Παρασκευή 3 Απριλίου 2020

Ο Ευάγγελος Βενιζέλος συζητά με την Αλκμήνη Φωτιάδου στο Σύνταγμα Watch

«Το Σύνταγμα στην εποχή της πανδημίας : Από  τον δημόσιο χώρο στον ψηφιακό δημόσιο χώρο - Πανδημία και ζητήματα κυριαρχίας»

Αλκμ. Φωτιάδου: Συζητάμε με τον κ. Ευ. Βενιζέλο για τον δημόσιο χώρο, τον  τρόπο με τον οποίο η πανδημία επηρεάζει τον δημόσιο χώρο και παράλληλα επηρεάζει τον ψηφιακό δημόσιο χώρο. Στην ουσία είναι μια συζήτηση για τη δημοκρατία στον καιρό της πανδημίας. Ευχαριστούμε πολύ που είστε μαζί μας. Ξεκινάμε.

Ευ. Βενιζέλος: Το θέμα του δημόσιου χώρου που θέτετε είναι το πιο σημαντικό. Ας ξεκινήσουμε εμπειρικά. Ο δημόσιος χώρος έχει αδειάσει. Οι περιορισμοί στην ελευθερία της κίνησης, στην ελευθερία της σωματικής κίνησης, επηρεάζουν μια σειρά από δικαιώματα, επηρεάζουν και την πνευματική κίνηση, επηρεάζουν την ελευθερία της γνώμης, επηρεάζουν τη λειτουργία της δημοκρατίας. Επηρεάζουν όχι μόνο τον φιλελεύθερο αλλά και τον δημοκρατικό χαρακτήρα του πολιτεύματος μας. Δεν είναι τόσο αυτονόητο τι εννοούμε λέγοντας δημόσιο χώρο (espace public )

Θα λέγαμε πρακτικά, με βάση την εμπειρία που έχουμε και τη γνώση που έχουμε στο ηπειρωτικό δίκαιο, ξεκινώντας πάντα από τον αστικό κώδικα, ότι ο δημόσιος χώρος είναι τα κοινόχρηστα πράγματα. Είναι οι δρόμοι, οι πλατείες, τα άλση, οι όχθες των ποταμών και των λιμνών. Είναι ο χώρος στον οποίο κυκλοφορούμε, ανεξάρτητα από τη νομική του φύση, ανεξάρτητα αν πρόκειται για έναν δημόσιο ή για έναν ιδιωτικό χώρο. Κατά βάση αυτός ο κοινόχρηστος χώρος είναι ή δημοτικός ή δημόσιος, αλλά είναι ο χώρος της αθηναϊκής αγοράς. Είναι ο χώρος του forum romanum. Είναι στην πραγματικότητα η υλική προϋπόθεση μέσα από την οποία ιστορικά ξεπήδησε και η δημοκρατία αλλά και το εμπόριο και η βιομηχανία, και αυτό που λέμε ο καπιταλιστικός τρόπος παραγωγής. Διότι χωρίς τον δημόσιο χώρο δεν υπάρχει καμία δραστηριότητα ή οποία να μπορεί να εξελιχθεί, εκτός και αν μιλάμε για τον ιδιωτικό βίο, για αυτό που συμβαίνει πίσω από τις πόρτες και τα κλειστά παράθυρα. Άρα θα έλεγα πολύ πρακτικά, ο,τιδήποτε δεν προστατεύεται από την ιδιωτικότητά του, είναι εν δυνάμει, δημόσιος χώρος.

Εδώ θα ήθελα να κάνω και μια άλλη παρατήρηση. Χρησιμοποιώ, εγώ τουλάχιστον, πολύ συχνά τον όρο δημόσιος χώρος αναφερόμενος και σε κάτι βαθύτερο, που είναι η επικράτεια. Είναι ο χώρος στον οποίο ασκείται η κρατική κυριαρχία. Γιατί η ενοποίηση του χώρου,  όχι πια του δημόσιου χώρου, αλλά του κρατικού χώρου, είναι αυτή που μετά τον 13^ο αιώνα, σταδιακά, στην ευρωπαϊκή ήπειρο, κυρίως στο σημερινό Ηνωμένο Βασίλειο και στη σημερινή Γαλλία, γέννησε το κράτος. Γιατί η ενοποίηση του χώρου, η παροχή εγγυήσεων ασφάλειας, στρατιωτικής ασφάλειας, ασφάλειας με την έννοια της λειτουργίας των δικαστηρίων, είναι η μήτρα η ιστορική μέσα από την οποία γεννιέται το κράτος. Το κράτος απαντά στα αιτήματα για ασφάλεια και στα αιτήματα για δικαιοσύνη, στα αιτήματα για ευνομία. Άρα πολλές φορές χρησιμοποιούμε το δημόσιο χώρο και για να υποδηλώσουμε την επικράτεια.

