκεί. Χρειάζεται δουλειά, μελέτη και άσκηση. Την εμμονή σε μεγάλους στόχους που μπορεί να έχουν κόστος αλλά μένουν ως κοινό κτήμα. Την ανάγκη για νέες κινητήριες ιδέες. Την αυστηρότητα στην αξιολόγηση καταστάσεων και ιδίως προσώπων, παρά την ευγένεια. Τη γοητευτική χρήση του πληθυντικού ώστε οι λίγες εξαιρέσεις του ενικού να αποκτούν νόημα.
Αυτός ο συνδυασμός επέτρεπε στον Χρήστο Λαμπράκη να εκδίδει τη μεγαλύτερη λαϊκή εφημερίδα, να κανοναρχεί έναν ευρύτατο κύκλο διανοουμένων και καλλιτεχνών στους οποίους έδινε βήμα έκφρασης, να συνομιλεί - όχι ανέφελα - με τις ηγετικές πολιτικές φυσιογνωμίες έξι διαφορετικών δεκαετιών, να προσπαθεί να κατανοήσει τα ρεύματα και τις αντοχές της ελληνικής κοινωνίας και να είναι πολίτης του κόσμου.
Ο Χρήστος Λαμπράκης ήξερε καλύτερα από κάθε άλλη προσωπικότητα της εποχής του τη σημασία των ιδεολογικών μηχανισμών. Ήταν ο ίδιος ένας τέτοιος μηχανισμός που μπορούσε να συνθέτει την πολιτική με την αισθητική. Την ισχύ με το ύφος. Την εκδοτική δραστηριότητα με τις πολιτικές στοχεύσεις. Το ευρύ κοινό με την πνευματική και καλλιτεχνική πρωτοπορία. Την τέχνη με τους θεσμούς.
Ο Χρήστος Λαμπράκης δεν μπορούσε να αποφύγει τις θεωρίες συνωμοσίας και πολύ περισσότερο την κριτική. Ήταν άλλωστε πολύ ευφυής και στοχαστικός για να ισχυριστεί ότι δεν υπέπεσε σε λάθη εκτιμήσεων για τη δυναμική της συγκυρίας ή τις δυνατότητες προσώπων. Ένιωθε ότι ανήκει στη δημοκρατική παράταξη και την παράδοσή της, αλλά τον ενδιέφεραν όλα τα κόμματα -όχι μόνο τα κόμματα εξουσίας - κάθε περιόδου με τα πρόσωπα και τους εσωτερικούς τους συσχετισμούς. Πίστευε βαθιά ότι έχει πατριωτικές υποχρεώσεις έναντι του τόπου. Είχε προφανώς πλήρη συνείδηση της δύναμης επιρροής που διέθετε και της διακύμανσης της δύναμης αυτής. Έζησε επιχειρηματικά, με το ίδιο λόγιο στιλ, και καλές και κακές οικονομικές περιόδους.
Ο Χρήστος Λαμπράκης συνδιαμόρφωσε από τα μέσα της δεκαετίας του 1950 έως το 2009 τέσσερις εποχές - για να κάνω έναν τετριμμένο μουσικό υπαινιγμό - της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας: τη μετεμφυλιακή με κορύφωση τη νίκη της Ένωσης Κέντρου και την αποστασία, τη δικτατορία, την πρώιμη μεταπολίτευση και τη μεικτή περίοδο αφενός μεν της ένταξης στο ευρώ αφετέρου δε της εκκόλαψης της κρίσης. Είναι ο ίδιος ενσωματωμένος, ως εμβληματική προσωπικότητα, στην ιστορία του τόπου, την πολιτική, επικοινωνιακή και πολιτιστική. Ως τέτοια θα τιμάται και θα αποτιμάται.
