Τετάρτη 4 Μαρτίου 2020

Ευάγγελος Βενιζέλος

«Ποια είναι η βαρύτητα της αναθεώρησης του 2019;»*

Υπό τον όρο βαρύτητα, gravitas δηλαδή, εννοώ, προφανώς, κάτι διαφορετικό από το αυτονόητο, δηλαδή κάτι διαφορετικό από την ισχύ των αναθεωρημένων διατάξεων, η οποία είναι προφανής, οι διατάξεις έχουν τεθεί σε ισχύ και αποτελούν τμήμα του ισχύοντος Συντάγματος της χώρας. Αλλά η βαρύτητα, η gravitas των συνταγματικών μεταβολών είναι κάτι περισσότερο και απαιτητικότερο από την ισχύ, αφορά το κύρος, την αποδοχή, την επιρροή των διατάξεων αυτών.

Προφανώς πρέπει να αξιολογήσουμε αυτήν τη βαρύτητα από τρεις διαφορετικές οπτικές γωνίες. Η πρώτη είναι η πιο αυτονόητη, είναι αυτή καθεαυτήν  η κανονιστική βαρύτητα ανάλογα με το εύρος του καταλόγου των διατάξεων που αναθεωρήθηκαν και την κρισιμότητα των διατάξεων αυτών. Εδώ έχουμε μία αναθεώρηση περιορισμένου εύρους, μία αναθεώρηση η οποία έχει περιορισθεί στο οργανωτικό μέρος, μία αναθεώρηση που αφορά, πρωτίστως, τη διαδικασία εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας και την αποσύνδεση της εκλογής αυτής από την απειλή διάλυσης της Βουλής. Για να είμαι πιο συγκεκριμένος, από τις οκτώ αλλαγές οι οποίες έχουν επέλθει, με εξαίρεση την κατάργηση των μεταβατικών διατάξεων που είχαν εξαντλήσει το κανονιστικό τους περιεχόμενο, οι έξι αφορούν το οργανωτικό μέρος του Συντάγματος, μία αφορά θεσμική εγγύηση που περιβάλλει ατομικά δικαιώματα –μιλώ για τον τρόπο ανάδειξης των Ανεξαρτήτων Αρχών– και μία μόνο αφορά κοινωνικά δικαιώματα, η εισαγωγή της διάταξης για την αξιοπρεπή διαβίωση και το εγγυημένο εισόδημα. Άρα η κανονιστική βαρύτητα είναι μικρή, διότι το εύρος είναι εξαιρετικά περιορισμένο.

Περισσότερα...

Δευτέρα 27.1.2020

Ευάγγελος Βενιζέλος

Ανθεκτικότητα, προσαρμοστικότητα και αναθεώρηση του Συντάγματος. Σκέψεις για τη συνολική αξιολόγηση της περιόδου 2009-2019. *

Α. Η σχετικοποίηση του συνταγματικού φαινομένου και η συσχέτιση της με την προσαρμοστικότητα και την ανθεκτικότητα των εθνικών συνταγμάτων

Προκειμένου να εξετάσουμε την ανθεκτικότητα και την προσαρμοστικότητα του  ελληνικού Συντάγματος κατά τη δεκαετία της οικονομικής κρίσης ( 2009-2019)  και να τοποθετήσουμε στα συμφραζόμενα όλης αυτής της περιόδου την πρόσφατη αναθεώρηση του Συντάγματος, θεωρώ ότι είναι χρήσιμη μια σύντομη αναφορά στη σχετικοποίηση του συνταγματικού φαινομένου. Σχετικοποίηση που αλλάζει τη συνολική θεώρησή μας για το Σύνταγμα.

