Αθήνα, 9 Δεκεμβρίου 2015
Συνεργάτες του Ευάγγελου Βενιζέλου που παρακολουθούν τα δημοσιονομικά και χρηματοοικονομικά ζητήματα συνέταξαν το ακόλουθο ενημερωτικό σημείωμα:
Οι παραδοχές του κ. Τσακαλώτου για το χρέος και η διαφορά φάσης του κ. Μάρδα
Οι δυσκολίες της αλήθειας.
Στις 1 .12.2015 ο Υπουργός Οικονομικών κ. Ευ. Τσακαλώτος απαντώντας σε σχετική ερώτηση και αίτηση κατάθεσης εγγράφων που είχε υποβάλει ο κ. Ευ. Βενιζέλος στις 20.10.2015, κοινοποίησε προς τη Βουλή έγγραφο του ΟΔΔΗΧ (ΑΠ 2117/2015 ) σύμφωνα με το οποίο η ονομαστική μείωση του δημοσίου χρέους μετά το κούρεμα του 2012 ( PSI και επαναγορά χρέους γνωστή ως debt buyback, DBB) είναι στο επίπεδο της Κεντρικής Κυβέρνησης 108,5 δις και στο επίπεδο της Γενικής Κυβέρνησης 96 δις. Δηλαδή ίση με περίπου 50% του ΑΕΠ του 2012.
Από την ονομαστική αυτή μείωση στο επίπεδο της Γενικής Κυβέρνησης έχει ήδη αφαιρεθεί ο συμψηφισμός ενδοκυβερνητικού χρέους μεταξύ του δημοσίου (Κεντρική Κυβέρνηση) και των ασφαλιστικών ταμείων ( Γενική Κυβέρνηση ). Τα ασφαλιστικά ταμεία και άλλοι φορείς της γενικής κυβέρνησης μετείχαν στη διαδικασία κουρέματος ( PSI ) μόνο για λόγους νομικούς, προκειμένου να είναι νομικά θωρακισμένη η διαδικασία του κουρέματος έναντι αλλοδαπών ασφαλιστικών ταμείων και άλλων αλλοδαπών κομιστών που δεν ανήκουν στον επίσημο τομέα ( ευρωπαϊκοί θεσμοί και ΔΝΤ).
Ας ξαναθυμίσουμε ότι 14 δις ( 16 δις αν υπολογισθούν και άλλα ΝΠΔΔ πέραν των ασφαλιστικών) μεταφέρθηκαν λογιστικά από τα ταμεία στο δημόσιο. Οι ετήσιες αποδόσεις του κεφαλαίου αυτού ήταν για τα ταμεία περίπου 600 εκατ. το χρόνο. Για την περίοδο 2009-2015 το δημόσιο επιχορήγησε τα ασφαλιστικά ταμεία με 104,5 δις, ποσό που υπερβαίνει κατά πολύ τη νομοθετημένη συμμετοχή του στην τριμερή χρηματοδότηση. Το ποσό αυτό των 104,5 δις ευρώ περιλαμβάνεται στην από 1.12.2015 απάντηση του κ. Τσακαλώτου ( ΑΠ ΑΤΚΕ 1154253 ΕΞ 2015 80 ) σε άλλη ερώτησή του κ. Ευ. Βενιζέλου που υποβλήθηκε στις 20.10.2015. Τα ταμεία υπάρχουν επειδή υπάρχει δημόσιο. Στο επίπεδο της γενικής κυβέρνησης ενώνεται η περιουσία του δημοσίου και των ταμείων.
Στο έγγραφο 2117/2015 του ΟΔΔΗΧ που κοινοποίησε στη Βουλή ο κ. Τσακαλώτος περιλαμβάνονται όμως και χρήσιμες παραδοχές για την ριζική βελτίωση των παραμέτρων του δημοσίου χρέους που επιτεύχθηκε το 2012 χάρη στο PSI και το δεύτερο πρόγραμμα :
- Η μέση διάρκεια του χρέους αυξήθηκε από τα 6,3 το 2011 στα 16,5 έτη φέτος.
