24 Ιανουαρίου 2007
Αγόρευση Ευ. Βενιζέλου στην Επιτροπή Αναθεώρησης κατά τη συζήτηση των άρθρων 56, 57, 111, 115, 118 του Συντάγματος.
1. Η σημασία της αυξημένης πλειοψηφίας των 180 βουλευτών
Στη Ζ΄ Αναθεωρητική Βουλή εισηγήθηκα εκ μέρους του ΠΑ.ΣΟ.Κ από κοινού με τον Εισηγητή της Νέας Δημοκρατίας την καθιέρωση του επαγγελματικού ασυμβιβάστου του ισχύοντος άρθρου 57 παρ. 1 του Συντάγματος. Ανήκω σ’ αυτούς που πλήττονται επαγγελματικά και οικονομικά κατ’ εξοχήν από το απόλυτο ασυμβίβαστο. Άρα, έχω κάθε ηθικό δικαίωμα να υπερασπίζομαι την εγκυρότητα και τη σκοπιμότητα της συνταγματικής αυτής ρύθμισης και είναι προφανές επίσης ότι αν η πλειοψηφία που προβλέπεται από το Σύνταγμα αποφασίσει την αναθεώρηση του άρθρου 57, θα σεβαστώ τη νέα συνταγματική διάταξη.
Είναι, επίσης, γνωστό και θέλω να έχει γραφτεί στα Πρακτικά της Επιτροπής μας ότι η Βουλή του 1996 που διαπίστωσε την ανάγκη αναθεώρησης μεταξύ άλλων και του άρθρου 57 του Συντάγματος δεν είχε υπ' όψιν της το ενδεχόμενο επιβολής του απολύτου ασυμβιβάστου. Είχε όμως με πλειοψηφία που υπερέβαινε τα 3/5, με πλειοψηφία 260 Βουλευτών, κηρύξει την ανάγκη Αναθεώρησης του άρθρου 57 του Συντάγματος και άρα η Αναθεωρητική Βουλή, η Βουλή του 2000, μπορούσε με την απλή πλειοψηφία των 151 Βουλευτών να διαμορφώσει κατά το δοκούν τη διάταξη, πράγμα που έκανε.
Γι’ αυτό σας λέω τώρα, απευθυνόμενος σε όλα τα κόμματα της Συμπολίτευσης και της Αντιπολίτευσης, ότι έχει τεράστια σημασία εάν η ανάγκη αναθεώρησης θα διαπιστωθεί με απλή πλειοψηφία ή με πλειοψηφία που θα υπερβαίνει τα 3/5 γιατί αυτό που έγινε με το άρθρο 57 νομίμως –δηλαδή ήταν μέσα στα πολιτικά και νομικά ενδεχόμενα του Συντάγματος- μπορεί να γίνει και με άλλες συνταγματικές διατάξεις, όπως με το άρθρο 16 του Συντάγματος.
Γι’ αυτό μόνο σε σπάνιες και εξαιρετικές περιπτώσεις, στις οποίες οι Βουλευτές και τα κόμματα και η κοινή γνώμη είναι απολύτως βεβαία για την πλήρη και οριστική έκβαση του αναθεωρητικού διαβήματος, πρέπει να διαπιστώνεται η ανάγκη αναθεώρησης με πλειοψηφία μεγαλύτερη των 3/5, ώστε να αίρονται οι εγγυήσεις του αυστηρού Συντάγματος στη μικρή, αλλά κρίσιμη περίοδο μέχρι το τέλος της ολοκλήρωσης της αναθεωρητικής διαδικασίας.
Από το επιχείρημα ότι το επαγγελματικό ασυμβίβαστο προέκυψε ως ιδέα και ως ρύθμιση στην Αναθεωρητική Βουλή προκύπτει σοβαρότατο ιστορικό επιχείρημα υπέρ της ανάγκης, ει δυνατόν, καμία διάταξη να μην κηρυχθεί αναθεωρητέα από τη σημερινή Βουλή με πλειοψηφία που υπερβαίνει τους 180.
