26 Δεκεμβρίου 2021

Συνέντευξη Ευάγγελου Βενιζέλου με τον Αδάμ- Μάριο Πασχαλίδη και τη Μαρία- Ωραιοζήλη Κουτσουπιά στο πλαίσιο της εκπαιδευτική σειρά vidcast  «The Life After Law School» 

Μ. - Ω. Κουτσουπιά: Καλησπέρα σας. Καλώς ήρθατε σε ένα ακόμα vidcast- podcast sto «The Life After Law School» με τον Αδάμ και την Ωραιοζήλη, και είναι μεγάλη μας τιμή να είμαστε εδώ σήμερα με τον καθηγητή κ Βενιζέλο. Θα πω μόνο ότι η παρούσα εκπομπή τίθεται υπό την αιγίδα της Επιτροπής Ελλάδα 2021. Αδάμ ο λόγος σε σένα για να ξεκινήσουμε αυτή την πολύ τιμητική συζήτηση.

 Α.- Μ. Πασχαλίδης: Είναι χαρά και των δύο και τιμή μας που έχουμε μαζί μας τον κ Βενιζέλο. Δεν χρειάζονται συστάσεις. Θα πρέπει να αφιερώσουμε ένα vidcast μόνο με αυτό. Να ξεκινήσουμε κατευθείαν. Βασική πτυχή του όλου podcast είναι το να δώσουμε την προοπτική στους φοιτητές της νομικής, στους νέους απόφοιτους, να δουν τι μπορούν ακριβώς να πετύχουν με τις νομικές τους σπουδές και τις γνώσεις. Επομένως θέλουμε, με την εμπειρία σας κ. καθηγητά να μας πείτε αν μια πορεία ενός νομικού στο εφαρμοσμένο Συνταγματικού Δίκαιο, δηλαδή τόσο εντός κοινοβουλευτισμού  όσο και σε κάποιες πολιτικές θέσεις ή θεσμούς, θα μπορούσε να είναι εφικτή.

Περισσότερα...

Παρασκευή 19 Νοεμβρίου 2021

Το « επαυξημένο Σύνταγμα» \ “augmented Constitution”

Στο τελευταίο τεύχος της European Review of Public Law/ Revue Européenne de Droit Public δημοσιεύεται η μελέτη μου με τον τίτλο: From the relativization of the Constitution to the “augmented Constitution” (ERPL/REDP, vol. 32, no 3, autumn/automne 2020, pp. 973-1017) 

Περισσότερα...

Σεπτέμβριος 2021

Ευάγγελος Βενιζέλος

Τι θα συνέβαινε άραγε αν δεν είχε δολοφονηθεί ;

Ο Ι. Καποδίστριας ως μετάβαση  από τις προσδοκίες  των Συνταγμάτων του Αγώνα στη μοναρχική Ελλάδα του Πρωτοκόλλου του Λονδίνου *

Η εισήγηση μου θέτει το εύλογο, ελπίζω, ερώτημα, τι θα συνέβαινε άραγε εάν δεν είχε δολοφονηθεί ο Ιωάννης Καποδίστριας; Δεν πρόκειται για ερώτημα υποθετικής Ιστορίας[1] , αλλά για ιστοριογραφικά συμβατική συσχέτιση της πολιτικής του Καποδίστρια με όσα είχαν προηγηθεί, κυρίως στο πεδίο της θεσμικής σύνταξης και των διεθνών σχέσεων του επαναστατημένου Έθνους από το 1821 έως το 1827 και τις εξελίξεις μετά τη δολοφονία του Καποδίστρια, την εκλογή του Όθωνα και την εγκατάσταση της Αντιβασιλείας. Η προσέγγιση μου καταλήγει  στο συμπέρασμα, το οποίο προαναγγέλλω, ότι ο Καποδίστριας λειτούργησε ως μετάβαση από τις προσδοκίες των Συνταγμάτων του Αγώνα στη μοναρχική Ελλάδα του Πρωτοκόλλου του Λονδίνου, στο καθεστώς της Αντιβασιλείας και της απόλυτης μοναρχίας του Όθωνα, η οποία στη συνέχεια μετεξελίχθηκε σε συνταγματική μοναρχία[2] .

Περισσότερα...