- Το μέσο επιτόκιο εξυπηρέτησης του χρέους μειώθηκε από 4,55 % το 2011 σε 1,79% φέτος.
Αυτές οι παράμετροι επηρεάζουν την παρούσα αξία του καθαρού χρέους. Την μειώνουν δραστικά.
Το αποτέλεσμα φαίνεται στο ύψος των ετήσιων ταμειακών τόκων που πληρώνει για το χρέος το ελληνικό δημόσιο. Σύμφωνα με το ίδιο έγγραφο του κ. Τσακαλώτου, το 2011 το δημόσιο πλήρωσε για τόκους 16,1 δις. Το 2015 πληρώνει 5,7 δις. Μέχρι το 2022 το ύψος των τόκων βαίνει μειούμενο. Αυτό καλύπτει μια περίοδο δέκα ολόκληρων ετών μετά το PSI και τις παρεμβάσεις του 2012. Τα έτη 2022- 2026 χρειάζεται εξομάλυνση σχετική με την περίοδο χάριτος για την οποία έχει δεσμευθεί το Eurogroup από το 2012. Από το 2027 έως το 2050 ακόμη και χωρίς παρέμβαση ( που όμως είναι δεδομένο από το 2012 ότι θα γίνει ) το ύψος των τόκων είναι επίσης περιορισμένο. Ιδίως αν ληφθεί υπόψη και μια συντηρητική εκτίμηση για την αύξηση του ΑΕΠ .
Πριν λίγους μήνες κυκλοφόρησε η ετήσια έκθεση ( Annual report ) του ESM / EFSF για το 2014. Στις σελίδες 29-30 η έκθεση επισημαίνει ότι οι όροι με τους οποίους δανείστηκε η Ελλάδα από το EFSF το 2012 ( δεύτερο πρόγραμμα ) συνιστούν μείωση του ελληνικού δημόσιου χρέους σε παρούσα αξία ίση με το 49% του ελληνικού ΑΕΠ του 2013, δηλαδή περίπου 100 δις ευρώ, πέραν της ονομαστικής μείωσης χάρη στο psi και την επαναγορά (DBB).
Στην συζήτηση του προϋπολογισμού του 2016 ( συνεδρίαση της 5.12.2015 ) ο κ. Ευ. Βενιζέλος κατέθεσε όλα τα παραπάνω έγγραφα που υπογράφει ο κ. Τσακαλώτος ( την έκθεση του ESM την υπογράφει ο κ. Κλάους Ρέγκλιν ).
Στην ίδια συνεδρίαση της Βουλής ο υφυπουργός Εξωτερικών κ. Δ. Μαρδάς, καθηγητής οικονομικών του ΑΠΘ και πρώην αναπληρωτής υπουργός οικονομικών, ισχυρίστηκε ότι η καθαρή ονομαστική μείωση του χρέους λόγω των παρεμβάσεων του 2012 ήταν μόνο 51δις ευρώ. Και συνέχισε : «Σε τελική ανάλυση ποιος σήκωσε αυτό το βάρος; Οι μικροομολογιούχοι, τα ταμεία και κάποιοι άλλοι έμειναν ανέγγιχτοι. Αυτό είναι πολύ σημαντικό». Είδαμε τα των ταμείων. «Ανέγγιχτα» έμειναν μόνο τα ομόλογα που είχε η ΕΚΤ και σε αντάλλαγμα μεταφέρονται στην Ελλάδα τα κέρδη του ευρωσυστήματος ( ANFA και SMP ) .
Ο κ. Βενιζέλος ανταπάντησε αναφέροντας όσα σημειώθηκαν παραπάνω και κατέθεσε τα σχετικά έγγραφα του σημερινού Υπουργού των Οικονομικών.
Ο κ. Μαρδάς όμως ήθελε να «τεκμηριώσει» την άποψη του και επικαλέσθηκε απόσπασμα από την έκδοση της ΤτΕ για το χρονικό της μεγάλης κρίσης 2008-2013 ( σελ. 107 ).