2. Ο κίνδυνος του αντικοινοβουλευτισμού και του αντιβουλευτισμού
Θέλω επίσης να σας πω, αγαπητές και αγαπητοί συνάδελφοι, ότι η Βουλή μας θα βρίσκεται πάντα αιχμάλωτη των αθεράπευτων αντιφάσεων του οργανωμένου και δημαγωγικού αντικοινοβουλευτισμού και αντιβουλευτισμού. Όσοι με περισσή πονηρία και επιπολαιότητα ταυτόχρονα κατήγγειλαν τον πολιτικό κόσμο για το επαγγελματικό ασυμβίβαστο λοιδορώντας τους Βουλευτές ως ανεπάγγελτους, οι ίδιοι με την ίδια ένταση και με το ίδιο πάθος θα καταγγείλουν τους Βουλευτές, όταν προβαίνουν σε παράλληλη άσκηση επαγγελματικής δραστηριότητας! Οι ίδιοι!
Και εάν οι Βουλευτές δεν θέλουν Σύνταγμα, Κανονισμό της Βουλής, νόμο, Κώδικα Δεοντολογίας και θέλουν να υπαχθούν στην πλήρη δικαιοδοσία των διαφόρων τηλεδικείων, είναι ελεύθεροι να το πράξουν. Ουδείς σώζεται παρά τη βούλησή του!
Υπάρχει κανένα κώλυμα να οδηγείς το αυτοκίνητό σου, όταν είσαι Βουλευτής; Προφανώς όχι, ούτε νομικό ούτε δεοντολογικό. Αν καταστείς όμως υπαίτιος τροχαίου δυστυχήματος που οδηγεί στο θάνατο μιας οικογένειας με μικρά παιδιά, είσαι καταδικασμένος πολιτικά και τηλεοπτικά σε πολιτική ποινή θανάτου.
Τα επιχειρήματα του κ. Φούσα, του αγαπητού μου φίλου, ότι η Βουλή του 2004 είναι χειρότερη από τη Βουλή του 2000 και η Βουλή του 2007 θα είναι χειρότερη από τη Βουλή του 2004 είναι επιχειρήματα που τροφοδοτούν τον αντιβουλευτισμό, τον αντικοινοβουλευτισμό και είναι βαθιά αντιδημοκρατικά επιχειρήματα, βαθιά αντιδημοκρατικά.
3. Τι προστέθηκε το 2001
Κατ’ αρχήν, ποιο είναι το περιεχόμενο της νέας διάταξης; Τι προσέθεσε η Αναθεώρηση του 2001; Το επαγγελματικό ασυμβίβαστο ποιων κατηγοριών Βουλευτών;
Υπήρχε απόλυτο επαγγελματικό ασυμβίβαστο των δημοσίων υπαλλήλων και λειτουργών, καθώς και των στρατιωτικών και των υπηρετούντων στα Σώματα Ασφαλείας που εκλέγονται Βουλευτές; Υπήρχε. Υπήρχε απόλυτο ασυμβίβαστο των ιδιωτικών υπαλλήλων, των εργατών και κάθε είδους μισθωτού και πριν το Σύνταγμα του 2001; Βεβαίως υπήρχε. Διότι δεν υπάρχει εργοδότης, ο οποίος να μην υπόκειται στους περιορισμούς της προηγουμένης συνταγματικής διάταξης για τις επιχορηγούμενες από το δημόσιο επιχειρήσεις. Δεν υπάρχει ούτε μια μικρή βιοτεχνική επιχείρηση, η οποία να μην υπαγόταν στους περιορισμούς των κρατικών ενισχύσεων της διάταξης του άρθρου 57 πριν την αναθεώρησή του. Διότι ακόμη και τα βιοτεχνικά δάνεια με χαμηλό επιτόκιο περιλαμβανόντουσαν στη διάταξη εκείνη.