Το Σύνταγμα ως προϊόν της νεωτερικότητας είναι ένα  μέγεθος απόλυτο, συμπαγές.  Σχετίζεται με έννοιες όπως η κρατική κυριαρχία, εσωτερική και εξωτερική, ή η υπεροχή και με θεσμικούς μηχανισμούς όπως ο δικαστικός έλεγχος συνταγματικότητας των νόμων, δηλαδή όχι απλώς  η υποταγή των υποδεέστερων κανόνων δικαίου στο Σύνταγμα αλλά και ο έλεγχος της  δια της δικαστικής οδού. Κάτι που καθιστά τον δικαστή τον κύριο ερμηνευτή και εφαρμοστή του Συντάγματος, αυτόν που «εκφωνεί» το περιεχόμενο των συνταγματικών διατάξεων.

Περισσότερα...

Σάββατο 30 Νοεμβρίου 2019

Ευάγγελος Βενιζέλος 

"Η σχέση νόμου και συλλογικών συμβάσεων εργασίας στη νομολογία της κρίσης και την αναθεώρηση του Συντάγματος"*

Ευχαριστώ θερμά τον Δικηγορικό Σύλλογο Βόλου και την Ολομέλεια των Προέδρων των Δικηγορικών Συλλόγων της χώρας για την πρόσκληση. Ευχαριστώ τον Δικηγορικό Σύλλογο Βόλου και τον φίλο Πρόεδρό του για την αβραμιαία φιλοξενία και τους φιλικούς λόγους με τους οποίους με εισήγαγε. Συγχαίρω τους οργανωτές για την επιλογή τους να οργανώσουν εδώ στον Βόλο αυτήν τη διημερίδα εις μνήμην του Λεωνίδα Ντάσιου, που υπήρξε μία εμβληματική φυσιογνωμία στον χώρο του Εργατικού Δικαίου, της πράξης και της θεωρίας. Και βέβαια προς τιμήν του αγαπημένου φίλου μου, συναδέλφου και συνοδοιπόρου επί δεκαετίες Γιάννη Κουκιάδη, που νομίζω ότι δικαιούται τον τίτλο του Πρύτανη των Ελλήνων εργατολόγων και ο οποίος με εντυπωσίασε χθες με τη νεωτερικότητα, ενίοτε και με τη μετανεωτερικότητα, των αντιλήψεών του, καθώς είναι πάντα ανοικτός στο μέλλον και προσπαθεί να δει τι επίκειται σε σχέση με το φαινόμενο της εργασίας και με το μέλλον του Εργατικού Δικαίου.

Περισσότερα...

Τρίτη 26 Νοεμβρίου 2019

Άρθρο Ευάγγελου Βενιζέλου στην εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ

Οι πραγματικές διαστάσεις της αναθεώρησης

Ολοκληρώθηκε εχθές η διαδικασία αναθεώρησης του Συντάγματος που άνοιξε τον Νοέμβριο του 2018, στην προηγούμενη Βουλή. Με την ψήφιση των αναθεωρημένων διατάξεων, που τίθενται σε ισχύ με «ειδικό ψήφισμα» (άρθρο 110 παρ. 5 ), η παρούσα Βουλή ολοκλήρωσε την αναθεωρητική της αρμοδιότητα και απέβαλλε τον χαρακτήρα της αναθεωρητικής Βουλής. Νέα αναθεώρηση δεν επιτρέπεται πριν περάσει πενταετία από την «περάτωση» της τωρινής αναθεώρησης.

Οφείλουμε συνεπώς μια ψύχραιμη αποτίμηση του αναθεωρητικού αποτελέσματος μέσα σε ένα ευρύτερο χρονικό ορίζοντα που υπερβαίνει τη συγκυρία και τους πολιτικούς της συσχετισμούς.

Περισσότερα...