Αλλά εν πάσει περιπτώσει αντιλαμβανόμαστε όλοι ότι μιλάμε για κάτι υλικό, για κάτι συμβατικό, για κάτι απτό, το οποίο τώρα έχει αδειάσει. Και έχει αδειάσει γιατί είμαστε κλεισμένοι στα σπίτια μας, στην ιδιώτικότητά μας, αλλά σκεφτόμαστε έξω από αυτήν. Σκεφτόμαστε και δρούμε έξω από αυτή γιατί υπάρχει, λόγω της τεχνολογίας,  η δυνατότητα να λειτουργεί ο ψηφιακός δημόσιος χώρος. Το διαδίκτυο και γενικά  ο,τι διαμορφώνεται ως δημόσιος χώρος μέσα από τη σύνδεση των τηλεπικοινωνιών και της πληροφορικής και όλου αυτού του συστήματος που ονομάζουμε κοινωνία της πληροφορίας. Και τώρα που υπάρχει αυτός ο περιορισμός της σωματικής ελευθερίας, της ελευθερίας της κίνησης, αναγκαστικά πρέπει να υποκαταστήσουμε τον δημόσιο χώρο με τον ψηφιακό δημόσιο χώρο.

Μόνο που αυτός ο ψηφιακός δημόσιος χώρος είναι εκτός επικράτειας στην πραγματικότητα. Δηλαδή κινείται σε μία κυβερνοσφαίρα, η οποία δεν υπακούει σε κάποια συγκεκριμένη έννομη τάξη. Δεν υπακούει σε κάποιο εθνικό Σύνταγμα,  αυτό που κάνουμε τώρα, που είναι η χρήση μιας πλατφόρμας, δεν ρυθμίζεται με σαφή τρόπο από την ελληνική έννομη τάξη, από το ελληνικό Σύνταγμα ή από την έννομη τάξη της ΕΕ, όσο κι αν προσπαθούν οι έννομες αυτές τάξεις να το ρυθμίσουν και να το επηρεάσουν με τον Γενικό Κανονισμό για τα Προσωπικά Δεδομένα, με την Οδηγία για το e-privacy  στις ηλεκτρονικές επικοινωνίες ή εμείς στο Σύνταγμα μας με το άρθρο 9 και 9 Α, και το άρθρο 5 Α, το δικαίωμα πρόσβασης στην κοινωνία της πληροφορίας.

Η αλήθεια είναι ότι αυτό που κάνουμε τώρα ως υλική βάση, ως υλική προϋπόθεση, ελέγχεται από μεγάλες εταιρείες, από μεγάλες πλατφόρμες, με υπερσυγκέντρωση διεθνή. Κι αν κάποια χώρα μπορεί να επιβάλλει περιορισμούς και ρυθμίσεις αποτελεσματικές είναι οι ΗΠΑ, ή εν πάσει περιπτώσει μεγάλες χώρες οι οποίες δεν είναι και δημοκρατικές, δηλαδή χώρες όπως η Κίνα ή η Ρωσία, που επεμβαίνουν περιοριστικά στον δημόσιο χώρο. Μία χώρα όμως όπως η Ουγγαρία του Όρμπαν είναι πολύ δύσκολο ,λόγω μεγέθους και τεχνολογικών προϋποθέσεων,  να παρέμβει στον ψηφιακό δημόσιο χώρο. Δεν έχει την ισχύ που απαιτείται η οποία είναι πολλαπλάσια από αυτή που απαιτείται για να ελέγχεις τον δημόσιο χώρο στο κράτος σου ακόμα και για να ελέγχεις την επικράτεια σου στο κράτος σου. 

Άρα λοιπόν έχουμε αυτή την υποκατάσταση του δημοσίου χώρου που είναι η αγορά ιδεών, η αγορά πραγμάτων και αγαθών, που είναι το forum με όλες τις έννοιες, η αγορά ως forum και ως market, αυτό υποκαθίσταται σε πολύ μεγάλο βαθμό από τον ψηφιακό δημόσιο χώρο.

