Αθήνα 29 Μαΐου 2017

Ομιλία Ευάγγελου Βενιζέλου στην παρουσίαση του συλλογικού τόμου «Foreign policy under austerity : Greece's return to normality ?» (Pallgrave/ Macmillan, 2017) των Spyridon Litsas / Aristotelis Tziambiris, με τον Πρέσβη των ΗΠΑ, Geoffrey R. Pyatt, τον Επιτετραμμένο της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας, Marc Bogdahn, τον Αντιπρόεδρο της ΝΔ, Κωστή Χατζηδάκη. Τη συζήτηση συντόνισε η δημοσιογράφος Αριστοτελία Πελώνη

Σήμερα, αποχαιρετούμε με σεβασμό τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη, που πέρασε πλέον στην ιστορία του τόπου.

Κύριε πρέσβη, κυρίες και κύριοι, θέλω να ευχαριστήσω τους εκδότες του τόμου καθηγητές Σπ. Λίτσα και Αρ. Τζιαμπίρη για την πρόσκληση να μετάσχω σε αυτό το υψηλού επιπέδου πάνελ και να παρουσιάσω ένα πολύ ενδιαφέροντα συλλογικό τόμο με ευρηματικό τίτλο.

Οφείλω να εκφράσω τα πολιτικά και ακαδημαϊκά μου συγχαρητήρια στους επιμελητές, τους συγγραφείς και τον εκδότη. Χαίρομαι γιατί στο βιβλίο περιλαμβάνονται πρωτότυπες συμβολές Ελλήνων επιστημόνων στο πεδίο των διεθνών σχέσεων που εργάζονται σε Ελληνικά κυρίως αλλά και ξένα πανεπιστήμια.   

Οι συμβολές υπερβαίνουν τα όρια του τίτλου του βιβλίου καθώς πέραν από την περίοδο της οικονομικής κρίσης και της λιτότητας, αναφέρονται στο ιστορικό βάθος των επιμέρους θεμάτων και στη δυνατότητα να συγκροτηθεί μια ελληνική στρατηγική στο πεδίο της εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφάλειας, στο πεδίο της Ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και στο πεδίο της διεθνούς οικονομικής πολιτικής και της  ενεργειακής πολιτικής.

Περισσότερα...

Αθήνα 26 Μαΐου 2017 

Ευάγγελος Βενιζέλος

Ο λαϊκισμός ως αμφισβήτηση του κεκτημένου της νεωτερικότητας*

Η αναζήτηση των διαφόρων εκδοχών του λαϊκισμού και η προσπάθεια για τη συγκρότηση ενός ορισμού καθολικής εφαρμογής μας δείχνει τη μεγάλη σημασία, αλλά και τα όρια της συγκριτικής πολιτικής. Όταν κάνει κανείς συγκριτική πολιτική παγκοσμίων διαστάσεων, όταν θέλει να εξετάσει ένα φαινόμενο σε όλες τις περιοχές του κόσμου, και μάλιστα όχι μόνο συγχρονικά αλλά και διαχρονικά, συγκεντρώνει έναν πολύ σημαντικό όγκο πληροφοριών, και οδηγείται σε πολύ ενδιαφέρουσες γενικεύσεις.  Αλλά αυτό εκ των πραγμάτων μειώνει την αναλυτική οξύτητα των εννοιών και των συμπερασμάτων. Διότι δεν είναι εύκολο να τα χωρέσεις όλα αυτά, σε ένα σύστημα εννοιών το οποίο αναγκαστικά είναι πειθαρχημένο και περιορισμένο.

Αξίζει συνεπώς να δούμε εάν πράγματι αυτό που λέγεται «λαϊκισμός» είναι μια ιδεολογία χαλαρού πυρήνα, η οποία ακριβώς επειδή έχει χαλαρό πυρήνα ψάχνει να φιλοξενηθεί σε μια σκληρή ιδεολογία, την οποία χρησιμοποιεί ως όχημα ( ξενιστή ).