Παρασκευή 25 Ιουνίου 2021

Ευάγγελος Βενιζέλος

Τα Συντάγματα του Αγώνα - Ένα ζήτημα πιο σύνθετο από όσο φαίνεται *

Τι συνέβη τις τελευταίες μέρες του Μαρτίου και τις πρώτες μέρες του Απριλίου του 1823 εδώ σε τούτο το αλωνάκι; Συγκεντρώθηκαν εκλεγμένοι αντιπρόσωποι για το Βουλευτικό. Συγκεντρώθηκαν, με άλλη παράλληλη διαδικασία, εκλεγμένοι αντιπρόσωποι, ειδικά για να μετάσχουν στην Εθνική Συνέλευση και ήρθαν εδώ, θεωρώντας ότι είναι αυτονόητο δικαίωμά τους, τα μέλη του απερχόμενου Βουλευτικού και του απερχόμενου Εκτελεστικού.

Περισσότερα...

26 Δεκεμβρίου 2020

Ευάγγελος Βενιζέλος                                                                                                            

 Βίβλος και Σύνταγμα : Σκέψεις για την πολιτική θεολογία *

Το ειδικότερο θέμα μου  στο πλαίσιο του γενικού θέματος του συνεδρίου «Βίβλος και Πολιτική» είναι η σχέση της Βίβλου και του Συντάγματος, «Βίβλος και Σύνταγμα:  Σκέψεις για την πολιτική θεολογία της μετανεωτερικότητας». Οι τίτλοι, όπως ξέρετε, είναι και βαρύγδουποι και δεσμευτικοί και διατρέχουν διαρκώς τον κίνδυνο να διαψευσθούν από το περιεχόμενο των ανακοινώσεων, αλλά θα το διακινδυνεύσω.

Θα ήθελα να ξεκινήσουμε αυτήν τη συζήτηση από μία υπενθύμιση, επιγραμματική, για το πώς ορίζεται η πολιτική. Πολιτική, κατά τη δική μου εκδοχή, είναι οτιδήποτε κινείται όχι μόνο στο πεδίο του κράτους, αλλά  στο πεδίο της εξουσίας γενικότερα, γιατί εξουσιαστικές σχέσεις αναπτύσσονται και εντός αλλά και εκτός του κράτους. Άλλωστε το κράτος, ούτως ή άλλως, αυτό καθεαυτό είναι συμπύκνωση σχέσεων εξουσίας. Στο  πεδίο της πολιτικής περιλαμβάνεται  οτιδήποτε κινείται στον δημόσιο χώρο, με την ευρύτερη έννοια του όρου, άρα περιλαμβάνεται εδώ και η κοινωνία των πολιτών και η οικονομία. Αλλά, βεβαίως, σε τελική ανάλυση, όλα αυτά ανάγονται στο κράτος, ως συμπύκνωση ενός συσχετισμού δυνάμεων ή σε διακρατικές σχέσεις ή στον χώρο της διεθνούς κοινότητας, πάντα διά του κράτους και σε αναφορά προς το κράτος, μόνον που το κράτος δεν ορίζεται μόνον σε σχέση με τον εαυτό του, αλλά πάντα σε σχέση και με την κοινωνία.

Περισσότερα...

Παρασκευή 3 Απριλίου 2020

Ο Ευάγγελος Βενιζέλος συζητά με την Αλκμήνη Φωτιάδου στο Σύνταγμα Watch

«Το Σύνταγμα στην εποχή της πανδημίας : Από  τον δημόσιο χώρο στον ψηφιακό δημόσιο χώρο - Πανδημία και ζητήματα κυριαρχίας»

Αλκμ. Φωτιάδου: Συζητάμε με τον κ. Ευ. Βενιζέλο για τον δημόσιο χώρο, τον  τρόπο με τον οποίο η πανδημία επηρεάζει τον δημόσιο χώρο και παράλληλα επηρεάζει τον ψηφιακό δημόσιο χώρο. Στην ουσία είναι μια συζήτηση για τη δημοκρατία στον καιρό της πανδημίας. Ευχαριστούμε πολύ που είστε μαζί μας. Ξεκινάμε.

Ευ. Βενιζέλος: Το θέμα του δημόσιου χώρου που θέτετε είναι το πιο σημαντικό. Ας ξεκινήσουμε εμπειρικά. Ο δημόσιος χώρος έχει αδειάσει. Οι περιορισμοί στην ελευθερία της κίνησης, στην ελευθερία της σωματικής κίνησης, επηρεάζουν μια σειρά από δικαιώματα, επηρεάζουν και την πνευματική κίνηση, επηρεάζουν την ελευθερία της γνώμης, επηρεάζουν τη λειτουργία της δημοκρατίας. Επηρεάζουν όχι μόνο τον φιλελεύθερο αλλά και τον δημοκρατικό χαρακτήρα του πολιτεύματος μας. Δεν είναι τόσο αυτονόητο τι εννοούμε λέγοντας δημόσιο χώρο (espace public )

Περισσότερα...