Τετάρτη 30 Οκτωβρίου 2019

Άρθρο Ευάγγελου Βενιζέλου στην εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ

Τι μπορεί και τι δεν μπορεί να γίνει μέσω της αναθεώρησης του Συντάγματος για την ψήφο των εκτός επικράτειας πολιτών

Α. Ενόψει της συνεδρίασης της Επιτροπής Αναθεώρησης ( έχει προγραμματισθεί για τις 30.10.2019 ) που θα ασχοληθεί με το εκλογικό δικαίωμα των εκτός επικράτειας πολιτών η κυβέρνηση παρουσίασε σχέδιο της προτεινόμενης να προστεθεί στο άρθρο 54 του Συντάγματος παραγράφου 4. Στόχος του σχεδίου είναι προφανώς να αποκτήσουν συνταγματική βάση τα σημεία που έχουν συμφωνηθεί μεταξύ των κομμάτων. Το σχέδιο έχει ως εξής :

«4. Με τον νόμο της παραγράφου 4 του άρθρου 51 μπορεί να τίθενται προϋποθέσεις στην άσκηση του εκλογικού δικαιώματος στον τόπο διαμονής τους από τους εκλογείς που βρίσκονται έξω από την Επικράτεια, όπως η κατοχή αριθμού φορολογικού μητρώου, ο χρόνος απουσίας από τη χώρα ή η παρουσία στη χώρα για ορισμένο χρόνο στο παρελθόν. Με τον νόμο της παραγράφου 3 του παρόντος άρθρου μπορεί να ορίζεται ότι ορισμένες θέσεις του ψηφοδελτίου επικρατείας κάθε κόμματος καταλαμβάνονται υποχρεωτικά από τον ελληνισμό της διασποράς. Με τον νόμο της παραγράφου 1 του παρόντος άρθρου μπορεί να καθιερώνονται μία ή περισσότερες εκλογικές περιφέρειες απόδημου Ελληνισμού, κατά παρέκκλιση της παραγράφου 2 του παρόντος άρθρου.»

Περισσότερα...

Δευτέρα, 14 Οκτωβρίου 2019

Ευάγγελος Βενιζέλος

Το Σύνταγμα μετά την κρίση - Οι προκλήσεις της νέας ευρωπαϊκής οικονομικής διακυβέρνησης *

Παρακολουθώ τον Απόστολο Βλαχογιάννη τα τελευταία χρόνια, το συγγραφικό του έργο, τους ερευνητικούς του προσανατολισμούς, και χαίρομαι πραγματικά γιατί πρόκειται για έναν νέο επιστήμονα, απολύτως ενήμερο για τη διεθνή συζήτηση και στην Ευρώπη, ιδίως στη Γαλλία, αλλά και στις ΗΠΑ.

Με το βιβλίο του, που αποτελεί την αφορμή της σημερινής συζήτησης, εισέρχεται στην καρδιά του επίκαιρου προβληματισμού για τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης στην ευρωπαϊκή οικονομική διακυβέρνηση, στην ευρωπαϊκή συνταγματική τάξη, στα συντάγματα των κρατών μελών, και στην έννοια και τη φύση του Συντάγματος. Γιατί όταν μιλάμε για τις επιπτώσεις της κρίσης στο Σύνταγμα εννοούμε για τρία διαφορετικά ζητήματα στην πραγματικότητα:

- Την επίπτωση που είχε η οικονομική κρίση σε αυτό που λέμε ευρωπαϊκή συνταγματική τάξη, έστω όχι κωδικοποιημένη.

- Την επίπτωση που είχε στα Συντάγματα των κρατών μελών, κυρίως αυτών που δοκιμάστηκαν από την κρίση, έγιναν εργαστήρια της κρίσης και έζησαν την εμπειρία των μνημονίων και των πολιτικών λιτότητας.

- Την επίπτωση στην αφηρημένη έννοια, στη φύση και τη λειτουργία του Συντάγματος στον χώρο στον οποίο άνθησε το συνταγματικό φαινόμενο που μαζί με τη βόρεια Αμερική είναι βεβαίως η Ευρώπη, ιδίως η Δυτική Ευρώπη.

Περισσότερα...

