1 Ιανουαρίου 2006

Μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα

του Ευ. Βενιζέλου

Η πολιτική σήμερα απαιτεί δύο κυρίως πράγματα: Πρώτον,  ισχυρή αίσθηση της ιστορίας και δεύτερον, ικανότητα διαχείρισης κρίσεων με βάση  πρωτόκολλα ενεργειών που διαμορφώνονται εκ των προτέρων, με ψυχραιμία, ώστε να αποφεύγονται νευρικοί και εκ των ενόντων χειρισμοί.

Η ιστορία – και η πολύ πρόσφατη- διδάσκει ότι όταν μία κυβέρνηση ευνομούμενης δυτικής χώρας παραβιάζει το Σύνταγμα και καταπατά τα ατομικά δικαιώματα, αναλαμβάνει τεράστια πολιτική ευθύνη και καταβάλλει μεγάλο πολιτικό κόστος, όταν οι ενέργειες της αποκαλύπτονται. Αυτό ισχύει ακόμη και αν επικαλείται – αληθώς ή ψευδώς – λόγους εθνικής ασφάλειας ή υψίστου κρατικού συμφέροντος.

Από το Γουτεργκαίητ και μετά αυτό είναι ένας απαράβατος κανόνας. Η πρόσφατη άλλωστε εμπειρία της υπόθεσης Οτσαλάν βεβαιώνει του λόγου το ασφαλές.

Περισσότερα...

4 Σεπτεμβρίου 2005

Άρθρο Ευ. Βενιζέλου στην Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία

Οι ιδέες δεν είναι ποτέ αθώες και οι συζητήσεις γύρω από αυτές είναι πάντοτε πολιτικά υστερόβουλες. Επιφέρουν, δηλαδή, πρακτικές συνέπειες, καθώς είτε δικαιολογούν υφιστάμενες είτε προετοιμάζουν νέες (όχι όμως αναγκαστικά καλύτερες) καταστάσεις.

Περισσότερα...

8 Ιουνίου 2005

Άρθρο Ευ. Βενιζέλου στην Ελευθεροτυπία

Το πιο μεγάλο θεωρητικό και ιδεολογικό πρόβλημα για όλες τις εκδοχές της Αριστεράς είναι πάντα το κράτος. Πρόβλημα με τεράστιες πολιτικές και πρακτικές επιπτώσεις.

Περισσότερα...

9 Σεπτέμβριος 2004

Α. Το θεωρητικό πλαίσιο

1. Το πεδίο επί του οποίου διαρθρώνεται η σχέση δημοκρατίας, κράτους δικαίου (δηλαδή της ελευθερίας με την έννοια της κατοχύρωσης και του σεβασμού των ατομικών, ομαδικών, και  πολιτικών δικαιωμάτων) και της ασφάλειας δεν είναι άλλο από το πεδίο της κυριαρχίας1. Ανεξάρτητα από τις διαρκείς αμφισβητήσεις της έννοιας της κυριαρχίας που οξύνονται μετά την κατάρρευση του μεταπολεμικού διπολικού συστήματος οργάνωσης της διεθνούς κοινωνίας και την είσοδο στην εποχή των «ασύμμετρων απειλών», η έννοια αυτή ταυτίζεται με το ίδιο το πεδίο της πολιτικής και μάλιστα με το πλήρες εύρος της πολιτικής τόσο της εσωτερικής όσο και της διεθνούς.

Περισσότερα...

18 Ιουλίου 2004

Με ανησυχεί, για να μην πω ότι με τρομάζει, η συζήτηση που γίνεται συχνά για το λεγόμενο «τέλος της Μεταπολίτευσης». Η συζήτηση αυτή φοβούμαι ότι δείχνει άγνοια για τον τρόπο με τον οποίο διαμορφώνονται οι διάφορες ιστορικές περίοδοι, όχι ως άσκηση επιστημονικής μεθοδολογίας αλλά ως πραγματική κατάσταση. Αν η Μεταπολίτευση ορίζεται στην αφετηρία της από την πτώση της δικτατορίας, μπορεί να οριστεί στο τέλος της μόνον από ένα αντίστοιχης σημασίας γεγονός. Και τέτοιο ευτυχώς δεν έχει συμβεί.

Περισσότερα...