Περισσότερα...

Αθήνα 23 Μαΐου 2017

Ομιλία Ευάγγελου Βενιζέλου στην εκδήλωση του Κύκλου Ιδεών με την ευκαιρία της κυκλοφορίας του βιβλίου του «Μύθοι και Αλήθειες για το Δημόσιο Χρέος. 2012-2017» (εκδ. Επίκεντρο) και ομιλητές τον Γιώργο Προβόπουλο, πρώην Διοικητή της ΤτΕ, τον Γκίκα Χαρδούβελη, πρώην Υπουργό Οικονομικών και τον συγγραφέα. Την συζήτηση συντόνισε ο δημοσιογράφος Παντελής Καψής (Μέγαρο «Θ. Καρατζάς» της ΕΤΕ)

Κυρίες και κύριοι, σας ευχαριστώ θερμότατα για την παρουσία σας, ευχαριστώ όλους σας ,την καθεμία και τον καθένα χωριστά, από τον πρώην Πρωθυπουργό και επίτιμο Πρόεδρο του Συμβουλίου Επικρατείας, τον κ. Π. Πικραμμένο, τον πρώην Πρόεδρο της Βουλής, τον κ. Δ. Σιούφα, παλαιούς σεβαστούς φίλους και συναδέλφους στη Βουλή, μέχρι τους νεότερους φίλους που είναι εδώ από την πανεπιστημιακή κοινότητα. Δεν αναφέρω άλλα ονόματα για να μην εκτεθώ.  Σας ευχαριστώ θερμά γιατί υποβληθήκατε στον κόπο, πολλοί από εσάς, να στέκεστε όρθιοι προκειμένου να παρακολουθήσετε αυτή την εκδήλωση.  Ευχαριστώ θερμά τη Διοίκηση της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος που μας παραχώρησε την αίθουσα.  Ευχαριστώ τις εκδόσεις Επίκεντρο, τον εκδότη και φίλο μου στενό, Πέτρο Παπασαραντόπουλο για την επιμελημένη έκδοση.  Ευχαριστώ θερμά τον Παντελή Καψή για τον συντονισμό της συζήτησης, δεύτερη φορά στην ίδια αίθουσα, το ίδιο θέμα, τον πρώην Διοικητή  της Τράπεζας της Ελλάδος και αγαπητό φίλο, τον Γιώργο Προβόπουλο, τον φίλο και  συνάδελφο Γκίκα Χαρδούβελη.  Ο Γιώργος Προβόπουλος έχει παρακολουθήσει από πολύ κοντά, λόγω της θεσμικής του ιδιότητας, την μεγάλη διαπραγμάτευση του 2011-2012, μαζί σηκώσαμε το βάρος κρίσιμων κεφαλαίων της διαπραγμάτευσης αυτής, όπως αυτό που αφορούσε τους όρους της πρώτης ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών.  Ο δε Γκίκας Χαρδούβελης με τον Παντελή Καψή, ως σύμβουλοι του Πρωθυπουργού Λουκά Παπαδήμου, έχουν ζήσει από πολύ κοντά κρίσιμες όψεις της διαπραγμάτευσης στην τελευταία της φάση.

Περισσότερα...

Αθήνα 22 Μαΐου 2017

Ομιλία Ευάγγελου Βενιζέλου στην 4η ετήσια Οικονομική Διάσκεψη της Ελληνικής Ένωσης Επιχειρηματιών (ΕΕΝΕ)

«Η έξοδος από τα μνημόνια και η θεμελίωση της οικονομικής ανάκαμψης»

Ευχαριστώ την Ελληνική Ένωση Επιχειρηματιών για την πρόσκληση.  Νομίζω ότι έχω μετάσχει σχεδόν σε όλες τις αντίστοιχες διασκέψεις και συγχαίρω τους οργανωτές. 

