6 Αυγούστου 2006

Το πρόβλημα είναι η ευρωπαϊκή αμηχανία

του Ευ. Βενιζέλου

Ο πόλεμος γίνεται και πάλι στο Λίβανο. Το μεγάλο διεθνές πρόβλημα όμως δεν βρίσκεται ούτε στη Μέση Ανατολή ούτε στο Ιράκ, ούτε στο Ιράν, αλλά στην ίδια την Ευρώπη.

Δεν αρκεί να αντιδρούν πολλοί ευρωπαίοι πολίτες απέναντι στα φαινόμενα στρατιωτικής βίας με θύματα μικρά παιδιά. Δεν αρκεί να ζητούν οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, πολλά μέσα ενημέρωσης, πολλά κόμματα, ακόμη και ευρωπαϊκές κυβερνήσεις άμεση κατάπαυση του πυρός. Όλα αυτά είναι αποσπασματικές και συμπτωματολογικές αντιδράσεις. Δεν είναι μία πραγματική διεθνής πολιτική. Γιατί η δυνατότητα άσκησης διεθνούς πολιτικής εξαρτάται δυστυχώς, σε καθοριστικό βαθμό,  από τη στρατιωτική ισχύ και την αντίληψη που επικρατεί ως προς την δυνατότητα ανάληψης στρατιωτικού κινδύνου. 

Περισσότερα …

9 Απριλίου 2006

Η ιλαροτραγωδία των μεταρρυθμίσεων

του Ευ. Βενιζέλου

Δεν υπάρχουν ουδέτερες μεταρρυθμίσεις. Κάθε μεταρρύθμιση έχει ορόσημο. Αρνητικό ή θετικό, προοδευτικό ή συντηρητικό. Η κυβέρνηση του κ. Καραμανλή παρά την προεκλογική ρητορεία περί «ήπιας προσαρμογής», «μεσαίου χώρου» και «κοινωνικού κέντρου» έχει πλέον προσανατολιστεί προς μία σκληρή, μονομερή, κοινωνικά άδικη, ταξική αντίληψη για την διάρθρωση και την λειτουργία της ελληνικής οικονομίας.

Βασική επιλογή της είναι η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας μέσα από τη μείωση του μισθολογικού και μη μισθολογικού κόστους εργασίας, άρα μέσα από τη μείωση των εργασιακών και ασφαλιστικών δικαιωμάτων και μέσα από την ανακατανομή του κοινωνικού πλεονάσματος υπέρ του συντελεστή «κεφάλαιο» και κατά του συντελεστή «εργασία».

Περισσότερα …

1 Ιανουαρίου 2006

Μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα

του Ευ. Βενιζέλου

Η πολιτική σήμερα απαιτεί δύο κυρίως πράγματα: Πρώτον,  ισχυρή αίσθηση της ιστορίας και δεύτερον, ικανότητα διαχείρισης κρίσεων με βάση  πρωτόκολλα ενεργειών που διαμορφώνονται εκ των προτέρων, με ψυχραιμία, ώστε να αποφεύγονται νευρικοί και εκ των ενόντων χειρισμοί.

Η ιστορία – και η πολύ πρόσφατη- διδάσκει ότι όταν μία κυβέρνηση ευνομούμενης δυτικής χώρας παραβιάζει το Σύνταγμα και καταπατά τα ατομικά δικαιώματα, αναλαμβάνει τεράστια πολιτική ευθύνη και καταβάλλει μεγάλο πολιτικό κόστος, όταν οι ενέργειες της αποκαλύπτονται. Αυτό ισχύει ακόμη και αν επικαλείται – αληθώς ή ψευδώς – λόγους εθνικής ασφάλειας ή υψίστου κρατικού συμφέροντος.

Από το Γουτεργκαίητ και μετά αυτό είναι ένας απαράβατος κανόνας. Η πρόσφατη άλλωστε εμπειρία της υπόθεσης Οτσαλάν βεβαιώνει του λόγου το ασφαλές.

