- Delphi Forum | Συζητούν: Ευ. Βενιζέλος & Π. Πικραμμένος. Συντονίζει: Π. Μανδραβέλης
-
Τετάρτη 10 Ιουνίου 2020
Οικονομικό Φόρουμ Δελφών | «Η Επόμενη Μέρα»
«Θεσμοί, Κράτος Δικαίου, Δημοκρατία και ατομική ευθύνη»*
Π. Μανδραβέλης: Ο τίτλος είναι “The day after”, εννοούν την επόμενη μέρα της πανδημίας. Διαβάζοντας όμως, την Κυριακή, μία συνέντευξη του Αντιπροέδρου, είδα ότι τα ζητήματα είναι the day before. Συζητάμε ακόμα, μετά από πάρα-πάρα πολλά χρόνια, για τα ζητήματα της Δικαιοσύνης, για το χρόνο έκδοσης αποφάσεων της Δικαιοσύνης, ένα ζήτημα για το οποίο η Ελλάδα έχει καταδικαστεί πολλάκις από το Δικαστήριο του Στρασβούργου για καθυστερήσεις οι οποίες στην ουσία γίνονται αρνησιδικίες, γιατί κ. Πικραμμένε; Γιατί έχετε και την ιδιότητα του δικαστικού, του πρώην Προέδρου του Συμβουλίου της Επικρατείας.
Π. Πικραμμένος: Θέλω κι εγώ να ευχαριστήσω το Forum των Δελφών για την πρόσκληση και για την ενδιαφέρουσα συζήτηση που θα έχω με τον κ. Βενιζέλο, έμπειρο κοινοβουλευτικό, πανεπιστημιακό διακεκριμένο και πραγματικά έμπειρο και από απόψεως υπουργικών καθηκόντων. Νομίζω ότι πολύ σημαντικό θα είναι να συζητήσουμε αυτό το οποίο επισημάνατε, the day after, γιατί ήδη βρισκόμαστε στο the day after.
- Ευ. Βενιζέλος, «Πανδημία, Θεμελιώδη Δικαιώματα και Δημοκρατία» | Συμπληρωμένη έκδοση 4.4.2020
-
Σάββατο 4 Απριλίου 2020
Ευάγγελος Βενιζέλος
Συμπληρωμένη έκδοση 4.4.2020
«Πανδημία, Θεμελιώδη Δικαιώματα και Δημοκρατία»*
Α. Η πανδημία και το κεκτημένο της νεωτερικότητας - Μια πρόκληση για τα θεμελιώδη δικαιώματα και τη φιλελεύθερη δημοκρατία.
1. Η πανδημία του κορωνοϊού είναι και μία μεγάλη πρόκληση για τα εθνικά συντάγματα, το διεθνές δίκαιο και την έννομη τάξη της ΕΕ. Είναι ένα φαινόμενο που ξεπερνά τις προβλέψεις του συντακτικού και του διεθνούς νομοθέτη, όπως αυτός λειτούργησε τα τελευταία 75 χρόνια, μετά το τέλος του Β’ΠΠ και τον ζόφο του Ολοκαυτώματος. Η πανδημία εξελίσσεται, ακριβέστερα, σε μια συνολική πρόκληση για το κεκτημένο της νεωτερικότητας: τη φιλελεύθερη δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις εγγυήσεις του κράτους δικαίου, το εθνικό κράτος και την κυριαρχία του, την οργάνωση της διεθνούς κοινωνίας και τον ρόλο του ΟΗΕ και των διεθνών οργανισμών, την περιφερειακή συνεργασία, την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και αλληλεγγύη, το επίπεδο οικονομικής ανάπτυξης και τον λεγόμενο δυτικό τρόπο ζωής, τις προοπτικές της τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης, τις στοχεύσεις και τις δυνατότητες της ιατροβιολογικής έρευνας και της βιοτεχνολογίας σε σχέση με καθολικές επιτακτικές ανάγκες της ανθρωπότητας, την πρόσληψη της κλιματικής αλλαγής και των κινδύνων που τη συνοδεύουν, τα γεωπολιτικά και γεωοικονομικά «αυτονόητα» που επικρατούσαν μέχρι την έκρηξη της πανδημίας, την αίσθηση των ατομικών και συλλογικών προτεραιοτήτων. Ας εστιάσουμε την ανάλυση μας στα θεμελιώδη δικαιώματα με κάποιες αναγκαίες αναφορές στη λειτουργία των θεσμών της φιλελεύθερης δημοκρατίας.