Και φθάσαμε στο απόλυτο ασυμβίβαστο όταν στην Επιτροπή Αναθεώρησης της Ζ΄ Αναθεωρητικής Βουλής διαπιστώσαμε το αδιέξοδο της άλλης μεθόδου, των πολλαπλών συνταγματικών εξαιρέσεων από την άσκηση επαγγέλματος για λόγους διαφάνειας. Γιατί είναι τέτοια η διείσδυση του κράτους στην οικονομία και τέτοια η σύγκρουση συμφερόντων που, όταν πήγαμε να διευρύνουμε τον κατάλογο των δραστηριοτήτων κυρίως των δικηγορικών ή συμβουλευτικών που αφορά και μηχανικούς και οικονομολόγους, είδαμε ότι δεν υπάρχει λύση και ότι οδηγούμαστε στο απόλυτο αδιέξοδο. Δεν υπάρχει επιχείρηση που δεν εφάπτεται με τις οικονομικές λειτουργίες του κράτους, με τους μηχανισμούς δανειοδότησης, με το Χρηματιστήριο, με το Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης, με εργολαβίες και υπεργολαβίες. Γι’ αυτό καταλήξαμε στη καθαρή λύση του απολύτου επαγγελματικού ασυμβιβάστου.
Υπάρχουν όμως, και άλλα πολύ σοβαρά ζητήματα. Στο κοινοβουλευτικό μας πολίτευμα έχουμε πενήντα Βουλευτές κάθε φορά της συμπολίτευσης που ως Υπουργοί και Υφυπουργοί έχουν απόλυτο επαγγελματικό ασυμβίβαστο. Αυτοί πώς τα βγάζουν πέρα; Γιατί κάποιος είναι διατεθειμένος με την ίδια αμοιβή, με το ίδιο ύψος αποζημίωσης να παραμείνει επί χρόνια Υπουργός –εγώ ήμουνα έντεκα χρόνια Υπουργός- και αποδέχεται το ασυμβίβαστο ως Υπουργός και δεν το αποδέχεται π.χ. ως Πρόεδρος Διαρκούς Επιτροπής της Βουλής;
Δηλαδή, ο Πρόεδρος της Διαρκούς Επιτροπής Οικονομικών Υποθέσεων δεν έχει επιρροή στην οικονομική πολιτική και ο σκιώδης Υπουργός Οικονομικών της Αντιπολίτευσης έχει τις ίδιες υποχρεώσεις απόστασης και δεοντολογίας με τον Υπουργό Οικονομίας και Οικονομικών;
Κατά τη γνώμη μου, τις έχει. Διότι και η συναίνεση της Αντιπολίτευσης σε μία τροπολογία μπορεί να συνεπάγεται εξυπηρέτηση ή βλάβη συμφερόντων. Διότι η συναίνεση της Αντιπολίτευσης, όπως και όλης της Βουλής, σε οποιαδήποτε νομοθετική ρύθμιση συνεπάγεται – μπορεί να συνεπάγεται- εξυπηρέτηση ή βλάβη συμφερόντων.
4. Ανισότητες μεταξύ βουλευτών
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, εάν αρθεί το επαγγελματικό ασυμβίβαστο αναπαράγονται τεράστιες ανισότητες μεταξύ Βουλευτών. Διότι ναι, μεν ορισμένοι δικηγόροι θα ασκούν ενεργό δικηγορία, αλλά όσοι προέρχονται από δημοσίους υπαλλήλους, από ιδιωτικούς υπαλλήλους, από στρατιωτικούς, φυσικά δεν μπορούν να ασκούν τα καθήκοντά τους.
