Αθήνα, 29 Αυγούστου 2011
Ομιλία Αντιπροέδρου της Κυβέρνησης και Υπουργού Οικονομικών κ. Ευάγγελου Βενιζέλου εις ανάμνηση του Λεωνίδα Κύρκου
Παρότι τοποθετήθηκε ο Αναπληρωτής Υπουργός, εφόσον βρίσκομαι στην Αίθουσα είναι ηθικό μου καθήκον και προσωπικό να μιλήσω για το Λεωνίδα Κύρκο, φυσικά και για το Λυκούργο Καλλέργη από τον οποίο και ξεκινώ.
Είχα την ευκαιρία να συνεργαστώ αρκετές φορές μαζί του στην πρώτη μου θητεία στο Υπουργείο Πολιτισμού. Πέρα όλων των άλλων που αφορούν τη θεατρική και κινηματογραφική του δραστηριότητα και φυσικά την πολιτική του δραστηριότητα στους κόλπους του Κομμουνιστικού Κόμματος, ο Λυκούργος Καλλέργης είχε μια πολύ βαθειά συνείδηση της καταγωγής του, γιατί όπως γνωρίζετε η οικογένεια του συνδέεται με τις απαρχές του προοδευτικού, του σοσιαλιστικού κινήματος στη χώρα μας.
Αυτό ήταν ενσωματωμένο στη σκέψη του, στο ήθος του και στη συμπεριφορά του. Η χαρακτηριστική φυσιογνωμία του, η υποβλητική φωνή του, όχι μόνο πάνω στη σκηνή ή στην οθόνη, αλλά και μέσα στην Αίθουσα του Κοινοβουλίου έδινε πάντα έναν ιδιαίτερο τόνο, ένα στίγμα.
Ο Λεωνίδας Κύρκος είναι ένα ολόκληρο κεφάλαιο της σύγχρονης πολιτικής ιστορίας της χώρας. Νιώθω βαθιά τιμή γιατί με συνέδεε μαζί του επί πάρα πολλά χρόνια μια προσωπική σχέση, μια αδιατάρακτη φιλία. Εμένα, τον κατά πολύ νεότερό του πάντα με τιμούσε με την προσοχή του. Από πολύ νεαρή ηλικία μου είχε χαρίσει τη θέση ενός ισότιμου συνομιλητή. Σχεδόν πάντα συμφωνούσαμε στις εκτιμήσεις -με εξαίρεση μια σύντομη παρένθεση στην πολίτική ζωή της χώρας, την περίοδο του 1989, για την οποία όμως, έκτοτε πολλές φορές συζητήσαμε και βρεθήκαμε να συμφωνούμε με το Λεωνίδα Κύρκο.
Ο Λεωνίδας Κύρκος είναι η εμβληματική φυσιογνωμία της ανανεωτικής Αριστεράς. Είναι αυτός που μαζί φυσικά και με πολλούς άλλους -όπως ο Μπάμπης Δρακόπουλος, ο Πάνος Δημητρίου –άλλος στενός προσωπικός μου φίλος από τη Θεσσαλονίκη- και πάρα πολλούς άλλους, που λυπάμαι που δεν μνημονεύω τα ονόματά τους εδώ- διαμόρφωσαν ένα ρεύμα σκέψης που δεν επηρέασε απλώς την ανανεωτική εκδοχή της κομμουνιστικής Αριστεράς, αλλά -θα έλεγα- συνολικά τον προοδευτικό λόγο και την προοδευτική σκέψη στην Ελλάδα.
Βασική συνιστώσα της σκέψης και της δράσης του Λεωνίδα Κύρκου ήταν η συμφιλίωση και η εθνική, λαϊκή ενότητα. Ιδίως τώρα, τα τελευταία δύο, τρία χρόνια εν μέσω αυτής της μακράς και βαθειάς κρίσης που ταλανίζει, όχι μόνο την Ελλάδα, αλλά όλη την Ευρώπη και -θα έλεγα- όλον τον κόσμο, ο Λεωνίδας Κύρκος βρήκε το θάρρος να τοποθετηθεί με ένα τρόπο, όπως πάντα, απροκατάληπτο και ριζοσπαστικό, να διατυπώσει απόψεις συναινετικές, ενωτικές, δηλαδή προοδευτικές, τη στιγμή που στη χώρα μας σε πολύ μεγάλο βαθμό διαμορφώνεται μια συντηρητική αντισυσπείρωση που θεωρεί ότι προοδευτική είναι η ακινησία και η διαφύλαξη των λεγομένων «κεκτημένων δικαιωμάτων».