Κλήθηκα να μιλήσω με ένα φαινομενικά συγκεκριμένο θέμα, την έξοδο από τα Μνημόνια και τη θεμελίωση της οικονομικής ανάκαμψης, μία σημαδιακή ημέρα, γιατί τώρα συνεδριάζει το EuroWorking Group και επίκειται στις 4 η ώρα το απόγευμα η συνεδρίαση του Eurogroup στην οποία έχει αποδοθεί ιδιαίτερη σημασία, με την προσδοκία που καλλιεργεί η κυβέρνηση να διευθετηθεί το ζήτημα του δημοσίου χρέους αφού η ελληνική πλευρά εξεπλήρωσε, υποτίθεται, τις υποχρεώσεις ψηφίζοντας το Μνημόνιο 3+.  Δηλαδή πρόσθετα δημοσιονομικά μέτρα για την περίοδο 2017 και 2018, οπότε και λήγει το τρέχον τρίτο πρόγραμμα. Ψηφίζοντας το Μνημόνιο 4 με πολύ σκληρά δημοσιονομικά μέτρα για την περίοδο 2019, 2020, 2021 μέχρι το 2022,  έχει στην πραγματικότητα αποδεχθεί και ένα διηνεκές Μνημόνιο, μετά το τέταρτο Μνημόνιο, που συνδέεται με το χρέος, γιατί είναι προφανές ότι δεν πρόκειται να δοθούν εφάπαξ και άνευ προσθέτων όρων μέτρα για το χρέος, όπως έγινε το 2012.  Το 2012 η δραστική παρέμβαση στο χρέος με ονομαστικό κούρεμα και ριζική αναδιάρθρωση, το γνωστό ως PSI αλλά και ως OSI, το Official Sector Involvement, δόθηκε εξαρχής με μία εφάπαξ χρηματοδότηση για τη στήριξή του, που ξεπερνούσε τα 75 δισεκατομμύρια Ευρώ.  Η μεγαλύτερη δόση στα δάνεια στήριξης της ελληνικής οικονομίας που έχει δοθεί ποτέ, δόθηκε τον Μάρτιο-Απρίλιο του 2012.

Περισσότερα...

Θεσσαλονίκη 9 Μαΐου 2017

Ομιλία Ευάγγελου Βενιζέλου στην εκδήλωση του Κύκλου Ιδεών στη Θεσσαλονίκη
«Η Ευρωπαϊκή ολοκλήρωση αντιμέτωπη με νέες προκλήσεις - Η Ελλάδα μέσα σε μια Ευρώπη που αλλάζει»*

Σας ευχαριστώ για την παρουσία σας στην εκδήλωση που οργανώνει ο Κύκλος Ιδεών για την εθνική ανασυγκρότηση στη Θεσσαλονίκη, σήμερα 9 Μαΐου, ημέρα της Ευρώπης  στο πλαίσιο των εκδηλώσεων που οργανώνονται σε όλες τις χώρες – μέλη, λόγω της επετείου των 60 ετών από τη Συνθήκη της Ρώμης. Ο Κύκλος είχε οργανώσει  ημερίδα στις 27 Μαρτίου, στην Αθήνα, δυο μέρες μετά τη Σύνοδο Κορυφής και τη διακήρυξη της Ρώμης, καθώς στη Ρώμη, όπου είχε υπογραφεί η Συνθήκη πριν από 60 χρόνια, οργανώθηκε η κεντρική εκδήλωση για την επέτειο με τη μορφή της συνόδου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, που κατέληξε στο κείμενο της διακήρυξης. Σήμερα λοιπόν, που είναι η ημέρα της Ευρώπης και πηγαίνουμε πιο πίσω από το 1957, στο 1950, στις μεταπολεμικές αφετηρίες της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, πήραμε την πρωτοβουλία να οργανώσουμε αυτή την εκδήλωση στη Θεσσαλονίκη και ευχαριστώ θερμά την κα Ταχιάου που συντονίζει και τους αγαπητούς φίλους και συναδέλφους μου, παλιούς και νεώτερους,  που είχαν την καλοσύνη να μετάσχουν στη συζήτησή μας τροφοδοτώντας την με εξαιρετικές εισηγήσεις.