Επίσης, είναι προφανές ότι υπάρχουν και άλλες ενδοβουλευτικές ανισότητες. Είναι το ίδιο να είσαι Βουλευτής περιφέρειας και το ίδιο Βουλευτής Αθηνών; Είναι το ίδιο να δικηγορείς κάθε Δευτέρα, Τρίτη, Τετάρτη, Πέμπτη στα δικαστήρια της Αθήνας και το ίδιο να μην μπορείς να πας στα δικαστήρια της Χαλκίδας ή της Λιβαδειάς ή πολύ περισσότερο της Ορεστιάδας;
Είναι, επίσης, λογικό να πρέπει να διαχωρίσεις τους Βουλευτές σε αυτούς που κάνουν ενεργό άσκηση επιρροής στους ψηφοφόρους τους μέσω μιας λαϊκιστικής άσκησης του επαγγέλματός τους και τους άλλους; Είναι θεμιτό να υπάρχουν συνάδελφοι οι οποίοι ταυτόχρονα είναι έμμισθοι σχολιαστές σε τηλεοπτικά δελτία ειδήσεων; Είναι θεμιτό να υπάρχουν συνάδελφοι που παίζουν σε καθημερινές τηλεοπτικές σειρές με τηλεθέαση ενός εκατομμυρίου την ημέρα; Είναι θεμιτό να ασκεί ένας γιατρός ιδιωτική ιατρική, ενώ έχει κώλυμα να είναι γιατρός του ΕΣΥ διότι ως δημόσιος υπάλληλος εμπίπτει στο ασυμβίβαστο; Είναι λογικό εγώ να μην μπορώ να ασκήσω τα καθήκοντά μου, του καθηγητού γιατί αυτό απαγορεύεται από την προαναθεωρητική διάταξη, αλλά να μπορώ να ασκώ ενεργό δικηγορία;
5. Φαινόμενα αθέμιτου ανταγωνισμού
Υπάρχουν, λοιπόν, αθέμιτοι πολιτικοί ανταγωνισμοί, βλαπτικοί για το κύρος της δημοκρατίας, υπάρχουν ενδοβουλευτικές ανισότητες κραυγαλέες και υπάρχει αθέμιτος ανταγωνισμός με τους άλλους επαγγελματίες, διότι ο Βουλευτής - δικηγόρος ή ο Βουλευτής - μηχανικός ανταγωνίζεται αθέμιτα λόγω του βουλευτικού του αξιώματος τους άλλους δικηγόρους και τους άλλους μηχανικούς και πολύ περισσότερο του άλλους επιχειρηματίες. Πώς είναι δυνατόν να δικηγορείς ισότιμα στο Πρωτοδικείο σου, εκεί που είσαι Βουλευτής με τους άλλους δικηγόρους που αγωνίζονται για το ψωμί τους χωρίς δημόσιο αξίωμα;
Οι δήμαρχοι και οι νομάρχες δεν έχουν επαγγελματικό ασυμβίβαστο. Πώς θα φαινόταν στους πολίτες, αν ο δήμαρχός τους δικηγόρος δικηγορούσε ταυτόχρονα στο Πρωτοδικείο της πόλης στην οποία είναι δήμαρχος; Δεν έχει κώλυμα γι΄ αυτό. Ο Δημοτικός Κώδικας του επιτρέπει να δικηγορεί. Για φανταστείτε το δήμαρχο Λαρισαίων ή Πατρέων ή Βόλου να πηγαίνει και να δικηγορεί;
Είμαστε Βουλή των Ελλήνων. Δεν είμαστε Βουλή συντεχνιακή. Δεν είμαστε Βουλή των δικηγόρων, των γιατρών, των μηχανικών. Είμαστε Βουλή των Ελλήνων πολιτών. Ο συντεχνιασμός, ο κορπορατισμός οδήγησε σε θάνατο τις δημοκρατίες στο μεσοπόλεμο. Υπάρχουν, λοιπόν, θεσμικές αντιφάσεις μεταξύ Υπουργών, Υφυπουργών και Βουλευτών. Υπάρχουν αθέμιτοι ανταγωνισμοί με άλλους επαγγελματίες και θα αντιδράσουν οι επαγγελματικοί σύλλογοι, οι δικηγορικοί σύλλογοι, τα επιμελητήρια, οι ιατρικοί σύλλογοι. Υπάρχουν ενδοβουλευτικές ανισότητες και υπάρχουν μορφές αθέμιτου πολιτικού ανταγωνισμού ...