Αλκμ. Φωτιάδου: Άρα αυτό που λέμε είναι ότι στην ουσία ο δημόσιος χώρος  ως forum,  τελικά θα βρεί έναν τρόπο να υπάρξει.

Ευ. Βενιζέλος: Είναι θεμελιώδες για τη δημοκρατία. Γιατί αλλιώς θα είχαμε σωπάσει. Δεν θα ίσχυαν τα αντίβαρα από τα οποία έχουμε ανάγκη. Ο περιορισμός στην ελευθερία της κίνησης, δηλαδή ο περιορισμός της σωματικής ελευθερίας που επηρεάζει ως domino την ελευθερία του συνέρχεσθαι, την οικονομική ελευθερία, το θρησκευτικό συνέρχεσθαι, χρειάζεται αντίβαρα. Αντίβαρα καταρχάς δικαιοκρατικά, δηλαδή τα άλλα μας δικαιώματα, η ελευθερία της σκέψης, του λόγου, της έκφρασης, της επικοινωνίας, της εκπαίδευσης, της συνείδησής μας, η ελευθερία των μέσων ενημέρωσης, η ελευθερία των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Πρέπει αυτά να λειτουργούν ως αντίβαρα, και βεβαίως πρέπει να λειτουργεί η αντιπροσωπευτική δημοκρατία. Δηλαδή πρέπει να αγωνιστούμε να κρατήσουμε ανοιχτά τα κοινοβούλια, έστω και με περιορισμούς υγειονομικούς.

Αλκμ. Φωτιάδου: Αυτό είναι πολύ βασικό για τη δημοκρατία. Και παράλληλα μιλάτε για την επικράτεια, που εκεί είδαμε το αντίστροφο. Δηλαδή καθώς κάθε κράτος έχει δικούς του τρόπους διαχείριση της κρίσης, είδαμε ξαφνικά τα σύνορα να μετράνε, να έχουν σημασία ως όριο άσκησης κάποιων συγκεκριμένων πολιτικών και είδαμε και κάποιον άλλο περιορισμό στην κίνηση, πρωτόγνωρο για όλους, να κλείνουν σύνορα.

Ευ. Βενιζέλος : Επανήλθαν τα σύνορα σε μία περιοχή του κόσμου που η έννοια των συνόρων είχε χαλαρώσει πάρα πολύ, που είναι βέβαια η ΕΕ λόγω της συνθήκης του Σένγκεν. Τώρα έχει ανασταλεί η συνθήκη Σένγκεν. Υπάρχουν ξανά εσωτερικά σύνορα μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ.

Εδώ ισχύουν ακόμη και διοικητικού χαρακτήρα όρια επικοινωνίας μεταξύ δήμων ή μεταξύ περιφερειών, για λόγους υγειονομικούς. Η μία περιφέρειας δεν επικοινωνεί με την άλλη. Υπάρχουν ελληνικές περιοχές στην Ξάνθη, στην Καστοριά, που είναι σε καραντίνα και έχεις αδυναμία να πας.

Άρα λοιπόν έχει επανέλθει η έννοια των συνόρων με την έννοια ότι το εθνικό κράτος είναι ο διαχειριστής της κρίσης, μέσα σε μια παγκοσμιοποιημένη κοινωνία, παρακολουθώντας μια παγκόσμια κρίση, μια πανδημία, ακολουθώντας οδηγίες επιστημονικές, οι οποίες παράγονται διεθνώς, και υπό την αιγίδα του ΠΟΥ, που είναι μέσα στο σύστημα του ΟΗΕ. Αλλά  αυτό δεν σημαίνει ότι το κράτος που είναι ο διαχειριστής της κρίσης και επωμίζεται το βάρος να διαχειριστεί και την κοινωνία των πολιτών και την οικονομία, ότι το κράτος αυτό είναι και κυρίαρχο.  Διότι η κυριαρχία του αμφισβητείται από αυτόν τον ασύμμετρο και υβριδικό «αντίπαλο», που είναι ο κορωνοϊός, ο οποίος έχει μεγαλύτερη ισχύ από ότι τα όπλα, τα τανκς, ή τα πλοία ενός αντιπάλου. Ενός αντιπάλου με την έννοια που μπορεί να έχει ο «εχθρός» στο διεθνές δίκαιο, ο εν δυνάμει εχθρός. Αυτός ο εχθρός που είναι και διεθνής και εσωτερικός, ο εντός εισαγωγικών «εχθρός», ο ιός αυτός ο θανατηφόρος, στο ποσοστό που είναι θανατηφόρος, αμφισβητεί την κυριαρχία.