Ο Λεωνίδας Κύρκος είχε μια ελεύθερη κριτική σκέψη. Φυσικά, είχε και τα βιώματά του, τις παραδοχές του, τις αρχές του -αλλοίμονο, αν κάποιος αντιλαμβάνεται τον εαυτό του ως πολιτικό και μάλιστα, ηγετική, προοδευτική φυσιογνωμία χωρίς αναγωγή σε αρχές- αλλά ήταν ταυτόχρονα ανοιχτός και είχε την ευελιξία και την ετοιμότητα να υποδεχθεί νέες ιδέες. Αυτό φαίνεται από τον τρόπο με τον οποίο προσπάθησε, ιδίως στην τελευταία φάση της ζωής του, να ξεπεράσει τις αγκυλώσεις γύρω από τη λεγόμενη «πολιτική και ιδεολογική χρήση της ιστορίας».
Τα όσα έχει πει για την περίοδο της κατοχής και του εμφυλίου είναι πολύ σημαντικές παρακαταθήκες για τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να σκαφτόμαστε, καλλιεργώντας και ενισχύοντας την ιστορικότητα της σκέψης μας. Γιατί μόνο μέσα από τη βαθειά μελέτη της ιστορίας μπορούμε να διαμορφώσουμε τις πολιτικές και κοινωνικές προϋποθέσεις μιας δυναμικής εθνικής στρατηγικής για το μέλλον.
Δεν είναι η ρητορική του δεινότητα που γοήτευσε τη Βουλή και το εθνικό ακροατήριο, δεν είναι η προσήλωσή του στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, δεν είναι η ικανότητα του να υπερβαίνει στερεότυπα, είναι πρωτίστως η σύνθετη προσωπικότητά του που εξέπεμπε ένα άλλο πολιτικό ήθος. Ένας άνθρωπος ευαίσθητος στη μουσική, ένας άνθρωπος ευαίσθητος στις αισθητικές προδιαγραφές που πρέπει να διέπουν το δημόσιο βίο, μπορεί πράγματι να λειτουργήσει παιδαγωγικά, χωρίς διδακτισμό.
Ο Λεωνίδας Κύρκος, βεβαίως, δημιουργούσε και αντιθέσεις. Δεν ήταν «στρογγυλός», ήταν ήπιος, αλλά δεν ήταν γενικής και εύκολης αποδοχής. Δεν μπορείς να κάνεις σοβαρή πολιτικής γενικής και εύκολης πολιτικής με έναν πολιτικό λόγο που είναι «λευκός» ως προς το περιεχόμενό του. Άρα, η ηπιότητα του ύφους του, του επέτρεπε να διατυπώνει ένα λόγο πιο συγκεκριμένο και πιο αιχμηρό και πιστεύω ότι αυτό που κατεξοχήν είχε ως προσόν ο Λεωνίδας Κύρκος ήταν αυτό που είναι, κατά τη γνώμη μου, ό,τι πιο προοδευτικό και υπό την έννοια αυτή ό,τι πιο αριστερό μπορεί να υπάρξει: Η αίσθηση της αξιοπρέπειας. Από την αίσθηση της αξιοπρέπειας απορρέουν όλα και σε ατομικό και σε συλλογικό επίπεδο.
Και η Βουλή και ο πολιτικός κόσμος και οι πολυάριθμοι φίλοι του θα έχουμε την ευκαιρία να μιλήσουμε πολλές φορές για το Λεωνίδα Κύρκο, γιατί η φυσιογνωμία του, όπως είπα και στη δήλωση που έκανα χθες, θα είναι πάντα ενεργός και παρούσα μέσα σε ένα άνυδρο πολιτικό τοπίο, που δεν διαθέτει ούτε την πρωτοτυπία, ούτε την ευψυχία, ούτε τη γενναιοδωρία που απαιτούν οι σημερινές κρίσιμες συνθήκες.
Μακάρι να μελετήσουμε το λόγο του και τη στάση του και να στραφούμε προς μια διαφορετική, μη συμβατική αντίληψη για το πώς πρέπει να διαμορφώνονται οι πολιτικές σχέσεις, οι πολιτικές συμπεριφορές, ο πολιτικός πολιτισμός στη χώρα μας, ιδίως τώρα που αυτά όλα έχουν πολύ μεγάλη σημασία, γιατί σε τελική ανάλυση αυτή η κρίση είναι βεβαίως μια κρίση πολιτικού ήθους και πολιτικού πολιτισμού.
