7.3.2023
Ευάγγελος Βενιζέλος
Αποχαιρετισμός στον Παύλο Αθανασόπουλο (Πύργος Ηλείας, 7 Μαρτίου 2023 )
Ο Παύλος ήταν διακριτικός και ευγενής, δοτικός και γλυκός αλλά απαιτητικός. Ήθελε ποιότητα λόγου και σαφήνεια στις αποφάσεις, στις γραμμές, στις δράσεις. Θα αντιδρούσε τώρα, εάν θεωρούσε ότι λέμε κοινοτοπίες για τον αποχαιρετίσουμε.
Ο Παύλος ήξερε πάρα πολύ καλά αυτό που ανέφερε ο Σεβασμιότατος προηγουμένως : «Εἰκών εἰμι, τῆς ἀῤῥήτου δόξης σου, εἰ καὶ στίγματα φέρω πταισμάτων». Ήξερε ότι είμαστε μια κοινωνία, μια εκκλησία δηλαδή αμαρτωλών και πεπτωκότων, η οποία οφείλει να συγχωρεί και να συμπεριλαμβάνει τους πάντες.
Ο Παύλος έζησε εντέλει όπως ήθελε. Έζησε ελεύθερος, πιστός στις ιδέες του και αναζήτησε τις ιδέες του κάθε φορά εκεί που αυτές υφίσταντο τη δοκιμασία της συγκυρίας. Δεν κρύφτηκε, ήταν αντιδημοφιλής όταν έπρεπε στις επιλογές του, γι’ αυτό και πορεύτηκε εντέλει μαζί μας, σε μια πολύ δύσκολη και επώδυνη περίοδο.
Θα έλεγα ότι είναι εύνοια της μοίρας το γεγονός ότι πρόλαβε, ως κύκνειο άσμα του, να γιορτάσει με τους συναγωνιστές του, εδώ στον Πύργο, την επέτειο των 50 ετών από την εξέγερση της Νομικής Σχολής Αθηνών, που ήτανε και το προοίμιο της μεγάλης στιγμής του Πολυτεχνείου, και κατέρρευσε, έμαθα εκ των υστέρων, κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης αυτής. Ήταν σαφές αυτό που θα ερχόταν. Το αποδέχθηκε όχι μοιρολατρικά, όχι γιατί δεν ήτανε αγωνιστής, όχι γιατί δεν αγαπούσε τη ζωή, αλλά στην πραγματικότητα από ευγένεια και διακριτικότητα, για να μην επιβαρύνει τους φίλους του, για να μην επιβαρύνει τον αδελφό του Δήμο τον οποίον υπεραγαπούσε. Και βέβαια γιατί ήξερε, ως ένας άνθρωπος ώριμος, φιλοσοφημένος, στοχαστικός ότι υπάρχει ένα κοινό ανθρώπινο χρέος που είναι αναπόφευκτο, όμως πριν από το τέλος, που για μας είναι και μια ελπίδα βεβαίως, ανάστασης έστω εν ετέρα μορφή, υπάρχει ο αγώνας της ζωής, ο αγώνας του πολίτη. Στον ίδιο στίχο του Ιωάννου Δαμασκηνού περιλαμβάνεται και η προσδοκία να καταστούμε και πάλι πολίτες του ουρανού, του παραδείσου. «Παραδείσου πάλιν ποιῶν πολίτην με.»
Ο Παύλος ήταν πολίτης, αγωνιστής, δημοκράτης, δικαιωματιστής, όπως σωστά ειπώθηκε. Ήξερε τι σημαίνει να αναγνωρίζεις τα δικαιώματα του ενός, του μόνου, του μοναχικού, του διαφορετικού και έδωσε αυτόν τον αγώνα από τις τάξεις της Προοδευτικής Ευρωπαϊκής Αριστεράς όπως την αντιλαμβανόταν, δηλαδή ως μια πολιτικά φιλελεύθερη και συμπεριληπτική προσέγγιση του κόσμου.
Ο Παύλος ήταν και ποιητής, όπως ειπώθηκε, και μας χάριζε με διακριτικότητα ορισμένους στίχους του, μοιραζότανε τους στίχους του στο διαδίκτυο. Έπρεπε να είσαι πολύ προσεκτικός αναγνώστης σχολίων του για να καταλάβεις αυτήν την υφέρπουσα ευαισθησία του, γιατί δεν ήθελε να κραυγάσει, δεν ήθελε να δηλώσει πανηγυρικά ότι, προσέξτε είμαι και ποιητής, είχε την αίσθηση του κινδύνου του ποιητικού λόγου. Γιατί ήταν ένας άνθρωπος, ο οποίος είχε ωριμάσει μέσα απ’ αυτήν τη συνεχή καθημερινή σύγκρουσή του με τις απαιτήσεις και τις δοκιμασίες του βίου, τον οποίο ο καθένας βεβαίως τον αντιλαμβάνεται με τον δικό του μοναδικό τρόπο.
Έφυγε πριν προλάβει να συμπληρώσει τα 70 του χρόνια. Μας αφήνει με μια γλυκιά και σαφή αίσθηση την οποία δεν θα τη χάσουμε και όσο την κρατάμε ο Δήμος, οι φίλοι του, όλοι εμείς εδώ αυτήν την αίσθηση, θα ζει και ο Παύλος μέσα στην καρδιά μας και μέσα στη μνήμη μας.
Καλό ταξίδι Παύλο.