Όλοι τώρα υπόκεινται στις νέες ευαισθησίες της κοινωνίας των πολιτών. Και η κοινωνία των πολιτών, την οποία δήθεν εκφράζουν ορισμένοι που λένε ότι είναι ανεπάγγελτοι οι Βουλευτές η ίδια η κοινωνία θα καταδικάσει με πολύ άσχημο τρόπο την ανατροπή του επαγγελματικού ασυμβιβάστου.
Πείτε μου μία μεγάλη πολιτική προσωπικότητα της μεταπολίτευσης, που έγραψε το όνομά της στην ιστορία του τόπου αυτού μέσω της Βουλής που ασκούσε ενεργό δικηγορία;
ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΦΟΥΣΑΣ: Κωνσταντίνος Παπακωνσταντίνου, Δημήτριος Παπασπύρου …
ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ (Νομός Εύβοιας): Από τη Λιβαδειά.
ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΦΟΥΣΑΣ: … Ευάγγελος Γιαννόπουλος.
ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Ο μακαρίτης ο Δημήτριος Παπασπύρου, ο οποίος προκάλεσε τη διαμαρτυρία όλων των μελών του Δικηγορικού Συλλόγου Λιβαδειάς που κατέβηκαν στο Υπουργείο Δικαιοσύνης με τα πινάκια, με τα εκθέματα του Πλημμελειοδικείου στα χέρια λέγοντας ότι επί πενήντα υποθέσεων παρέστη σε σαράντα εννέα ο μακαρίτης Παπασπύρου.
Καταθέτω, λοιπόν, στα Πρακτικά την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου στην υπόθεση Λυκουρέζος κατά Ελλάδος, για να τη διαβάσουν όσοι ενδιαφέρονται και να δουν ποια είναι τα συγκριτικά δεδομένα για το επαγγελματικό ασυμβίβαστο των Βουλευτών.
Στην απόφαση αυτή, λοιπόν, Λυκουρέζος κατά Ελλάδος υπάρχει αναλυτική πολυσέλιδη περιγραφή του καθεστώτος σε όλες τις χώρες του Συμβουλίου της Ευρώπης. Υπάρχουν πολλές χώρες στις οποίες υπάρχει επαγγελματικό ασυμβίβαστο πλήρες, όπως το ελληνικό. Υπάρχει, λοιπόν, επαγγελματικό ασυμβίβαστο απόλυτο, αν σας ενδιαφέρουν τα συγκριτικά δεδομένα, με βάση την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, στην Ελλάδα, την Ισπανία, τη Ρωσία, τη Λιθουανία, τη Μολδαβία και την πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας.
Υπάρχει επίσης εκ των πραγμάτων ασυμβίβαστο σε όλες τις Σκανδιναβικές χώρες, σύμφωνα με την απόφαση. Στη Φιλανδία και στη Σουηδία το επαγγελματικό ασυμβίβαστο είναι απόλυτο εν τοις πράγμασι.
Απλώς με θλίβει το γεγονός ότι υπάρχει τέτοιος υπερβάλλον ζήλος σε ένα θέμα που αφορά τα προσωπικά επαγγελματικά συμφέροντα του Βουλευτή. Εδώ δεν κρίνουμε την επαγγελματική μας ελευθερία. Εδώ κρίνουμε τον τρόπο άσκησης των καθηκόντων μας ως δημοσίων λειτουργών και εκπροσώπων του Έθνους, προκειμένου να υπηρετούμε το δημόσιο συμφέρον.
Όταν υπάρχει πάθος, όταν υπάρχει ένταση στο μόνο θέμα που αφορά προσωπικά τους Βουλευτές, τότε η εικόνα που παρουσιάζουμε είναι βλαπτική για το κύρος της Δημοκρατίας και του Κοινοβουλευτισμού.