Και έχουμε την εξής αντίφαση. Έχουμε μια κρίση στον δυτικό τρόπο ζωής, μια κρίση στο κεκτημένο της νεωτερικότητας, δηλαδή στο κεκτημένο των τριών τελευταίων αιώνων, όπως ορίζει κανείς τους μοντέρνους καιρούς, την εποχή μετά τον διαφωτισμό, την εποχή μετά τη γαλλική και την αμερικανική επανάσταση. Αυτός λοιπόν ο σύγχρονος κόσμος υφίσταται μια κρίση του κεκτημένου του. Από την άλλη μεριά, το εθνικό κράτος που είναι ένα από τα βασικά κεκτημένα της νεωτερικότητας αυτή τη στιγμή παίζει σημαντικό ρόλο. Προσβλέπουν όλοι στο ρόλο του κράτους. Η αντικρατικιστική προσέγγιση τώρα έχει ατονήσει. Για να μην πω ότι έχει εξαφανιστεί. Αλλά θα είναι ένα κράτος το οποίο είναι και ισχυρό και αδύναμο ταυτόχρονα. Διότι η κρίση είναι ευέλικτη. Και το κράτος αγωνίζεται να παρακολουθήσει και αυτό, με την ευελιξία και την αποτελεσματικότητα που απαιτείται, την ευελιξία του «αντιπάλου».

Αλκμ. Φωτιάδου: Η μεταφορά όμως που χρησιμοποιήσατε για τον πόλεμο είναι μία ιδιότυπη μεταφορά η οποία ενδεχομένως να μπορούσε να έχει και νομικές συνέπειες. Δηλαδή όταν μιλάμε για πόλεμο μπορούμε να μιλήσουμε και για κατάσταση πολιορκίας ή για ενεργοποίηση νομικών διατάξεων

Ευ. Βενιζέλος: Όχι. Μόνον φιλολογικά και ρητορικά μπορούμε να χρησιμοποιούμε την έννοια του πολέμου για τον υγειονομικό πόλεμο. Η έννοια του πολέμου στο άρθρο 48 Σ., δηλαδή ως προϋπόθεση για να κηρυχθεί η χώρα σε κατάσταση πολιορκίας και να  ανασταλούν διατάξεις του Συντάγματος είναι μια απολύτως κυριολεκτική έννοια. Όπως έχω εδώ και δεκαετίες γράψει και επιμένω στην άποψή μου αυτή, η έννοια του πολέμου στο άρθρο 48, δεν μπορεί να είναι ούτε καν μόνο νομική. Δηλαδή δεν αρκεί να έχεις κήρυξη πολέμου, πρέπει να έχεις και πραγματικό πόλεμο ως γεγονός. Με την έννοια που έχει ο πόλεμος στο διεθνές δίκαιο, δηλαδή να έχεις εχθροπραξίες. Να έχεις χρήση στρατιωτικής βίας. Άρα δεν μπορείς να χρησιμοποιήσεις μεταφορικά τον πόλεμο. Ούτε να χρησιμοποιήσεις μεταφορικά την έννοια της εθνικής ασφάλειας. Ή μεταφορικά την έννοια της επιστράτευσης. Να πεις ότι επιστρατεύεται το υγειονομικό προσωπικό. Ότι επιστρατεύεται η κοινωνία. Όχι. Η επιστράτευση είναι η στρατιωτική κινητοποίηση. Δεν έχεις ανάγκη από το άρθρο 48 Σ.

Μπορείς να κάνεις τα πάντα επικαλούμενος τις ρυθμίσεις του συντεταγμένου δικαίου της ανάγκης το οποίο κορυφώνεται στο άρθρο 44 στο ελληνικό Σύνταγμα με τις ΠΝΠ, ή σε άλλες επιμέρους διατάξεις, όπως είναι η επίταξη πραγμάτων (άρθρο 18 παρ. 3), η επίταξη προσωπικών υπηρεσιών (άρθρο 22 παρ. 4), ή στην έννοια του νόμου,  στην έννοια του γενικού συμφέροντος, εκτός αν έχεις και ειδική αναφορά στην υγεία όπως έχεις στο άρθρο 5 του Σ. στην ερμηνευτική δήλωση. Αλλά και να μην την είχες, μέσα από την έννοια του γενικού συμφέροντος, μέσα από την αρχή της αναλογικότητας (άρθρο 25), μέσα από την έννοια του νόμου που εκφράζει την  volonté générale και άρα και το γενικό συμφέρον, μπορείς να επιβάλεις τους περιορισμούς. Όλα αυτά δε που λέμε τώρα, η ΕΣΔΑ τα λέει ρητά. Σε κάθε άρθρο προβλέπει ότι μπορούν να επιβληθούν περιορισμοί. Εφόσον προβλέπονται με νόμο, τηρούν την αρχή της αναλογικότητας, και είναι αναγκαίοι σε μια δημοκρατική κοινωνία για να αντιμετωπιστεί ένα  πρόβλημα. Και πάντα μνημονεύεται ως πιθανό πρόβλημα η υγεία, η προστασία της υγείας, και πολύ περισσότερο η προστασία της ζωής.