Σάββατο, 21 Σεπτεμβρίου 2019

Άρθρο Ευάγγελου Βενιζέλου στα ΝΕΑ Σαββατοκύριακο

Η ανάγκη να αποτραπεί οριστικά η αλλοίωση των θεσμών

Η σκευωρία Novartis είχε ως στόχο την αλλοίωση των δημοκρατικών και δικαιοδοτικών θεσμών. Ήθελε να επηρεάσει σε βάθος τους πολιτικούς συσχετισμούς και το φρόνημα της κοινωνίας. Να αιχμαλωτίσει μέσα σε ένα δήθεν σκάνδαλο τις βασικές δυνάμεις της τότε αντιπολίτευσης και εμβληματικά πρόσωπα που διαδραμάτισαν κρίσιμο ρόλο στη λεγόμενη μνημονιακή περίοδο, την περίοδο του αγώνα για τη διάσωση της χώρας από την οικονομική -και όχι μόνο - καταστροφή.

Το δικονομικό σκηνικό των προστατευόμενων μαρτύρων που στη συνέχεια χαρακτηρίζονται - χωρίς να πληρούνται οι νόμιμες προϋποθέσεις- μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος και περιβάλλονται με ποινική ασυλία, η κατάχρηση εξουσίας, τα παραδικαστικά κυκλώματα που διευθύνει η ίδια η προηγούμενη κυβέρνηση και όλοι οι άλλοι μηχανισμοί, επικοινωνιακοί και κοινοβουλευτικοί, υπηρετούν αυτόν τον θεμελιώδη στόχο.

Η κραυγαλέα απουσία στοιχείων, η πρωτοφανής ενδοεισαγγελική σύγκρουση και η κατάρρευση του σκηνικού των προστατευόμενων μαρτύρων οδήγησε σε αδιέξοδο και σε ευτελισμό το παραπάνω σχέδιο.

Περισσότερα...

Πέμπτη 19 Σεπτεμβρίου 2019

Δήλωση Ευάγγελου Βενιζέλου

Μετά τις τελευταίες εξελίξεις γύρω από την σκευωρία Novartis θεωρώ αναγκαίο να σημειώσω τα εξής:

Οι μηνύσεις που υποβάλαμε τον Φεβρουάριο του 2018, κατά το πρώτο σκέλος που αφορά πρόσωπα της τότε κυβέρνησης, διαβιβάστηκαν στη Βουλή όπου και εκκρεμούσαν από τον Μάρτιο του 2018.

Κατά το δεύτερο σκέλος που αφορά εισαγγελικούς λειτουργούς, οι μηνύσεις μας είχαν τεθεί στο αρχείο μετά από ταχύρρυθμη προκαταρκτική εξέταση στην οποία δεν είχαμε καν κληθεί να καταθέσουμε ως εγκαλούντες. Κατά το δεύτερο αυτό σκέλος οι μηνύσεις μας ανασύρθηκαν από το αρχείο μετά τις καταγγελίες του Αντεισαγγελέα του ΑΠ κ. Ι. Αγγελή. Για το σκέλος αυτό κληθήκαμε να καταθέσουμε - για πρώτη φορά - στην προκαταρκτική εξέταση που διενεργεί ο Αντεισαγγελέας του ΑΠ κ. Ευ. Ζαχαρής.

Περισσότερα...

Σάββατο 11 Μαΐου 2019

Ομιλία Ευάγγελου Βενιζέλου στην παρουσίαση του βιβλίου του «Η Δημοκρατία μεταξύ συγκυρίας και Ιστορίας», Εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗ, στην 16η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου – Θεσσαλονίκη*

Σας ευχαριστώ θερμότατα όλες και όλους που είστε εδώ. Η πόλη ζει ιδιαίτερες στιγμές τώρα, γιατί διεξάγεται ο τελικός του κυπέλλου του ποδοσφαίρου μεταξύ ΠΑΟΚ και ΑΕΚ. Εκτιμώ, λοιπόν, ιδιαιτέρως την επιμονή σας να είστε εδώ, για να συζητήσουμε για το βιβλίο μου, που εκδόθηκε πριν από μερικούς μήνες με την μέριμνα και την ποιότητα των εκδόσεων «Πατάκη» και ευχαριστώ την κυρία Άννα Πατάκη που είναι εδώ εκ μέρους των εκδόσεων τις οποίες και διευθύνει.