Περισσότερα...

Αθήνα, 3 Απριλίου 2017

Ομιλία Ευάγγελου Βενιζέλου στην παρουσίαση του βιβλίου του Δημήτρη Τσιόδρα, «Ευρωπατριωτισμός ή Εθνοκεντρισμοί, Οι εσωτερικοί ανταγωνισμοί, οι εξωτερικές απειλές και τα όρια της συνεργασίας στην ΕΕ», εκδ. ΜΙΝΩΑΣ

Ο Δημήτρης Τσιόδρας με το νέο του βιβλίο κάνει μία συστηματική και γλαφυρή καταγραφή των βαθύτερων λόγων, δηλαδή στην πραγματικότητα των πολιτικών συσχετισμών, που οδήγησαν σε όλα τα μεγάλα βήματα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Από την αρχή, από την ίδρυση της ΕΚΑΧ, κάτω από το βάρος της μνήμης όχι μόνο του Δευτέρου αλλά και του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, μέχρι το τελευταίο μεγάλο θεσμικό βήμα που είναι η συγκρότηση της Οικονομικής και Νομισματική Ένωσης, για την ακρίβεια της Ζώνης του Ευρώ, που είναι η απάντηση στην ενοποίηση της Γερμανίας, μια απάντηση οικονομική και πολιτική ταυτόχρονα που την επεδίωξε με πάρα πολύ μεγάλη πίεση ο Φρανσουά Μιτεράν.

Βέβαια το θέμα του, όπως το προσδιορίζει, ευρωπατριωτισμός ή ευρωκεντρισμοί, είναι εξαιρετικά φιλόδοξο γιατί θέτει επί τάπητος το μεγαλύτερο και διαρκέστερο πρόβλημα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Η σύγκρουση μεταξύ ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και εθνικής κυριαρχίας είναι ένα γενετικό πρόβλημα του ευρωπαϊκού φαινομένου. Και ως τέτοιο εξελίσσεται για παραπάνω από 60 χρόνια, μόνον που τα μεγάλα διαστήματα είναι φυσιολογικά και ήρεμα. Ως εκ τούτου δεν δημιουργούν πολύ μεγάλο ενδιαφέρον, αλλά και ως εκ τούτου το ευρωπαϊκό οικοδόμημα έχει συγκροτηθεί για να λειτουργεί υπό φυσιολογικές συνθήκες θερμοκρασίας και πιέσεως.

Περισσότερα...

Θεσσαλονίκη, 1 Απριλίου 2017

Ομιλία Ευ. Βενιζέλου στην παρουσίαση του βιβλίου του Γιάννη Βλαστάρη, «Λεξικό χωρίς γραβάτα», στη Θεσσαλονίκη

Στην παρουσίαση του βιβλίου του Γιάννη Βλαστάρη στην Αθήνα, πριν από περίπου έναν μήνα, στην παρέμβασή μου είπα δύο πράγματα: πρώτον, ότι λείπει ένα θεμελιώδες λήμμα από το βιβλίο αυτό, που είναι ένα λεξικό, ένα λήμμα το οποίο είναι σκληρό μεν αλλά ακριβές, λείπει η λέξη «εκτσογλανισμός».   Διατύπωσα το όρο αυτό αρκετούς μήνες πριν την άνοδο των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ στην εξουσία, το 2014, όταν προσπαθούσα να εξηγήσω την προσπάθεια που κάναμε να ολοκληρώσουμε μια επώδυνη διαδικασία εξόδου σταδιακής από το Μνημόνιο και μετάβασης σε ένα άλλο καθεστώς. Τότε, το λέγαμε προληπτική πιστωτική  γραμμή, σύμφωνα με την ορολογία του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας, που θα μας επέτρεπε το 2015, το 2016, να έχουμε επιστρέψει σε έναν θετικό ρυθμό ανάπτυξης, να έχουμε μια διασφαλισμένη επάνοδο στις αγορές και γενικώς να βλέπουμε σιγά σιγά τη χώρα να επανακάμπτει στην ευρωπαϊκή κανονικότητα ενός κράτους μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ευρωζώνης. Δεν αναφέρομαι στις συμπεριφορές και στα ηθικά χαρακτηριστικά προσώπων συγκεκριμένων. Αλλά, σε μια ατμόσφαιρα που κυριαρχεί, δυστυχώς, στο δημόσιο λόγο και στο δημόσιο βίο.