Περισσότερα …

Φθινόπωρο 2006

Οι πολιτικές προϋποθέσεις και τα διεθνή όρια της αναθεώρησης 

του Ευ. Βενιζέλου

Η μεταπολίτευση σε συνταγματικό επίπεδο ή ακριβέστερα στο επίπεδο της πολιτικής νομιμοποίησης του Συντάγματος μέσα από την συγκρότηση μιας ευρύτατης συνταγματικής συναίνεσης, ολοκληρώνεται μόλις το 2001.

Το Σύνταγμα του 1975 τέθηκε σε ισχύ με μία γενετικού χαρακτήρα αμφισβήτηση σε σχέση με το θεσμικό ρόλο του Προέδρου της Δημοκρατίας. Αυτό ήταν το πεδίο της αντιπαράθεσης γύρω από την αναθεώρηση του 1986. Μόλις το 2001 τα δύο μεγάλα κόμματα συμπίπτουν στις παραδοχές τους γύρω από το Σύνταγμα για το σύνολο της ύλης του, με ελάχιστες εξαιρέσεις: Η Ν.Δ. αποδέχεται τους συνταγματικούς διακανονισμούς του 1986 σε σχέση με τη δομή της εκτελεστικής εξουσίας και το ΠΑΣΟΚ αναγνωρίζει πανηγυρικά την σημασία των διατάξεων που προστατεύουν τα συνταγματικά δικαιώματα. Επιπλέον το 2001 διαμορφώνεται μία πρωτοφανής συνταγματική συναίνεση για το σύνολο σχεδόν των αναθεωρητέων διατάξεων. 

Περισσότερα …

Σεπτέμβριος 2006

Ποια «νέα Ευρώπη»;

του Ευ. Βενιζέλου

Η αρνητική έκβαση των δημοψηφισμάτων στη Γαλλία και την Ολλανδία για την κύρωση της Συνθήκης για τη θέσπιση Συντάγματος της Ευρώπης προκάλεσε μία σειρά από ενδιαφέρουσες επιπτώσεις, όχι πάντοτε ορατές δια γυμνού οφθαλμού, ούτε ρητά συνδεόμενες με το συνταγματικό πρόβλημα της Ένωσης.

Η πιο θετική επίπτωση είναι αναμφίβολα η επαναφορά της συζήτησης για το μέλλον της Ευρώπης στην πολιτική της κοίτη. Έγινε ευρύτατα αντιληπτό ότι το πρόβλημα της Ένωσης δεν είναι πρόβλημα νομικής φύσης και θεσμικών συμβολισμών, αλλά πρόβλημα βαθύτατα πολιτικό, αναπτυξιακό και κοινωνικό. Αυτό που λείπει δεν είναι μία νέα σαφέστερη νομική βάση της Ένωσης, αλλά μία σαφής και συγκροτημένη πολιτική στρατηγική για το μέλλον της Ευρώπης.

Χρειάζεται συνεπώς μία ισχυρή δόση ευρωπαϊκού πολιτικού βολονταρισμού, ικανή να υπερβεί διαδικαστικές και γραφειοκρατικές αγκυλώσεις.

Περισσότερα …

Δεκέμβριος 2006

Που κρίνεται το ΠΑΣΟΚ;

του Ευ. Βενιζέλου

Το ΠΑΣΟΚ κρίνεται καθημερινά σε τρία διαφορετικά επίπεδα:

Πρώτον, σε σχέση με το κυβερνητικό του παρελθόν και το συνολικό αναπτυξιακό και κοινωνικό αποτέλεσμα που παρήγαγε όχι μόνο ως προς τα μεγέθη και τις επιδόσεις της εθνικής οικονομίας, αλλά και ως προς τις συνθήκες ζωής και τις προοπτικές κάθε πολίτη και κάθε οικογένειας.