- Ευ. Βενιζέλος, «Πανδημία, Θεμελιώδη Δικαιώματα και Δημοκρατία»
-
Πέμπτη 26 Μαρτίου 2020
Ευάγγελος Βενιζέλος
«Πανδημία, Θεμελιώδη Δικαιώματα και Δημοκρατία»*
Α.1. Η πανδημία του κορωνοϊού είναι και μία μεγάλη πρόκληση για τα εθνικά συντάγματα, για τη διεθνή προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αλλά και για την έννομη τάξη της ΕΕ. Είναι ένα φαινόμενο που ξεπερνά τις προβλέψεις του συντακτικού και του διεθνούς νομοθέτη, όπως αυτός λειτούργησε τα τελευταία 70 χρόνια, μετά το τέλος του Β’ΠΠ και τον ζόφο του Ολοκαυτώματος.
2. Μεταξύ των λόγων που δικαιολογούν περιορισμούς στην άσκηση των θεμελιωδών δικαιωμάτων περιλαμβάνεται, σε πολλά συνταγματικά και διεθνή κείμενα, και η προστασία της δημόσιας υγείας, πρόκειται όμως για περιορισμούς που αφορούν σε δύσκολες μεν αλλά λίγο ή πολύ προβλέψιμες καταστάσεις. Τώρα η ανθρωπότητα βρίσκεται αντιμέτωπη με μια υγειονομική απειλή που κινείται πέραν του πολιτικού και πολιτιστικού ορίζοντα των τελευταίων εκατό ετών, τουλάχιστον για τον λεγόμενο δυτικό κόσμο.
- Ευ. Βενιζέλος, Ρ/Σ ΣΚΑΙ: Εάν η κυβέρνηση έχει συνείδηση της ευθύνης της απέναντι στη Δικαιοσύνη, θα έπρεπε να διαφυλάξει ένα κλίμα συναίνεσης και σεβασμού, αντί να παίζει με την επιλογή των δικαστών
-
Τετάρτη 29 Μαΐου 2019
Συνέντευξη Ευάγγελου Βενιζέλου στο ραδιόφωνο του ΣΚΑΙ και στον δημοσιογράφο Παύλο Τσίμα
"Ο κ. Τσίπρας ήδη βιώνει τη στρατηγική ήττα"
Π. Τσίμας: Να αρχίσω από τα τρέχοντα. Δεν ξέρω εάν είναι τα ήσσονα, πάντως είναι τα επίκαιρα. Πρώτον, υπάρχει ένα ανοικτό ερώτημα –επικαλούμαι και την ιδιότητα του Καθηγητή Συνταγματικού Δικαίου– κατά πόσον πρέπει τις εκλογές να τις κάνει η σημερινή κυβέρνηση ή θα έπρεπε, όπως το 2015, να έχουμε υπηρεσιακή.