Περισσότερα...

Αθήνα 27 Μαρτίου 2017

Ομιλία Ευάγγελου Βενιζέλου στην εκδήλωση του Κύκλου Ιδεών για την Εθνική Ανασυγκρότηση «60 χρόνια μετά τη Συνθήκη της Ρώμης: Η Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση ξανά σε δοκιμασία»

Η προοπτική της Ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και η θέση της Ελλάδας 

Σας ευχαριστώ πάρα πολύ για την παρουσία σας.  Σας ευχαριστώ για την αντοχή σας, ιδίως εκείνους που ήρθαν να παρακολουθήσουν και το πρώτο τραπέζι από τα δύο της σημερινής εσπερίδας.  Θέλω να ευχαριστήσω κι εγώ εκ μέρους του Κύκλου τους δώδεκα υπόλοιπους εισηγητές και τους δύο συντονιστές που με τόση προθυμία μετέχουν στη σημερινή συνάντηση και μας δίνουν την ευκαιρία να ακούσουμε σημαντικές και πρωτότυπες απόψεις γύρω από θέματα τα οποία είναι κλασσικά και τετριμμένα, αλλά συνδέονται με τη ζωή μας, με την πραγματικότητα που αντιμετωπίζουμε στην Ελλάδα αλλά και στην Ευρωπαϊκή Ένωση. 

Θα προσπαθήσω να εστιάσω στη θέση της Ελλάδας μέσα στους ρευστούς ευρωπαϊκούς συσχετισμούς, άρα πρέπει να ξεκινήσω από τους δεύτερους.  Όταν κανείς επιχειρεί να αξιολογήσει μία μεγάλη ιστορική περίοδο, μεγάλη και πυκνή όπως είναι η περίοδος των τελευταίων 60 ετών από την υπογραφή της Συνθήκης της Ρώμης, από τη συγκρότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας, βρίσκεται αντιμέτωπος με πολύ δύσκολα και σκληρά ερωτήματα, φιλοσοφίας της ιστορίας και φιλοσοφίας  της δημοκρατίας, γιατί το συνολικό ιστορικό αποτέλεσμα είναι κάτι που κανείς δεν θέλησε εξαρχής έτσι ακριβώς όπως τελικά καταγράφεται και γιατί αυτό είναι προϊόν δύσκολων, κατά περίπτωση και κατά εποχή, πολιτικών αποφάσεων που έπρεπε να ληφθούν δημοκρατικά στον κύκλο των κρατών - μελών που συνεχώς διευρυνόταν.  Αυτό είναι το μεγάλο πρόβλημα της φιλοσοφίας της Ιστορίας.  Η Ιστορία αξιολογείται εν τέλει εκ του αποτελέσματος, ενώ η δημοκρατία είναι συγκυριακή.  Ο πολίτης που καλείται να αποφασίσει δημοκρατικά δεν έχει υπόψη του συνήθως τα ιστορικά συμφραζόμενα και δεν μπορεί να αξιολογήσει εκ των προτέρων και μακροπροθέσμως τις επιπτώσεις των επιλογών του. 

Περισσότερα...