Αλκμ. Φωτιάδου: Άρα η δημοκρατική κοινωνία έχει τα συνταγματικά εκείνα εργαλεία που της επιτρέπουν να αντιμετωπίζει τέτοιες μεγάλες και έκτακτες τέτοιες ανάγκες που μπορούν μεταφορικά να χαρακτηριστούν πόλεμος, χωρίς να ενεργοποιηθούν …

Ευ. Βενιζέλος: Χωρίς να χρειάζεται. Και αυτό αφορά και το άρθρο 53 Σ., που προβλέπει ότι σε περίπτωση πολέμου, παρατείνεται η θητεία της Βουλής, και ανασυγκροτείται η Βουλή, επανέρχεται ως Βουλή των Λαζάρων,  εδώ δεν έχεις λόγο να χρησιμοποιήσεις τη διάταξη αυτή της τελευταίας παραγράφου του άρθρου 53 Σ., διότι η Βουλή ούτως ή άλλως δεν μπορεί να διαλυθεί και δεν μπορεί να λήξει η θητεία της εκτός και αν μπορείς να οργανώσεις εκλογές μέσα σε 30 μέρες. Αν δεν μπορείς να οργανώσεις εκλογές, επειδή οι λόγοι υγείας το απαγορεύουν, πρέπει να μείνει η Βουλή σε λειτουργία. Από την ίδια την εγγυητική λογική της δημοκρατικής αρχής και του κοινοβουλευτικού συστήματος διακυβέρνησης.

Άρα ούτε την έννοια του πολέμου στο άρθρο 53 μπορείς να χρησιμοποιήσεις, δεν χρειάζεται να χρησιμοποιήσεις για να δώσεις απαντήσεις στα προβλήματα, γιατί μπορεί από την έννοια του πολέμου στο άρθρο 53 να οδηγηθείς χωρίς να το καταλάβεις στο άρθρο 48.

Εμείς δε είμαστε η καλύτερη χώρα μπορώ να πω στην ΕΕ, στο Συμβούλιο της Ευρώπης, από την άποψη αυτή, διότι σε πολλές χώρες υπάρχει ρύθμιση όχι μόνο γα την   κατάσταση πολιορκίας (  état de siège,  state of siegeή marshal law) ,  αλλά για το  state of emergency, το οποίο εμείς το έχουμε μόνο στο άρθρο 44, αρκεί,  με τις ΠΝΠ που υπόκειται στη κύρωση της Βουλής και σε δικαστικό έλεγχο περιεχομένου. Αλλά υπάρχουν χώρες, δεν αναφέρομαι στην Ουγγαρία που ανέστειλε τη λειτουργία της Βουλής, αλλά αναφέρομαι σε χώρες όπως η Ρουμανία, η Εσθονία, η Λετονία, η Αρμενία, η Μολδαβία, που έχουν επιβάλει state of emergency και έχουν ζητήσει και παρέκκλιση (derogation) από την ΕΣΔΑ.

Αλκμ. Φωτιάδου: Το οποίο όμως εφόσον η ΕΣΔΑ προβλέπει τόση μεγάλη δυνατότητα να χρησιμοποιείς την αναλογικότητα ώστε να περιορίσεις τα δικαιώματα, γιατί ..

Ευ. Βενιζέλος: Δεν χρειάζεται να πας σε dérogation. Δεν χρειάζεται να πας στη  dérogation του άρθρου 15 ΕΣΔΑ .

Αλκμ. Φωτιάδου: Αυτό είναι το παράδοξο, και ίσως έχει κάποιον συμβολικό ρόλο.  Μια βαθύτερη σημασία ότι το επικαλούνται τελικά.