Ευ. Βενιζέλος: Για να είμαστε ακριβείς, η διάλυση της Βουλής, η οποία εξαγγέλθηκε από τον κ. Τσίπρα μετά από την ήττα στις εκλογές, δεν γίνεται για κάποιον εθνικό λόγο, για κρίσιμο εθνικό θέμα, αλλά επειδή η Βουλή έχασε την εμπιστοσύνη του εκλογικού σώματος, γιατί υπάρχει προφανής δυσαρμονία μεταξύ Βουλής και εκλογικού σώματος. Κανονικά θα έπρεπε να έχει υποβληθεί η παραίτηση της κυβέρνησης και να έχει ακολουθηθεί η διαδικασία του διορισμού υπηρεσιακής κυβέρνησης. Αλλά πρέπει - για να είμαστε ακριβείς και ειλικρινείς- να πούμε ότι πολλές φορές στο παρελθόν χρησιμοποιήθηκε η διάταξη που επιτρέπει διάλυση της Βουλής για κρίσιμο εθνικό θέμα, όταν υπήρχε επίσπευση των εκλογών για αμιγώς πολιτικούς λόγους, όπως είναι, για παράδειγμα, η κρίση νομιμοποίησης που έχουμε τώρα.
Π. Τσίμας: Εφευρίσκεται ένας εθνικός λόγος, δηλαδή, για να τηρηθεί το γράμμα του Συντάγματος.
Ευ. Βενιζέλος: Και, δυστυχώς, από το 1977 υπήρξε πάρα πολύ χαλαρή εφαρμογή αυτής της διάταξης για το κρίσιμο εθνικό θέμα.
- Χαιρετισμός Ευάγγελου Βενιζέλου: «Ελευθερία της έκφρασης. Προστασία της τιμής και της ιδιωτικότητας»
-
Δευτέρα 4 Φεβρουαρίου 2019
Χαιρετισμός Ευάγγελου Βενιζέλου στη συζήτηση στρογγυλής τράπεζας που διοργάνωσε η Ελληνική Ένωση Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων και Ιδιωτικότητας στο ΔΣΑ
«Ελευθερία της έκφρασης. Προστασία της τιμής και της ιδιωτικότητας»
Υποθέτω ότι η πρόσκληση να προλογίσω τη σημερινή εκδήλωση οφείλεται στη συρροή δυο ιδιοτήτων μου. Η πρώτη είναι η ιδιότητα του γενικού εισηγητή της πλειοψηφίας στην αναθεώρηση του Συντάγματος το 2001 και η δεύτερη είναι η ιδιότητα του Εισηγητή στην Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την εφαρμογή των αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Αυτά λοιπόν που έχω να συνεισφέρω στην εκδήλωση είναι ελάχιστα διότι η ιδιότητα και το κύρος του συντονιστή της εκδήλωσης, η εμπειρία και η εξοικείωση με το θέμα που έχουν όλοι οι εισηγητές, θα καθιστούσαν περιττό o,τιδήποτε θα έλεγα εγώ. Αλλά, εν πάση περιπτώσει, για λόγους ιστορικούς, θα ήθελα να θυμίσω με την πρώτη μου ιδιότητα ότι το 2001 δίπλα στα τότε ισχύοντα άρθρα 5 παρ. 1, 9 και 14 του Συντάγματος -με την αρχική μορφή του άρθρου 14- προστέθηκαν πολλές νέες διατάξεις και τροποποιήθηκαν κρίσιμες συνταγματικές διατάξεις.
- Ομιλία Ευ. Βενιζέλου στην Επιτροπή Αναθεώρησης για τα άρθρα 4-25
-
Αθήνα, 5 Δεκεμβρίου 2018
Ομιλία Ευάγγελου Βενιζέλου στην Επιτροπή Αναθεώρησης του Συντάγματος κατά τη συζήτηση για τα άρθρα 4-25 (ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα)
"Πρέπει να κάνουμε το γενναίο βήμα της ορθολογικής και έντιμης αναθεώρησης του άρθρου 16, εάν και η πλειοψηφία της σημερινής Βουλής θέλει να υπάρχει αναθεώρηση γενικώς"
Κύριε Πρόεδρε, κυρίες και κύριοι βουλευτές,
στον κατάλογο των συνταγματικών δικαιωμάτων, των ατομικών δικαιωμάτων, των δικαιωμάτων ομαδικής δράσης και των κοινωνικών δικαιωμάτων, δηλαδή στο κεφάλαιο των άρθρων 4 έως και 25 δεν χρειάζεται καμία απολύτως αλλαγή στο ισχύον Σύνταγμα της χώρας.