Θεσσαλονίκη, 17 Μαρτίου 2017

Ευάγγελος Βενιζέλος

Ολιστικός ή σχετικιστικός φιλελευθερισμός; *

O Αριστείδης Χατζής, φοιτητής μας στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, ξεχώριζε από εκείνη την εποχή και ως ένας από τους δασκάλους του νιώθω υπερήφανος για την εξέλιξή του την ακαδημαϊκή, αλλά  και την πολιτική και την κοινωνική,  γιατί ο Χατζής δεν είναι μόνον μια ακαδημαϊκή προσωπικότητα, αλλά και ένας ενεργός διανοούμενος. Έχει αποστολική διάθεση, η οποία  συνδέεται με το γεγονός ότι εκφράζει ένα  καθαρό και συγκεκριμένο ιδεολογικό  στίγμα.

Το βιβλίο είναι, όπως δηλώνει, μια εισαγωγή. Δεν υπάρχει πιο δύσκολο και πιο επικίνδυνο είδος από τις εισαγωγές και τα διδακτικά εγχειρίδια. Γιατί πρέπει να κάνεις επιλογές μέσα από μία αχανή ύλη. Πρέπει  να ορίσεις έννοιες  που θεωρείς αυτονόητες, τις χρησιμοποιείς στον καθημερινό σου λόγο, αλλά όταν σου υποβάλλονται απλές, «αφελείς» ερωτήσεις, βλέπεις  ότι χρειάζεται ένας αναστοχασμός γύρω από τις θεμελιώδεις έννοιες.

Περισσότερα...

Αθήνα, 12 Μαρτίου 2017

Ευάγγελος Βενιζέλος

Το Brexit ως σημείο εκκίνησης της συζήτησης για το μέλλον της Ευρώπης 60 χρόνια μετά τη Συνθήκη της Ρώμης *

Το Brexit μας έδειξε ότι τίποτα δεν είναι ευθύγραμμο και δεδομένο στην Ιστορία. Τίποτα δεν είναι οριστικό. Στην Ευρώπη κυριαρχεί μια καντιανή αντίληψη. Οι ίδιες οι ιστορικές συνθήκες που δημιούργησαν την Ευρωπαϊκή Κοινότητα Άνθρακος και Χάλυβος στην αρχή, την ΕΟΚ στη συνέχεια, ήταν βαθύτατα επηρεασμένες από μια ιστορική εμπειρία, την εμπειρία το Β’ ΠΠ, αλλά και την μνήμη του Α’ ΠΠ, του Μεγάλου Πολέμου. Όλοι είχαν την πεποίθηση ότι διαμορφώνονται συνθήκες «αιώνιας ειρήνης» στην ευρωπαϊκή ήπειρο, και πάντως αυτή η εντύπωση εμπεδώθηκε, δεκαετίες αργότερα,  το 1989-90,  με  την κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού.

Η οικονομική κρίση που άρχισε να γίνεται προφανής το 2008 και το Brexit ως θεσμική εξέλιξη, μας έδειξαν ότι πρέπει πάντα να είμαστε πολύ επιφυλακτικοί ως προς το πώς διαμορφώνονται οι σχέσεις συγκυρίας και Ιστορίας στην Ευρώπη, αλλά και σε όλες τις ανθρώπινες εξελίξεις.

Η Δημοκρατία είναι συγκυριακή. Δεν υπάρχει Δημοκρατία του μακρού ιστορικού χρόνου. Η Δημοκρατία είναι πάντα ένα φαινόμενο που εξελίσσεται στον βραχύ ιστορικό χρόνο. Υπάρχει λοιπόν μια αντίφαση. Οι δημοκρατικές αποφάσεις και κυρίως οι δημοψηφισματικές λαμβάνονται συγκυριακά, και αξιολογούνται ιστορικά. Αυτή είναι μια αξεπέραστη αντίφαση.  

Περισσότερα...