15 Μαΐου 2005
Η συζήτηση για το Πανεπιστημιακό Άσυλο δεν πρέπει ποτέ να γίνεται εν θερμώ. Πρόκειται για ένα ζήτημα που αξιώνει υπεύθυνη και συναινετική αντιμετώπιση στο πλαίσιο μιας σοβαρής και ειλικρινούς ακαδημαϊκής και πολιτικής συζήτησης. Αυτή η συζήτηση πρέπει να γίνει επί πραγματικών δεδομένων, χωρίς μύθους και παρεξηγήσεις.
Καταρχάς το πρόβλημα δεν είναι νομικό. Η Ελλάδα είναι- αν όχι η μόνη- μία από τις ελάχιστες χώρες που έχουν νομοθετικά ρυθμισμένο πανεπιστημιακό άσυλο. Ο νόμος πλαίσιο για τα Α.Ε.Ι. του 1982 ορίζει και οριοθετεί το Πανεπιστημιακό Άσυλο ως θεσμική εγγύηση που περιβάλλει την ακαδημαϊκή ελευθερία. Άρα το άσυλο προστατεύει την πανεπιστημιακή κοινότητα διδασκόντων και διδασκομένων, την ελευθερία της διδασκαλίας και της έρευνας. Το άσυλο συνεπάγεται την απαγόρευση επέμβασης της δημόσιας δύναμης στους χώρους των Α.Ε.Ι. χωρίς άδεια της Συγκλήτου ή σε έκτακτες περιστάσεις του Πρύτανη. Καμιά όμως άδεια δεν απαιτείται όταν τελούνται αυτόφορα κακουργήματα ή ακόμη και πλημμελήματα κατά της ζωής. Συνεπώς ο νόμος προβλέπει κριτήρια, προϋποθέσεις και ρήτρες ασφαλείας.
Είναι παρόλα αυτά ευρύτατα διαδεδομένη η άποψη ότι το άσυλο έχει πολύ πιο γενικό και απόλυτο περιεχόμενο. Στην πραγματικότητα όταν η ίδια η πανεπιστημιακή κοινότητα ασκεί τον έλεγχο του χώρου της δεν υπάρχει πρόβλημα. Το πρόβλημα αντιθέτως υπάρχει όταν όχι μόνο δεν ελέγχει –και αυτό συμβαίνει πάρα πολύ συχνά- τους χώρους της, αλλά τίθεται και η ίδια υπό τον πραγματικό έλεγχο προσώπων ή ομάδων που συχνά καταλύουν το άσυλο στο όνομα του. Για παράδειγμα, δεν νοείται πανεπιστημιακό άσυλο που έχει ως αποτέλεσμα να απαγορεύεται η είσοδος στους χώρους των Α.Ε.Ι. του ίδιου του Πρύτανη ή των μελών της Συγκλήτου του.
Το πρόβλημα συνεπώς δεν είναι το Πανεπιστημιακό Άσυλο, αλλά η λειτουργία του κράτους, η λειτουργία του συστήματος ενημέρωσης, ο τρόπος με τον οποίο αντιδρά η κοινωνία των πολιτών απέναντι στα θέματα αυτά και ιδίως όταν τίθεται ζήτημα αστυνομικής δράσης και βίας, η διαδεδομένη εντύπωση ότι όταν η βία δεν είναι κρατική, είναι ανεκτή ή ακόμη και θεμιτή. Το άσυλο δεν καλύπτει πράξεις βίας επιθετικής ή αμυντικής, αλλά θέλει να αποτρέψει απολύτως τις πράξεις αυτές και κυρίως να διασφαλίσει την ηρεμία και την ελευθερία της πανεπιστημιακής κοινότητας.
Είναι βέβαια αλήθεια ότι οι πρυτανικές αρχές δεν μπορούν να ασκήσουν το έργο και τις αρμοδιότητες τους παρά μόνο με συμβιβασμούς και με την αποδοχή κάποιων «αυτονοήτων» που δεν θεμελιώνονται στο νόμο, ούτε στο αίσθημα δικαίου της κοινωνίας, ούτε και στην κοινή λογική.
Χρειάζεται συνεπώς να πούμε τα πράγματα με ειλικρίνεια και να βρούμε όλοι μαζί τρόπους ουσιαστικής διαφύλαξης του ασύλου και της λειτουργίας των πανεπιστημίων. Αυτό όμως, όπως είπα, δεν μπορεί να γίνει εν θερμώ, αλλά θα πρέπει σε κάθε περίπτωση να γίνει υπεύθυνα και συναινετικά. 
* Άρθρο Ευ. Βενιζέλου στον Αγγελιοφόρο, 15 Μαΐου 2005