Το ελληνικό Σύνταγμα είναι ένα από τα πληρέστερα ευρωπαϊκά συντάγματα στον τομέα αυτό. Εάν χρειαζόταν μια και μόνη προσθήκη αυτή θα ήτανε ερμηνευτικού χαρακτήρα: ότι οφείλουμε να ερμηνεύουμε και να εφαρμόζουμε όλες τις επιμέρους διατάξεις σε αρμονία με την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, τα πρόσθετα πρωτόκολλά της και την νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Οποιαδήποτε άλλη αλλαγή είναι είτε περιττή είτε επικίνδυνη. Διότι μπορεί να μειώσει το επίπεδο προστασίας και να δημιουργήσει τεράστια ερμηνευτικά προβλήματα ιδίως όταν οι προτεινόμενες αναδιατυπώσεις αυτών των διατάξεων επί τη βάση των οποίων ασκείται ο δικαστικός έλεγχος της συνταγματικότητας των νόμων, δεν τελούν σε ανοιχτή συνομιλία με τη νομολογία. Μπορεί να δημιουργηθούν τεράστιες παρεξηγήσεις, ανατροπές και τελικά υποβάθμιση του επιπέδου προστασίας.
- Αξιοκρατία και Δημοκρατία
-
Αθήνα, 05 Ιουλίου 2018
Ευάγγελος Βενιζέλος
Αξιοκρατία και Δημοκρατία *
Σας ευχαριστώ πάρα πολύ για την πρόσκληση και εύχομαι σε αυτή τη νέα δεξαμενή σκέψης να εκπληρώσει το στόχο της και να ανατρέψει βασικές παραδοχές της χημείας, δηλαδή όταν επιτευχθεί η αντίδραση να μη χαθεί ο καταλύτης. Γιατί η μοίρα του καταλύτη είναι να εξαφανίζεται όταν διευκολυνθεί η αντίδραση και επιτευχθεί. Είναι πάρα πολύ άχαρος ο ρόλος του καταλύτη γιατί διατρέχει αυτόν τον κίνδυνο της αυτοθυσίας του. Άρα ελπίζω να μπορέσετε να το ξεπεράσετε συμβάλλοντας έτσι και σε μια επιστήμη που υπηρέτησε ο Arthur Nobel που μας κληροδότησε τα πιο σημαντικά βραβεία του κόσμου, δηλαδή τη διεθνή επιβράβευση και επιστέγαση μιας αξιοκρατικής διαδικασίας βασισμένης στη σκληρή έρευνα, στη σκληρή δουλειά και βεβαίως την ικανότητα, το ταλέντο, το χάρισμα σε πολύ μεγάλο βαθμό, πάντως σίγουρα στην αριστεία η οποία συντίθεται από όλα αυτά. Καλωσορίζω έτσι και την κυρία Reiss - Andersen που ήρθε από τη Νορβηγία.
- Ευ. Βενιζέλος: Η μόνη στάση που έχει πρακτικό νόημα για τους προοδευτικούς δημοκράτες είναι η υπεράσπιση των δικαιωμάτων και του κράτους δικαίου
-
Αθήνα, 5 Μαΐου 2018
Ανάρτηση Ευ. Βενιζέλου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης
Για όσους νομίζουν ότι σε ένα νομοσχέδιο όπως αυτό που ρυθμίζει την αναδοχή παιδιών και από ομόφυλα ζευγάρια που συνδέονται με σύμφωνο συμβίωσης, μπορεί να κριθεί κοινοβουλευτικά η αντοχή της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ, σημειώνω τα εξής:
Για τη ψήφιση των νομοσχεδίων ισχύει ο γενικός κανόνας του άρθρου 67 του Συντάγματος. Η Βουλή αποφασίζει με την απόλυτη πλειοψηφία των παρόντων μελών της που δεν μπορεί να είναι μικρότερη από το ένα τέταρτο του όλου αριθμού, δηλαδή μικρότερη των 75 βουλευτών. Η απόρριψη είναι μαθηματικά πολύ δύσκολη.