Ο κ. Ευάγγελος Βενιζέλος του απάντησε ότι δυστυχώς διαβάζει λάθος κείμενα με λάθος τρόπο αν και καθηγητής των οικονομικών. Στο χρονικό αυτό η ΤτΕ ως ταμίας του δημοσίου καταγράφει - όπως η ίδια τονίζει - το καθαρό τελικό αποτέλεσμα όλων των συναλλαγών του έτους 2012 και διαπιστώνει ότι μετά από όλες τις συναλλαγές του έτους ( που ακολούθησαν το PSI και το DBB ), το όφελος είναι μείωση χρέους κατά 51 δις.
Καταρχήν ακόμη και αν το όφελος ήταν μόνο 51 δις, δηλαδή 25 % του ΑΕΠ, αναρωτιόμαστε αν θα του έπεφτε λίγο του κ. Μάρδα και του κ. Τσίπρα; Όμως το όφελος σε επίπεδο χρέους της Γενικής Κυβέρνησης είναι 96 δις, όπως μας ενημέρωσε μόλις την 1.12.2015 ο κ. Τσακαλώτος.
Η ΤτΕ σημειώνει άλλωστε ότι με το PSI και την επαναγορά ομολόγων που ακολούθησε το χρέος μειώθηκε κατά 137,9 δις. Από αυτά πρέπει να αφαιρεθεί ο συμψηφισμός του ενδοκυβερνητικού χρέους των ασφαλιστικών ταμείων και άλλων φορέων της γενικής κυβέρνησης ( 16 δις ) καθώς και το ποσό που δαπανήθηκε για την επαναγορά ομολόγων (11, 3 δις). Έτσι προκύπτουν οι σχεδόν ταυτόσημοι υπολογισμοί του ΟΔΔΗΧ για την ονομαστική μείωση του χρέους λόγω των παρεμβάσεων του PSI και του DBB που κοινοποίησε ο κ. Τσακαλώτος στη Βουλή την 1.12.2015 .
Ο κ. Μαρδάς θέλει όμως να αφαιρέσει και ό,τι χρεώθηκε το ελληνικό δημόσιο για τις ανάγκες του το 2012, ακόμη και όσα χρεώθηκε με καλύτερους όρους για να εξοφλήσει χρέος του που διεπόταν από χειρότερους όρους!
- Βεβαίως το δημόσιο δανείστηκε για να δώσει ένα μέρος ( 15 % ) ρευστού σε όσους μετείχαν στο PSI, όμως κούρεψε το 53,5 % του ονομαστικού του χρέους προς τον διεθνή ιδιωτικό τομέα και δανείστηκε με τους εντυπωσιακά ευνοϊκούς όρους του EFSF !
- Βεβαίως το δημόσιο έπρεπε να πληρώσει τους δεδουλευμένους τόκους του χρέους πριν το κούρεμα του 2012 και για να το κάνει δανείστηκε με τους καλύτερους όρους του EFSF !
- Βεβαίως υπήρχαν και το 2012 δημοσιονομικά και πρωτογενή ελλείμματα και άλλες υποχρεώσεις του δημοσίου και το δημόσιο δανείστηκε για να καλύψει τα ελλείμματα του, μόνο που το έκανε πλέον με πολύ καλύτερους όρους !
Όλες τις υποχρεώσεις του δημοσίου του 2012 ο κ. Μαρδάς θέλει να τις αφαιρέσει από το όφελος του PSI, όχι από το συνολικό και τελικό ετήσιο όφελος του δημοσίου σε μείωση χρέους. Φοβερός υπολογισμός! Κατά τη λογική αυτή πρέπει να αφαιρέσει και όσα δανείστηκε το δημόσιο το 2013, το 2014 και βέβαια όλο το τρίτο δάνειο που υπέγραψε ο κ. Τσίπρας το 2015 !
