Δεκέμβριος 2006

Που κρίνεται το ΠΑΣΟΚ;

του Ευ. Βενιζέλου

Το ΠΑΣΟΚ κρίνεται καθημερινά σε τρία διαφορετικά επίπεδα:

Πρώτον, σε σχέση με το κυβερνητικό του παρελθόν και το συνολικό αναπτυξιακό και κοινωνικό αποτέλεσμα που παρήγαγε όχι μόνο ως προς τα μεγέθη και τις επιδόσεις της εθνικής οικονομίας, αλλά και ως προς τις συνθήκες ζωής και τις προοπτικές κάθε πολίτη και κάθε οικογένειας.

Δεύτερον, σε σχέση με την σημερινή αντιπολιτευτική πληρότητα και επάρκεια, δηλαδή σε σχέση με την λειτουργία του ως θεσμικού και αντιπολιτευτικού αντίβαρου στην κυβερνητική πολιτική.

Τρίτον, σε σχέση με το μέλλον, με το στίγμα, τις προτεραιότητες και τις μεγάλες επιλογές της επόμενης κυβέρνησής του.
Ένα προγραμματικό συνέδριο, εκ των πραγμάτων προεκλογικό, δεν έχει συνεπώς σημασία ως εσωστρεφής ολιγοήμερη διαδικασία, αλλά ως έναυσμα και αφορμή ενός ευρύτατου πολιτικού διαλόγου τόσο μεταξύ των μελών, των φίλων και των στελεχών του ΠΑΣΟΚ όσο και ανάμεσα στο ΠΑΣΟΚ και την κοινωνία των πολιτών.

Περισσότερα...

Φθινόπωρο 2006

Οι πολιτικές προϋποθέσεις και τα διεθνή όρια της αναθεώρησης 

του Ευ. Βενιζέλου

Η μεταπολίτευση σε συνταγματικό επίπεδο ή ακριβέστερα στο επίπεδο της πολιτικής νομιμοποίησης του Συντάγματος μέσα από την συγκρότηση μιας ευρύτατης συνταγματικής συναίνεσης, ολοκληρώνεται μόλις το 2001.

Το Σύνταγμα του 1975 τέθηκε σε ισχύ με μία γενετικού χαρακτήρα αμφισβήτηση σε σχέση με το θεσμικό ρόλο του Προέδρου της Δημοκρατίας. Αυτό ήταν το πεδίο της αντιπαράθεσης γύρω από την αναθεώρηση του 1986. Μόλις το 2001 τα δύο μεγάλα κόμματα συμπίπτουν στις παραδοχές τους γύρω από το Σύνταγμα για το σύνολο της ύλης του, με ελάχιστες εξαιρέσεις: Η Ν.Δ. αποδέχεται τους συνταγματικούς διακανονισμούς του 1986 σε σχέση με τη δομή της εκτελεστικής εξουσίας και το ΠΑΣΟΚ αναγνωρίζει πανηγυρικά την σημασία των διατάξεων που προστατεύουν τα συνταγματικά δικαιώματα. Επιπλέον το 2001 διαμορφώνεται μία πρωτοφανής συνταγματική συναίνεση για το σύνολο σχεδόν των αναθεωρητέων διατάξεων. 

Περισσότερα...

Σεπτέμβριος 2006

Ποια «νέα Ευρώπη»;

του Ευ. Βενιζέλου

Η αρνητική έκβαση των δημοψηφισμάτων στη Γαλλία και την Ολλανδία για την κύρωση της Συνθήκης για τη θέσπιση Συντάγματος της Ευρώπης προκάλεσε μία σειρά από ενδιαφέρουσες επιπτώσεις, όχι πάντοτε ορατές δια γυμνού οφθαλμού, ούτε ρητά συνδεόμενες με το συνταγματικό πρόβλημα της Ένωσης.