Ας υποθέσουμε όμως ότι το νομοσχέδιο απορρίπτεται και η αντιπολίτευση θέτει ζήτημα εμπιστοσύνης της Βουλής προς την κυβέρνηση. Η απάντηση των ετερόκλητων και αδελφοποιητών κυβερνητικών εταίρων θα είναι «αν το πιστεύετε αυτό κάντε πρόταση δυσπιστίας». Σύμφωνα με το άρθρο 84 παρ.2 εδ. β’ του Συντάγματος, πρόταση δυσπιστίας γίνεται δεκτή, μόνο αν εγκριθεί από την απόλυτη πλειοψηφία του όλου αριθμού των βουλευτών, δηλαδή από 151 βουλευτές.
- Ευ. Βενιζέλος, ΒΗΜΑ: Οι βαθύτερες επιπτώσεις της υποχώρησης στο μέτωπο κατά του εθνικολαϊκισμού
-
Αθήνα, 28 Ιανουαρίου 2018
Παρέμβαση Ευάγγελου Βενιζέλου στο ΒΗΜΑ της Κυριακής
Οι βαθύτερες επιπτώσεις της υποχώρησης στο μέτωπο κατά του εθνικολαϊκισμού
Η τυχοδιωκτική επιλογή της κυβέρνησης να διαχειριστεί το ζήτημα του ονόματος της πΓΔΜ με όρους τρέχουσας εσωτερικής πολιτικής και να επιχειρήσει να μεταφέρει το πρόβλημα της διαφωνίας των κυβερνητικών εταίρων στην αντιπολίτευση έφερε στην επιφάνεια το θεμελιώδες ζήτημα του τόπου που είναι η ιδιοσυστασία και η στάση της κοινωνίας των πολιτών. Ο τρόπος με τον οποίο διαμορφώνονται οι κυρίαρχες τάσεις στην κοινή γνώμη, τάσεις που καταγράφονται δημοσκοπικά και πολλαπλασιάζονται επικοινωνιακά. Η άλλη όψη του θεμελιώδους αυτού ζητήματος είναι η βαθιά κρίση πολιτικής αντιπροσώπευσης της κοινωνίας λόγω της απαξίωσης και της συνακόλουθης κρίσης αυτοπεποίθησης του πολιτικού συστήματος. Τα κόμματα φοβούνται διαρκώς μήπως βρεθούν σε απόκλιση με τις κυρίαρχες τάσεις της κοινής γνώμης και κληθούν να καταβάλουν πολιτικό κόστος που μειώνει το εύρος του πολυσυλλεκτικού ή του κοινωνικά και ιδεολογικά στοχευμένου ακροατηρίου τους.
Ο λαϊκισμός, που βρίσκεται στο επίκεντρο των αναλύσεων για τη σημερινή κατάσταση των δυτικών κοινωνιών, είναι δυστυχώς μόνιμη παθογένεια της δημοκρατίας, χωρίς βεβαίως αυτό να μειώνει την ανυπέρβλητη αξία της και το αναντικατάστατο θεσμικό και αξιακό της περιεχόμενο. Σε αυτό οφείλεται η ευκολία με την οποία ο λαϊκισμός μεταλλάσσεται και βρίσκει ανάλογα με τη συγκυρία νέα ακροατήρια, πολλά από τα οποία εκφράζουν γνήσιες αγωνίες. Ο λαϊκισμός είναι άλλωστε μια εύκολη και ισοπεδωτική, αλλά πολύ συχνά «εγερτήρια» απάντηση στην ταυτοτική κρίση, στην αναζήτηση ένταξης και αίσθησης του ανήκειν. Απάντηση στην ανάγκη για ανάκτηση της προσωπικής και συλλογικής αξιοπρέπειας που θίγεται μέσα από δύσκολες καταστάσεις οι οποίες όμως ερμηνεύονται όχι ορθολογικά αλλά απλουστευτικά, συνομωσιολογικά, οργισμένα. Όλα κινούνται άλλωστε στη σφαίρα ενός συλλογικού φαντασιακού. Δεν είναι τυχαίο ότι πολύ συχνά ο λαϊκισμός διασταυρώνεται με τον εθνικισμό ακόμη και όταν έχει «αριστερό» ή ριζοσπαστικό πρόσημο.