Ευ. Βενιζέλος: Νομίζω ότι ο συμβολικός λόγος, ο ιδεολογικός, φαίνεται καθαρά στην περίπτωση Ουγγαρίας και Όρμπαν. Κάνει κάτι που δεν το χρειάζεται. Αναστέλλει μια Βουλή την οποία ελέγχει απολύτως, και μάλιστα έχει πλειοψηφία 2/3. Η Βουλή ψηφίζει ό,τι θέλει. Την αναστέλλει για λόγους συμβολικούς.

Τώρα υπάρχουν άλλες χώρες που με πολύ μεγάλη ευκολία πήγαν στο state of emergency και πήγαν και στην παρέκκλιση από την ΕΣΔΑ χωρίς πραγματικά να χρειάζεται. Στην προηγούμενη φάση, στα προηγούμενα χρόνια, είχαμε παρεκκλίσεις από την εφαρμογή του άρθρου 15, σε χώρες όπως η Ουκρανία λόγω του πολέμου στις ανατολικές επαρχίες, η Τουρκία λόγω του πραξικοπήματος του 2016, αλλά και η Γαλλία. Η Γαλλία είναι μια πολύ ιδιόρρυθμη χώρα. Η Γαλλία μετά το Bataclan εφήρμοσε το καθεστώς που έχει, το état d’urgence , το οποίο είναι νομοθετικό, δεν είναι συνταγματικό, δεν πρόλαβαν να το βάλουν στο σύνταγμά τους, και τώρα έχει ψηφίσει νόμο για état d’ urgence sanitaire, δηλαδή για υγειονομική κατάσταση ανάγκης πάλι θεμελιωμένη σε νόμο. Διότι είναι πολύ βαρύ να πείς ότι εφαρμόζει την κατάσταση πολιορκίας και πολύ βαρύ να πεις ότι εφαρμόζει την κατάσταση αυτού του λέγεται pleins pouvoirs του ΠτΔ, τις πλήρεις αρμοδιότητες του ΠτΔ που τα παίρνει όλα στα χέρια του. Άρα έχουν κατασκευάσει μια κατάσταση νομοθετική, η οποία όμως τους έχει οδηγήσει στο παρελθόν ,λόγω τρομοκρατίας, σε παρέκκλιση από την ΕΣΔΑ.

Εγώ πιστεύω ότι καμία χώρα δεν μπορεί να ζητήσει παρέκκλιση από την ΕΣΔΑ, αν δεν ισχύει στη χώρα αυτή κατά το εθνικό Σύνταγμα παρέκκλιση. Και για να ισχύσει κατά το εθνικό Σύνταγμα πρέπει να πληρούνται με αυστηρότητα οι προϋποθέσεις. Τώρα όταν η Ελλάδα μπορεί να το κάνει αυτό χωρίς αναστολή δικαιωμάτων,  γιατί να μη μπορεί να το κάνει η Εσθονία που είναι και ψηφιακό κράτος και να χρειάζεται να πάει σε state of emergency;

Αλκμ. Φωτιάδου: Σας ευχαριστώ πάρα πολύ. Όλα αυτά είναι ζητήματα που τα παρακολουθούμε στην εξέλιξή τους. Στην ουσία βρισκόμαστε σε μία εξέλιξη της δημοκρατίας, του δημόσιου χώρου. Το πως αντιδρά κάθε χώρα με την κουλτούρα της, τη νομική και συνταγματική. Βρισκόμαστε σε εξελισσόμενες αντιδράσεις

Ευ. Βενιζέλος: Και το μέγα θέμα βέβαια του δημοσίου χώρου για το οποίο συζητάμε έχει την άλλη όψη του για την οποία κάποια στιγμή θα μιλήσουμε και χρειάζεται μεγάλη προσοχή, που είναι  η προστασία του ιδιωτικού βίου και των προσωπικών δεδομένων. Γιατί μπορεί να υπάρχουν μηχανισμοί ψηφιακοί ελέγχου υγειονομικού που να θέτουν θέμα ιδιωτικού βίου και προσωπικών δεδομένων. Αλλά αυτό είναι μια άλλη συζήτηση.

Αλκμ. Φωτιάδου: Μια άλλη συζήτηση την οποία ελπίζω να έχουμε την ευκαιρία να την κάνουμε μαζί. Σας ευχαριστώ πολύ.

Ευ. Βενιζέλος: Ευχαρίστως. Να είστε καλά. Καλή συνέχεια.

• Προηγούμενο
• Επόμενο