Δεύτερον, σε σχέση με την σημερινή αντιπολιτευτική πληρότητα και επάρκεια, δηλαδή σε σχέση με την λειτουργία του ως θεσμικού και αντιπολιτευτικού αντίβαρου στην κυβερνητική πολιτική.

Τρίτον, σε σχέση με το μέλλον, με το στίγμα, τις προτεραιότητες και τις μεγάλες επιλογές της επόμενης κυβέρνησής του.
Ένα προγραμματικό συνέδριο, εκ των πραγμάτων προεκλογικό, δεν έχει συνεπώς σημασία ως εσωστρεφής ολιγοήμερη διαδικασία, αλλά ως έναυσμα και αφορμή ενός ευρύτατου πολιτικού διαλόγου τόσο μεταξύ των μελών, των φίλων και των στελεχών του ΠΑΣΟΚ όσο και ανάμεσα στο ΠΑΣΟΚ και την κοινωνία των πολιτών.

Περισσότερα …

25 Αυγούστου 2006

Το νέο σύστημα διεθνούς ισχύος και ο ρόλος του εθνικού κράτους

του Ευ. Βενιζέλου

Η συγγραφή ενός βιβλίου είναι μια επώδυνη διαδικασία. Η επιλογή του τίτλου είναι ακόμη πιο επώδυνη, γιατί ο συγγραφέας καλείται να συμπυκνώσει μέσα σε λίγες λέξεις τον πυρήνα της προσέγγισής του. Ο τίτλος του βιβλίου τού Κωνσταντίνου Τσουκαλά νομίζω ότι τα λέει όλα με εντυπωσιακό τρόπο.

Παραπέμπει, αφ' ενός μεν, στον Τολστόι, δηλαδή στο μεγάλο αφηγητή του «μεγάλου» 19ου αιώνα, αφ' εφετέρου δε, στον Φουκουγιάμα, που είναι ο απολογητής της τρέχουσας ηγεμονικής ιδεολογίας, αν και με έντονα στοιχεία αυτοκριτικής τον τελευταίο καιρό. Νομίζω ότι το φάσμα που ανοίγεται ανάμεσα στον Τολστόι και τον Φουκουγιάμα τα περιέχει όλα.

Περισσότερα …

18 Ιουνίου 2006

Βήματα απεγκλωβισμού στα ΑΕΙ

του Ευ. Βενιζέλου

Η κρίση στο πανεπιστήμιο έχει, όχι μόνον ένταση, αλλά και βάθος. Οφείλεται, ώς ένα βαθμό, στους γνωστούς χειρισμούς της κυβέρνησης, που με την επίμονη κρυψίνοιά της, τον έκδηλο πια συντηρητισμό και την πρωτοφανή αδυναμία της να κατανοήσει τις ευρύτερες κοινωνικές συνθήκες του ελληνικού πανεπιστημίου, πυροδοτεί την ένταση.

Τα προβλήματα, όμως, υπερβαίνουν τη συγκυρία και η αντίδραση δεν αφορά μόνον την κυβέρνηση, αλλά ολόκληρο το πολιτικό σύστημα, το οποίο συχνά αντιμετωπίζει με μία «εργαλειακή» διάθεση την πανεπιστημιακή κοινότητα της χώρας.

Από την άλλη πλευρά, η πανεπιστημιακή κοινότητα έχει πρόβλημα συγκρότησης και έγκυρης αντιπροσώπευσης, αλλά και πρόβλημα σχέσεων με την κοινωνία από την οποία προέρχεται και στην οποία αναφέρεται.

Περισσότερα …

5 Ιουλίου 2006

 Ατζέντα συμφωνίας στα ΑΕΙ

του Ευ. Βενιζέλου

Η κατάσταση στην ανώτατη εκπαίδευση φαίνεται να οδηγείται σε απόλυτο αδιέξοδο. Η ανάπαυλα του καλοκαιριού δεν προοιωνίζεται λύση τον Σεπτέμβριο, αλλά επέκταση της κρίσης και σε άλλες βαθμίδες της εκπαίδευσης.