Επίσης, σε όλες τις χώρες μετά την απόφαση υπάρχουν αυστηρότατοι πρακτικοί περιορισμοί στην άσκηση της δικηγορίας ειδικά, είτε από τα Συντάγματα, είτε από τους Κανονισμούς των Κοινοβουλίων, είτε από κώδικες δεοντολογίας της άσκησης του δικηγορικού επαγγέλματος. Διαβάζω την απόφαση στην πλήρη εκδοχή της. Καταθέτω το γαλλικό κείμενο που είναι το πρωτότυπο. Υπάρχει και το αγγλικό, γιατί είναι δύο οι γλώσσες του Συμβουλίου της Ευρώπης.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, ο κάθε Βουλευτής ψήφισε την προηγούμενη φορά κατά συνείδηση και είναι λάθος της κυβέρνησής μας και λάθος της κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας που δεν έφερε το νόμο με τις εξαιρέσεις.
Γιατί απερρίφθη το νομοσχέδιο του ΠΑ.ΣΟ.Κ.; Γιατί η μία ομάδα Βουλευτών το θεωρούσε υπερβολικά επιεικές και η άλλη ομάδα Βουλευτών υπερβολικά αυστηρό. Γι’ αυτό απερρίφθη, μέσα από μία ετερογονία των σκοπών.
Επειδή δε ο φίλος μου, ο κ. Κουβέλης, διάβασε τη διάταξη κατά το ένα εδάφιο, σας τη διαβάζω ολόκληρη. «Τα καθήκοντα των Βουλευτών είναι επίσης ασυμβίβαστα με την άσκηση οποιουδήποτε επαγγέλματος. Νόμος ορίζει τις δραστηριότητες που είναι συμβατές με το βουλευτικό αξίωμα, καθώς και τα σχετικά με τα ασφαλιστικά και τα συνταξιοδοτικά ζητήματα και τον τρόπο επανόδου των Βουλευτών στο επάγγελμά τους μετά την απώλεια της βουλευτικής ιδιότητας. Οι δραστηριότητες του προηγουμένου εδαφίου σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να περιλαμβάνουν την ιδιότητα του υπαλλήλου ή του νομικού ή άλλου συμβούλου σε επιχειρήσεις των περιπτώσεων α’ έως δ’ της παραγράφου αυτής».
Άρα, εκτός από υπάλληλος και νομικός σύμβουλος επιχορηγούμενων επιχειρήσεων, μπορείς να ασκείς και ολόκληρο επάγγελμα, γιατί εξαιρεί μορφές επαγγέλματος το τελευταίο εδάφιο. Άρα, είναι κατασκευασμένο και επινοημένο το επιχείρημα ότι δεν μπορεί να εκδοθεί ο νόμος. Ο νόμος μπορεί και πρέπει να εκδοθεί. Ο νόμος όμως θα εκδοθεί μόνο αν απειλείται το απόλυτο ασυμβίβαστο, γιατί μόνο υπό την πίεση του απολύτου ασυμβιβάστου μπορεί να εκδοθεί ο νόμος των εξαιρέσεων.
Αν αντιστραφεί η σειρά και επιτρέπεται η άσκηση επαγγέλματος χωρίς περιορισμούς έως ότου βγει ο νόμος των εξαιρέσεων, δεν θα βγει ποτέ και θα ξαναδιασυρθεί το Κοινοβούλιο. Άρα, ο καθένας να πάρει την ευθύνη του και να μας εξηγήσει και η Κυβέρνηση γιατί δεν έφερε το νόμο επί τρία χρόνια. 
*Από το κείμενο έχουν αφαιρεθεί οι συχνές διακοπές (περισσότερες από 50) που προκαλούσαν βουλευτές της Ν.Δ. ειδικά για το ζήτημα αυτό. Βλ. σχετικά Ευ. Βενιζέλος, Το αναθεωρητικό κεκτημένο, 2002, σελ. 253 επ. του ίδιου, Συνταγματική αυτοσυνειδησία ή αναθεωρητικός οίστρος;, 2006, σελ. 57 επ., 62 επ.