Η πιο θετική επίπτωση είναι αναμφίβολα η επαναφορά της συζήτησης για το μέλλον της Ευρώπης στην πολιτική της κοίτη. Έγινε ευρύτατα αντιληπτό ότι το πρόβλημα της Ένωσης δεν είναι πρόβλημα νομικής φύσης και θεσμικών συμβολισμών, αλλά πρόβλημα βαθύτατα πολιτικό, αναπτυξιακό και κοινωνικό. Αυτό που λείπει δεν είναι μία νέα σαφέστερη νομική βάση της Ένωσης, αλλά μία σαφής και συγκροτημένη πολιτική στρατηγική για το μέλλον της Ευρώπης.

Χρειάζεται συνεπώς μία ισχυρή δόση ευρωπαϊκού πολιτικού βολονταρισμού, ικανή να υπερβεί διαδικαστικές και γραφειοκρατικές αγκυλώσεις.

Περισσότερα...

25 Αυγούστου 2006

Το νέο σύστημα διεθνούς ισχύος και ο ρόλος του εθνικού κράτους

του Ευ. Βενιζέλου

Η συγγραφή ενός βιβλίου είναι μια επώδυνη διαδικασία. Η επιλογή του τίτλου είναι ακόμη πιο επώδυνη, γιατί ο συγγραφέας καλείται να συμπυκνώσει μέσα σε λίγες λέξεις τον πυρήνα της προσέγγισής του. Ο τίτλος του βιβλίου τού Κωνσταντίνου Τσουκαλά νομίζω ότι τα λέει όλα με εντυπωσιακό τρόπο.

Παραπέμπει, αφ' ενός μεν, στον Τολστόι, δηλαδή στο μεγάλο αφηγητή του «μεγάλου» 19ου αιώνα, αφ' εφετέρου δε, στον Φουκουγιάμα, που είναι ο απολογητής της τρέχουσας ηγεμονικής ιδεολογίας, αν και με έντονα στοιχεία αυτοκριτικής τον τελευταίο καιρό. Νομίζω ότι το φάσμα που ανοίγεται ανάμεσα στον Τολστόι και τον Φουκουγιάμα τα περιέχει όλα.

Περισσότερα...

6 Αυγούστου 2006

Το πρόβλημα είναι η ευρωπαϊκή αμηχανία

του Ευ. Βενιζέλου

Ο πόλεμος γίνεται και πάλι στο Λίβανο. Το μεγάλο διεθνές πρόβλημα όμως δεν βρίσκεται ούτε στη Μέση Ανατολή ούτε στο Ιράκ, ούτε στο Ιράν, αλλά στην ίδια την Ευρώπη.

Δεν αρκεί να αντιδρούν πολλοί ευρωπαίοι πολίτες απέναντι στα φαινόμενα στρατιωτικής βίας με θύματα μικρά παιδιά. Δεν αρκεί να ζητούν οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, πολλά μέσα ενημέρωσης, πολλά κόμματα, ακόμη και ευρωπαϊκές κυβερνήσεις άμεση κατάπαυση του πυρός. Όλα αυτά είναι αποσπασματικές και συμπτωματολογικές αντιδράσεις. Δεν είναι μία πραγματική διεθνής πολιτική. Γιατί η δυνατότητα άσκησης διεθνούς πολιτικής εξαρτάται δυστυχώς, σε καθοριστικό βαθμό,  από τη στρατιωτική ισχύ και την αντίληψη που επικρατεί ως προς την δυνατότητα ανάληψης στρατιωτικού κινδύνου. 

Περισσότερα...

5 Ιουλίου 2006

 Ατζέντα συμφωνίας στα ΑΕΙ

του Ευ. Βενιζέλου

Η κατάσταση στην ανώτατη εκπαίδευση φαίνεται να οδηγείται σε απόλυτο αδιέξοδο. Η ανάπαυλα του καλοκαιριού δεν προοιωνίζεται λύση τον Σεπτέμβριο, αλλά επέκταση της κρίσης και σε άλλες βαθμίδες της εκπαίδευσης.