Η ευθύνη της κυβέρνησης είναι τεράστια. Κατάφερε να ακυρώσει τις προϋποθέσεις ενός σοβαρού διαλόγου, να δημιουργήσει κλίμα απόλυτης δυσπιστίας και καταστήσει αντίπαλό της την πανεπιστημιακή κοινότητα. Και όλα αυτά, όταν κανένα από τα σημεία που θέτει το «προσχέδιό» της, δεν αφορά τον πυρήνα του προβλήματος. Δεν είναι π.χ. το πανεπιστημιακό άσυλο που προστατεύει τους «γνωστούς-αγνώστους», γιατί όταν αυτοί δρουν εκτός πανεπιστημίου, στους κεντρικούς δρόμους, όχι μόνο δεν εντοπίζονται, αλλά τροφοδοτούνται από πράξεις και παραλείψεις της αστυνομίας. Κατά τα λοιπά, ο τρόπος συμμετοχής των φοιτητών στις εκλογές των πανεπιστημιακών οργάνων, η μέγιστη διάρκεια φοίτησης, ο προσδιορισμός των γνωστικών αντικειμένων, οι προκηρύξεις θέσεων ΔΕΠ και ο τρόπος συγκρότησης και λειτουργίας των εκλεκτορικών σωμάτων και των εισηγητικών επιτροπών, δεν βρίσκονται στην καρδιά του προβλήματος του δημόσιου πανεπιστημίου του 21ου αιώνα. Πρέπει συνεπώς, πρώτον, να διαμορφωθούν οι προϋποθέσεις ενός σοβαρού διαλόγου μεταξύ αξιόπιστων και αντιπροσωπευτικών συνομιλητών που μπορούν να καταλήξουν σε συμφωνία και, δεύτερον, να καταστρωθεί ο πραγματικός κατάλογος των προβλημάτων της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.

Περισσότερα …

29 Ιουνίου 2006

Συνταγματική συναίνεση

του Ευ. Βενιζέλου

Από την πρόταση αναθεώρησης που υπέβαλε το ΠΑΣΟΚ εστιάζω την προσοχή μου σε πέντε σημεία, η απόρριψη των οποίων από τη σημερινή πλειοψηφία της Νέας Δημοκρατίας θα ήταν μία εκδήλωση κομματικού πατριωτισμού, χωρίς ιδεολογικό, κοινωνικό και θεσμικό αντίκρυσμα.

Αντιθέτως η αποδοχή των προτάσεων αυτών του ΠΑΣΟΚ από την απλή πλειοψηφία της σημερινής Βουλής, κάτι που θα γίνει - εκτός απροόπτου - για τις προτάσεις της Νέας Δημοκρατίας (με πιθανή εξαίρεση την πρότασή της για την αύξηση των βουλευτών Επικρατείας), αφήνει ανοιχτό το πεδίο των συναινέσεων στην επόμενη αναθεωρητική Βουλή που έχει την τελική αρμοδιότητα να καταστρώσει νομοτεχνικά και να ψηφίσει τις αναθεωρημένες διατάξεις. Και αυτό πρέπει, για λόγους προστασίας του αυστηρού χαρακτήρα του Συντάγματος, αλλά και για λόγους θεσμικής και ιστορικής πρόνοιας, να γίνει από την αυξημένη πλειοψηφία των 3/5 του αριθμού των βουλευτών, κορμός της οποίας στην επόμενη Βουλή θέλουμε να είναι η κυβερνητική πλειοψηφία του ΠΑΣΟΚ. Καμιά όμως κυβερνητική πλειοψηφία δεν πρέπει να καθίσταται από μόνη της και αναθεωρητική.

Περισσότερα …