Το χειρότερο είναι ότι αφαιρεί από το PSI όλο το κόστος ανακεφαλαιοποίησης και εκκαθάρισης των ελληνικών τραπεζών που η ΤτΕ το 2013 υπολόγισε σε 41 δις, αλλά τελικά ήταν 39 ( 25 για ανακεφαλαιοποίηση των συστημικών και 14 για εκκαθάριση των μη συστημικών ). Έχει ίσως την εντύπωση ότι για την ανακεφαλαιοποίηση ( του 2012-13 ) των συστημικών και το resolution των μη συστημικών τραπεζών φταίει το PSI!
Σε άλλη απάντηση του ( ΑΠ 1155299/190 / 3.12.2015 ) σε ερώτηση του κ. Ευ. Βενιζέλος της 29.10.2015 ο κ. Τσακαλώτος μας πληροφορεί, μέσω του ΟΔΔΗΧ, ότι λόγω PSI η ονομαστική αξία των ομολόγων που κατείχαν οι ελληνικές τράπεζες μειώθηκε κατά 26,4 δις. Όμως το μεγαλύτερο μέρος της μείωσης αυτής είχε ούτως ή άλλως επέλθει λόγω της πτώσης της αγοραίας αξίας των ομολόγων. Και αυτό οι τράπεζες έπρεπε από ένα χρονικό σημείο και μετά να το γράφουν στα βιβλία τους. Αν δεν γινόταν το PSI και δεν παίρναμε το δεύτερο πρόγραμμα με ευνοϊκούς όρους το κράτος θα πήγαινε σε ασύντακτη χρεοκοπία παρασύροντας τράπεζες, καταθέσεις, ταμεία.
Η ανακεφαλαιοποίηση των συστημικών και το resolution των μη συστημικών τραπεζών χρειαζόντουσαν ούτως ή άλλως λόγω μεγάλης διαρροής καταθέσεων και λόγω κακών και μη εξυπηρετουμένων δανείων. Ούτως ή άλλως το δημόσιο έπρεπε να δανειστεί για το σκοπό αυτό. Το 2012-14 το δημόσιο είχε όμως αποκομίσει 26,4 δις από τις τράπεζες λόγω PSI και είχε αποκτήσει ένα χαρτοφυλάκιο τραπεζικών μετοχών χρηματιστηριακής αξίας 25 δις την άνοιξη του 2014. Αυτό εξανεμίστηκε λόγω της επερχόμενης νίκης του ΣΥΡΙΖΑ και κυρίως λόγω των χειρισμών της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ στην πρόσφατη ανακεφαλαιοποίηση.
Ο κ. Μάρδας δεν κατανοεί ή παραποιεί το μέγεθος της μείωσης του χρέους σε παρούσα αξία. Θεωρεί ότι αυτό αφορά την αξία των ομολόγων στην αγορά από την οποία απέχει η Ελλάδα. Μα η έκθεση του ESM / EFSF αφορά τη μείωση σε παρούσα αξία του χρέους της χώρας προς το EFSF λόγω των ευνοϊκών όρων του δανείου του 2012 που ευτυχώς ισχύουν και για το τρίτο μνημόνιο. Το 80% του ελληνικού δημοσίου χρέους είναι εκτός αγοράς και έχει τη μορφή διακρατικών και θεσμικών δανείων. Αυτό το χρέος έχει μειωθεί εντυπωσιακά σε παρούσα αξία! Ο ίδιος ο κ. Μάρδας στο ΓΛΚ είχε δηλώσει ότι θα ξεκινήσουν διαδικασίες ορθού υπολογισμού του χρέους σε παρούσα αξία. Τώρα το ξεχνά και λέει άλλα αντ´ άλλων.
Αν τα στελέχη της κυβέρνησης δεν κατανοούν αυτό το στοιχειώδες και θεμελιώδες πώς θα πετύχουν τις πρόσθετες παραμετρικές αλλαγές που συμφωνήθηκαν το 2012 και επιβεβαιώθηκαν στη συμφωνία της 12.7. 2015; Γιατί ακόμη και τώρα «φτύνουν» εκεί που ήδη «γλύφουν»;