Η ευθύνη της κυβέρνησης είναι τεράστια. Κατάφερε να ακυρώσει τις προϋποθέσεις ενός σοβαρού διαλόγου, να δημιουργήσει κλίμα απόλυτης δυσπιστίας και καταστήσει αντίπαλό της την πανεπιστημιακή κοινότητα. Και όλα αυτά, όταν κανένα από τα σημεία που θέτει το «προσχέδιό» της, δεν αφορά τον πυρήνα του προβλήματος. Δεν είναι π.χ. το πανεπιστημιακό άσυλο που προστατεύει τους «γνωστούς-αγνώστους», γιατί όταν αυτοί δρουν εκτός πανεπιστημίου, στους κεντρικούς δρόμους, όχι μόνο δεν εντοπίζονται, αλλά τροφοδοτούνται από πράξεις και παραλείψεις της αστυνομίας. Κατά τα λοιπά, ο τρόπος συμμετοχής των φοιτητών στις εκλογές των πανεπιστημιακών οργάνων, η μέγιστη διάρκεια φοίτησης, ο προσδιορισμός των γνωστικών αντικειμένων, οι προκηρύξεις θέσεων ΔΕΠ και ο τρόπος συγκρότησης και λειτουργίας των εκλεκτορικών σωμάτων και των εισηγητικών επιτροπών, δεν βρίσκονται στην καρδιά του προβλήματος του δημόσιου πανεπιστημίου του 21ου αιώνα. Πρέπει συνεπώς, πρώτον, να διαμορφωθούν οι προϋποθέσεις ενός σοβαρού διαλόγου μεταξύ αξιόπιστων και αντιπροσωπευτικών συνομιλητών που μπορούν να καταλήξουν σε συμφωνία και, δεύτερον, να καταστρωθεί ο πραγματικός κατάλογος των προβλημάτων της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.

Περισσότερα...

29 Ιουνίου 2006

Συνταγματική συναίνεση

του Ευ. Βενιζέλου

Από την πρόταση αναθεώρησης που υπέβαλε το ΠΑΣΟΚ εστιάζω την προσοχή μου σε πέντε σημεία, η απόρριψη των οποίων από τη σημερινή πλειοψηφία της Νέας Δημοκρατίας θα ήταν μία εκδήλωση κομματικού πατριωτισμού, χωρίς ιδεολογικό, κοινωνικό και θεσμικό αντίκρυσμα.

Αντιθέτως η αποδοχή των προτάσεων αυτών του ΠΑΣΟΚ από την απλή πλειοψηφία της σημερινής Βουλής, κάτι που θα γίνει - εκτός απροόπτου - για τις προτάσεις της Νέας Δημοκρατίας (με πιθανή εξαίρεση την πρότασή της για την αύξηση των βουλευτών Επικρατείας), αφήνει ανοιχτό το πεδίο των συναινέσεων στην επόμενη αναθεωρητική Βουλή που έχει την τελική αρμοδιότητα να καταστρώσει νομοτεχνικά και να ψηφίσει τις αναθεωρημένες διατάξεις. Και αυτό πρέπει, για λόγους προστασίας του αυστηρού χαρακτήρα του Συντάγματος, αλλά και για λόγους θεσμικής και ιστορικής πρόνοιας, να γίνει από την αυξημένη πλειοψηφία των 3/5 του αριθμού των βουλευτών, κορμός της οποίας στην επόμενη Βουλή θέλουμε να είναι η κυβερνητική πλειοψηφία του ΠΑΣΟΚ. Καμιά όμως κυβερνητική πλειοψηφία δεν πρέπει να καθίσταται από μόνη της και αναθεωρητική.

Περισσότερα...

20 Ιουνίου 2006

Αναθεώρηση για την κοινωνία και τον πολίτη

του Ευ. Βενιζέλου

Το γεγονός ότι με τη συμπλήρωση της πενταετούς προθεσμίας «ώριμου χρόνου» που επιβάλλει το άρθρο 110 του Συντάγματος, ξεκίνησε μια νέα διαδικασία αναθεώρησης, δεν είναι καθόλου παράδοξο ή αρνητικό. Στις περισσότερες, άλλωστε, δυτικές χώρες τέτοια προθεσμία δεν υφίσταται καν, ενώ η αναθεωρητική διαδικασία ολοκληρώνεται σε μία και μόνο βουλευτική περίοδο. Ο δευτερεύων χαρακτήρας όλων σχεδόν των προτάσεων που διατυπώθηκαν, δείχνει ότι είναι εδραιωμένη η πεποίθηση πως το ελληνικό Σύνταγμα είναι και σύγχρονο και επαρκές.