- Ευ. Βενιζέλος, Βουλή: Η ορθή λύση είναι να καταργηθεί η εφαρμογή του ιερού μουσουλμανικού νόμου
-
Αθήνα, 9 Ιανουαρίου 2018
Ομιλία Ευ. Βενιζέλου στη Βουλή κατά τη συζήτηση του σχεδίου νόμου του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων «Τροποποίηση του άρθρου 5 του ν.1920/1991 (Α΄11), με τον οποίο κυρώθηκε η Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου "Περί Μουσουλμάνων Θρησκευτικών Λειτουργών" (Α΄182)»
Κυρίες και κύριοι βουλευτές, μόλις παρουσιάστηκε το σχέδιο νόμου στην αρχική του μορφή, έκανα μία δημόσια δήλωση πως το βρίσκω σωστό, θεωρώ ότι κινείται προς την ορθή κατεύθυνση και το στηρίζω. Θέλω όμως υπό την ιδιότητά μου του πρώην Υπουργού Εξωτερικών, του καθηγητή του Συνταγματικού Δικαίου και του εισηγητή της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης για την εκτέλεση των αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου να διατυπώσω τη γνώμη μου στην Ολομέλεια, προκειμένου να καταγραφεί στα πρακτικά της Βουλής. Για να διευκολύνω την κωδικοποίηση των απόψεών μου, έχω καταθέσει και μία τροπολογία, η οποία αφορά το δικονομικό μέρος του ζητήματος. Όμως το δικονομικό μέρος είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με την προστασία των δικαιωμάτων και με την ουσία του προβλήματος.
Ξεκινώ από το θεμελιώδες ζήτημα του νομικού καθεστώτος στο πλαίσιο του οποίου κινούμαστε. Υπάρχει διεθνής υποχρέωση της χώρας να εγκαθιδρύει και να διατηρεί μία ειδική δικαιοδοσία για τους Μουσουλμάνους Έλληνες πολίτες εγκατεστημένους στη Θράκη ή αυτό είναι μία επιλογή του εθνικού νομοθέτη στο πλαίσιο του εθνικού Συντάγματος και της εθνικής έννομης τάξης; Είναι για εμένα σαφές –και αυτή είναι η κυρίαρχη άποψη στον επιστημονικό διάλογο– ότι δεν υπάρχει διεθνής υποχρέωση της χώρας, δεν δεσμευόμαστε ούτε από τη Συνθήκη των Αθηνών ούτε από την προγενέστερη Συνθήκη της Κωνσταντινουπόλεως. Η δε Συνθήκη της Λωζάννης, η οποία προφανώς ισχύει, παραπέμπει στα έθιμα της μουσουλμανικής μειονότητας και μάλιστα υπό τον όρο της αμοιβαιότητας, ο οποίος όμως είναι ένας δύσκολα ερμηνευόμενος όρος στο πεδίο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, δεν μπορείς να θέσεις υπό τον όρο της αμοιβαιότητας την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Είναι, συνεπώς, τελείως διαφορετικό ζήτημα ο σεβασμός των εθίμων και τελείως διαφορετικό ζήτημα η υπαγωγή σε μία ειδική δικαιοδοσία που διέπεται από τον ιερό μουσουλμανικό νόμο, τη λεγόμενη Σαρία.