Σάββατο 4 Απριλίου 2020

Ευάγγελος Βενιζέλος

Συμπληρωμένη έκδοση 4.4.2020

«Πανδημία, Θεμελιώδη Δικαιώματα και Δημοκρατία»*

Α. Η πανδημία και το κεκτημένο της νεωτερικότητας - Μια πρόκληση για τα θεμελιώδη δικαιώματα και τη φιλελεύθερη δημοκρατία.

1. Η πανδημία του κορωνοϊού είναι και μία μεγάλη πρόκληση για τα εθνικά συντάγματα, το διεθνές δίκαιο και την έννομη τάξη της ΕΕ. Είναι ένα φαινόμενο που ξεπερνά τις προβλέψεις του συντακτικού και του διεθνούς νομοθέτη, όπως αυτός λειτούργησε τα τελευταία 75 χρόνια, μετά το τέλος του Β’ΠΠ και τον ζόφο του Ολοκαυτώματος. Η πανδημία εξελίσσεται, ακριβέστερα,  σε μια συνολική πρόκληση για το κεκτημένο της νεωτερικότητας: τη φιλελεύθερη δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις εγγυήσεις του κράτους δικαίου, το εθνικό κράτος και την κυριαρχία του, την οργάνωση της διεθνούς κοινωνίας και τον ρόλο του ΟΗΕ και των διεθνών οργανισμών, την περιφερειακή συνεργασία, την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και αλληλεγγύη,  το επίπεδο οικονομικής  ανάπτυξης και τον λεγόμενο δυτικό τρόπο ζωής, τις προοπτικές της τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης, τις στοχεύσεις  και τις δυνατότητες της ιατροβιολογικής έρευνας και της βιοτεχνολογίας σε σχέση με καθολικές επιτακτικές ανάγκες της ανθρωπότητας, την πρόσληψη της κλιματικής αλλαγής και των κινδύνων που τη συνοδεύουν, τα γεωπολιτικά και γεωοικονομικά «αυτονόητα» που επικρατούσαν μέχρι την έκρηξη της πανδημίας, την αίσθηση των ατομικών και συλλογικών προτεραιοτήτων. Ας εστιάσουμε την ανάλυση μας στα θεμελιώδη δικαιώματα με κάποιες αναγκαίες αναφορές στη λειτουργία των θεσμών της φιλελεύθερης δημοκρατίας.

Περισσότερα...

Πέμπτη 26 Μαρτίου 2020

Ευάγγελος Βενιζέλος

«Πανδημία, Θεμελιώδη Δικαιώματα και Δημοκρατία»*

Α.1. Η πανδημία του κορωνοϊού είναι και μία μεγάλη πρόκληση για τα εθνικά συντάγματα, για τη διεθνή προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αλλά  και για την έννομη τάξη της ΕΕ. Είναι ένα φαινόμενο που ξεπερνά τις προβλέψεις του συντακτικού και του διεθνούς νομοθέτη, όπως αυτός λειτούργησε τα τελευταία 70 χρόνια, μετά το τέλος του Β’ΠΠ και τον ζόφο του Ολοκαυτώματος.

2. Μεταξύ των λόγων που δικαιολογούν περιορισμούς στην άσκηση των θεμελιωδών δικαιωμάτων περιλαμβάνεται, σε πολλά συνταγματικά και διεθνή κείμενα, και η προστασία της δημόσιας υγείας, πρόκειται όμως για περιορισμούς που αφορούν  σε δύσκολες μεν αλλά λίγο ή πολύ προβλέψιμες καταστάσεις. Τώρα η ανθρωπότητα βρίσκεται αντιμέτωπη με μια υγειονομική απειλή που κινείται πέραν του πολιτικού και πολιτιστικού ορίζοντα των τελευταίων εκατό ετών, τουλάχιστον για τον λεγόμενο δυτικό κόσμο.

Περισσότερα...