Το πρόβλημα της χώρας δεν είναι συνταγματικό, αλλά κοινωνικό, πολιτικό και αναπτυξιακό. Πρόβλημα που αναμφίβολα απαιτεί τομές, αυτές όμως μπορούν να γίνονται με κοινούς νόμους, αρκεί να υπάρχει πολιτική βούληση και κοινωνική δεκτικότητα. Αρκεί, επίσης, να μην προβάλλονται αδικαιολόγητες αντιστάσεις από τη Δικαιοσύνη, εφόσον δεν παραβιάζονται θεμελιώδη ατομικά και ομαδικά δικαιώματα. Άλλωστε, στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και με βάση την υπεροχή του Ευρωπαϊκού Κοινοτικού Δικαίου, όπως και των διεθνών συμβάσεων με κορυφαίο παράδειγμα την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (και άρα τη νομολογία του Δικαστηρίου του Λουξεμβούργου, αλλά και του Στρασβούργου), σημαντικές τομές συντελούνται διαρκώς με έναν συνήθως αθόρυβο τρόπο, χωρίς τη συμμετοχή της κοινής γνώμης, αλλά και του ίδιου του πολιτικού και επικοινωνιακού συστήματος της χώρας που ανακαλύπτει εκ των υστέρων τι συνέβη.

Περισσότερα...

18 Ιουνίου 2006

Βήματα απεγκλωβισμού στα ΑΕΙ

του Ευ. Βενιζέλου

Η κρίση στο πανεπιστήμιο έχει, όχι μόνον ένταση, αλλά και βάθος. Οφείλεται, ώς ένα βαθμό, στους γνωστούς χειρισμούς της κυβέρνησης, που με την επίμονη κρυψίνοιά της, τον έκδηλο πια συντηρητισμό και την πρωτοφανή αδυναμία της να κατανοήσει τις ευρύτερες κοινωνικές συνθήκες του ελληνικού πανεπιστημίου, πυροδοτεί την ένταση.

Τα προβλήματα, όμως, υπερβαίνουν τη συγκυρία και η αντίδραση δεν αφορά μόνον την κυβέρνηση, αλλά ολόκληρο το πολιτικό σύστημα, το οποίο συχνά αντιμετωπίζει με μία «εργαλειακή» διάθεση την πανεπιστημιακή κοινότητα της χώρας.

Από την άλλη πλευρά, η πανεπιστημιακή κοινότητα έχει πρόβλημα συγκρότησης και έγκυρης αντιπροσώπευσης, αλλά και πρόβλημα σχέσεων με την κοινωνία από την οποία προέρχεται και στην οποία αναφέρεται.

Περισσότερα...

17 Ιουνίου 2006

Ένα νέο Ελσίνκι επείγει

του Ευ. Βενιζέλου

Η δημόσια συζήτηση για τις Ελληνοτουρκικές σχέσεις που άνοιξε μετά τον τραγικό χαμό του σμηναγού Ηλιάκη και την παρέμβαση Στεφανόπουλου είναι χρήσιμη και αποκαλυπτική:

Τα γεγονότα όμως τρέχουν. Η πρόσφατη συνάντηση των Υπουργών Εξωτερικών των δύο χωρών στην Κωνσταντινούπολη και αμέσως μετά ο τρόπος με τον οποίο εξελίχθηκαν τα πράγματα στο Συμβούλιο Σύνδεσης Ευρωπαϊκής Ένωσης και Τουρκίας, δείχνει ότι το ευρωπαϊκό πλαίσιο αναφοράς δεν συνιστά από μόνο του στρατηγική ούτε για το Κυπριακό ούτε για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Το πλαίσιο των συμπερασμάτων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Δεκεμβρίου  του 2004 μέσα στο οποίο υποτίθεται ότι κινούμαστε δεν είναι καθόλου επαρκές καθώς χωρίς λόγο εγκαταλείφθηκε το Ελσίνκι.

Περισσότερα...