Ευχαριστώ θερμότατα τον Γιώργο Σκαμπαρδώνη, παλιό φίλο, που μετείχε και στην πρώτη παρουσίαση του βιβλίου στη Θεσσαλονίκη, γιατί δέχθηκε να συντονίσει, και μάλιστα εκ των ενόντων την σημερινή παρουσίαση. Παρακάλεσα τον Πρόεδρο Βασίλη Σκουρή και την συνάδελφό μου Λίνα Παπαδοπούλου να αναλάβουν το βάρος της παρουσίασης γιατί θέλω να γεφυρώσω τις γενιές της επιστήμης του Δημοσίου Δικαίου στο πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Ο Βασίλης Σκουρής, που είδατε προηγουμένως πόσο γενναιόδωρος είναι και πόσο ανώτερος σε σχέση με την αντιμετώπιση διαφόρων προσώπων και διαφόρων φαινομένων, είναι ο άνθρωπος που κατέλαβε το υψηλότερο αξίωμα νομικού χαρακτήρα στην Ευρωπαϊκή Ένωση και το διατήρησε με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο για το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.

Περισσότερα...

Δευτέρα 18 Μαρτίου 2019

Ευάγγελος Βενιζέλος

Το συνταγματικό πλαίσιο των σχέσεων Κράτους και Εκκλησίας μετά την ολοκλήρωση της πρώτης φάσης της αναθεωρητικής διαδικασίας σε συνδυασμό με τα προβλήματα του κοινού ανακοινωθέντος πρωθυπουργού και αρχιεπισκόπου της 6ης Νοεμβρίου 2018 *

Α. Η θρησκευτική ελευθερία ως θεμέλιο της συνταγματικής ρύθμισης των σχέσεων Κράτους και Εκκλησίας - Προσθέτει κάτι η ρητή αναφορά στο «ουδετερόθρησκο κράτος»;

Το Σύνταγμα δεν ρυθμίζει μόνον τη συγκρότηση και την άσκηση της κρατικής εξουσίας, ρυθμίζει πολύ περισσότερα πράγματα. Ρυθμίζει τη σχέση του Κράτους με την κοινωνία, τη σχέση του Κράτους με την οικονομία, τη σχέση του Κράτους με την Ευρωπαϊκή Ένωση και τη διεθνή κοινότητα. Στην πραγματικότητα μπορούμε να αντιληφθούμε το σημερινό εύρος της έννοιας του Κράτους ή των διακρατικών διαδικασιών και αρμοδιοτήτων παρακολουθώντας την εκτατική ιδιότητα που έχει το Σύνταγμα να συμπεριλαμβάνει στην ύλη του ολοένα και περισσότερα πράγματα. Ακόμη και εάν δεν είχαμε αυτήν την προϊστορία ως προς τη συνταγματική ρύθμιση των σχέσεων Κράτους και Εκκλησίας στην Ελλάδα, όπως την παρουσίασε ο Γιάννης Κονιδάρης προηγουμένως, θα έπρεπε να ανακαλύψουμε, είτε με ρητές συνταγματικές διατάξεις είτε ερμηνευτικά, τρόπους μέσω των οποίων το Σύνταγμα, αλλά το ίδιο ισχύει και για το Διεθνές Δίκαιο και για την ευρωπαϊκή έννομη τάξη, θα δίνει απαντήσεις στα ερωτήματα που σχετίζονται με το τι ισχύει ως Δίκαιο στις σχέσεις Κράτους και Εκκλησίας.

Περισσότερα...