3 Οκτωβρίου 2000

Στη χώρα μας πολλά πράγματα θεωρούνται αυτονόητα χωρίς αυτό να συμβαίνει σε διεθνές ή ευρωπαϊκό επίπεδο. Ένα - δυστυχώς - από αυτά είναι και η εμμονή στην αρχή του κοινωνικού κράτους. Η χρονίζουσα δημοσιονομική κρίση του κοινωνικού κράτους και η βαθιά ιδεολογική αμφισβήτηση του ευρωπαϊκού κοινωνικού μοντέλου λόγω της κατίσχυσης των νεοφιλελεύθερων αντιλήψεων (ακόμα και σε πολιτικούς χώρους που ήταν παραδοσιακοί αντίπαλοί του) δεν μπόρεσε να μεταβάλει - στη χώρα μας - τις αντιλήψεις ως προς την συνταγματική κατοχύρωση του κοινωνικού κράτους.

Περισσότερα...

2 Οκτωβρίου 2000

Το Σύνταγμα του 1975 συμπυκνώνει και εκφράζει τις αντιλήψεις και το κλίμα της μεταπολίτευσης ιδίως στις διατάξεις του περί συνταγματικών δικαιωμάτων που δεν τροποποιήθηκαν με την αναθεώρηση του 1986. Το Σύνταγμα του 1975 ναι μεν ψηφίσθηκε τελικά από μόνη την (συντηρητική) πλειοψηφία της λεγόμενης Ε' Αναθεωρητικής Βουλής, στην διαμόρφωσή του όμως και ιδίως στην κατάστρωση των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων οι θέσεις τής τότε αντιπολίτευσης και οι δικαιοκρατικές ευαισθησίες της εποχής εκείνης ως αντίδραση στην εμπειρία της δικτατορίας αλλά και της μακράς μετεμφυλιακής περιόδου, άσκησαν καθοριστική επίδραση.

Το ισχύον συνεπώς Σύνταγμα της χώρας είναι ένα Σύνταγμα που κατοχυρώνει και προστατεύει σε ικανοποιητικό βαθμό τα ατομικά δικαιώματα αλλά και τα δικαιώματα ομαδικής δράσης διαμορφώνοντας ένα επαρκές συνταγματικό πλαίσιο κράτους δικαίου. Η νομική, ιδεολογική και πολιτική σημασία του Συντάγματος αναδεικνύεται, βέβαια, όταν πρέπει να ανακοπεί και να περιορισθεί ο κοινός νομοθέτης που παραβιάζει ευθέως ή εκ του πλαγίου τα ατομικά δικαιώματα. Στην περίπτωση αυτή το αντίβαρο είναι ο επιστημονικός λόγος, η κοινωνική ευαισθησία και η δικαστική εξουσία μέσα από τους μηχανισμούς του δικαστικού ελέγχου της συνταγματικότητας των νόμων ή του (απευθείας) ελέγχου της συνταγματικότητας διοικητικών πράξεων. Η δικαστική όμως εξουσία λειτουργεί - δυστυχώς - και αντίστροφα, όταν καλούμενη να εφαρμόσει το Σύνταγμα διαμορφώνει πρακτικές που παραβιάζουν συνταγματικά δικαιώματα και μάλιστα αυτά που συγκροτούν τον πυρήνα της προσωπικής ασφάλειας. 

Περισσότερα...

16 Σεπτεμβρίου 2000

Από τη Μεταπολίτευση μέχρι σήμερα υπήρξαν ορισμένες λέξεις που σηματοδότησαν επιμέρους φάσεις και έδωσαν τον τόνο στον δημόσιο βίο και στον πολιτικό ανταγωνισμό που είναι η ουσία της ίδιας της δημοκρατίας: ο εκδημοκρατισμός, η ένταξη στις (τότε) Ευρωπαϊκές Κοινότητες, η αλλαγή, η «κάθαρση», ο εκσυγχρονισμός και η ένταξη στην ΟΝΕ είναι οι μεγάλοι στόχοι της περιόδου αυτής.

Ακριβέστερο είναι, ίσως, να πούμε ότι όλα αυτά τα μεγάλα θέματα που επηρέασαν με τον ένα ή τον άλλον τρόπο την πορεία της ελληνικής κοινωνίας και τη διαμόρφωση του συσχετισμού των δυνάμεων και των αντιλήψεων στο εσωτερικό της λειτουργούν συμπληρωματικά και συνθετικά. Τα πράγματα εξελίσσονται, ενίοτε παλινδρομούν, αλλά τελικά γίνονται βήματα προς το καλύτερο. Η Ελλάδα του 2000 έχει βελτιώσει τη θέση της σε όλα σχεδόν τα ζητήματα σε σύγκριση με την Ελλάδα του 1974, ενώ είναι προφανές ότι έχει μειωθεί η απόσταση που τη χωρίζει από το δυτικοευρωπαϊκό μοντέλο ανάπτυξης, ιδίως μετά την επικράτηση των μεταβιομηχανικών αντιλήψεων.

Περισσότερα...