Τετάρτη 4 Μαρτίου 2020

Ευάγγελος Βενιζέλος

«Ποια είναι η βαρύτητα της αναθεώρησης του 2019;»*

Υπό τον όρο βαρύτητα, gravitas δηλαδή, εννοώ, προφανώς, κάτι διαφορετικό από το αυτονόητο, δηλαδή κάτι διαφορετικό από την ισχύ των αναθεωρημένων διατάξεων, η οποία είναι προφανής, οι διατάξεις έχουν τεθεί σε ισχύ και αποτελούν τμήμα του ισχύοντος Συντάγματος της χώρας. Αλλά η βαρύτητα, η gravitas των συνταγματικών μεταβολών είναι κάτι περισσότερο και απαιτητικότερο από την ισχύ, αφορά το κύρος, την αποδοχή, την επιρροή των διατάξεων αυτών.

Προφανώς πρέπει να αξιολογήσουμε αυτήν τη βαρύτητα από τρεις διαφορετικές οπτικές γωνίες. Η πρώτη είναι η πιο αυτονόητη, είναι αυτή καθεαυτήν  η κανονιστική βαρύτητα ανάλογα με το εύρος του καταλόγου των διατάξεων που αναθεωρήθηκαν και την κρισιμότητα των διατάξεων αυτών. Εδώ έχουμε μία αναθεώρηση περιορισμένου εύρους, μία αναθεώρηση η οποία έχει περιορισθεί στο οργανωτικό μέρος, μία αναθεώρηση που αφορά, πρωτίστως, τη διαδικασία εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας και την αποσύνδεση της εκλογής αυτής από την απειλή διάλυσης της Βουλής. Για να είμαι πιο συγκεκριμένος, από τις οκτώ αλλαγές οι οποίες έχουν επέλθει, με εξαίρεση την κατάργηση των μεταβατικών διατάξεων που είχαν εξαντλήσει το κανονιστικό τους περιεχόμενο, οι έξι αφορούν το οργανωτικό μέρος του Συντάγματος, μία αφορά θεσμική εγγύηση που περιβάλλει ατομικά δικαιώματα –μιλώ για τον τρόπο ανάδειξης των Ανεξαρτήτων Αρχών– και μία μόνο αφορά κοινωνικά δικαιώματα, η εισαγωγή της διάταξης για την αξιοπρεπή διαβίωση και το εγγυημένο εισόδημα. Άρα η κανονιστική βαρύτητα είναι μικρή, διότι το εύρος είναι εξαιρετικά περιορισμένο.

Περισσότερα...

Δευτέρα 27.1.2020

Ευάγγελος Βενιζέλος

Ανθεκτικότητα, προσαρμοστικότητα και αναθεώρηση του Συντάγματος. Σκέψεις για τη συνολική αξιολόγηση της περιόδου 2009-2019. *

Α. Η σχετικοποίηση του συνταγματικού φαινομένου και η συσχέτιση της με την προσαρμοστικότητα και την ανθεκτικότητα των εθνικών συνταγμάτων

Προκειμένου να εξετάσουμε την ανθεκτικότητα και την προσαρμοστικότητα του  ελληνικού Συντάγματος κατά τη δεκαετία της οικονομικής κρίσης ( 2009-2019)  και να τοποθετήσουμε στα συμφραζόμενα όλης αυτής της περιόδου την πρόσφατη αναθεώρηση του Συντάγματος, θεωρώ ότι είναι χρήσιμη μια σύντομη αναφορά στη σχετικοποίηση του συνταγματικού φαινομένου. Σχετικοποίηση που αλλάζει τη συνολική θεώρησή μας για το Σύνταγμα.

Το Σύνταγμα ως προϊόν της νεωτερικότητας είναι ένα  μέγεθος απόλυτο, συμπαγές.  Σχετίζεται με έννοιες όπως η κρατική κυριαρχία, εσωτερική και εξωτερική, ή η υπεροχή και με θεσμικούς μηχανισμούς όπως ο δικαστικός έλεγχος συνταγματικότητας των νόμων, δηλαδή όχι απλώς  η υποταγή των υποδεέστερων κανόνων δικαίου στο Σύνταγμα αλλά και ο έλεγχος της  δια της δικαστικής οδού. Κάτι που καθιστά τον δικαστή τον κύριο ερμηνευτή και εφαρμοστή του Συντάγματος, αυτόν που «εκφωνεί» το περιεχόμενο των συνταγματικών διατάξεων.

Περισσότερα...