Αθήνα 1 Νοεμβρίου 2016

Δευτερολογία Ευάγγελου Βενιζέλου στην εκδήλωση του Κύκλου Ιδεών στη Λάρισα, με θέμα «Θεσμική εκτροπή και οικονομικό αδιέξοδο. Οι προϋποθέσεις της εθνικής ανάκαμψης» με τον Θανάση Βακάλη και τον Χρήστο Χωμενίδη. Τη συζήτηση συντόνιζε ο Ανδρέας Γιουρμετάκης (31.10.2016)

«Η μοίρα του έθνους ανήκει στα χέρια των πολιτών του, του λαού του.
Αυτοί κρατάνε στα χέρια τους το σκοινί της καμπάνας. Και θα τη χτυπήσουν ή χαρμόσυνα ή πένθιμα»

Κατ' αρχάς μ’ εντυπωσίασαν οι ερωτήσεις που ήταν πολλές και υψηλού επιπέδου και απαιτητικές και σας ευχαριστώ πάρα πολύ γιατί αυτό. Σημαίνει ότι δώσατε ιδιαίτερη σημασία σ’ αυτά που είπαμε ή σ ‘ αυτά που περιμένατε ότι θα πούμε και θέλετε να τα συμπληρώσουμε τώρα ώστε να έχουμε απαντήσει στις απορίες με τις οποίες προσήλθατε, κάτι το οποίο είναι απολύτως λογικό. Γιατί κάποιος έρχεται έχοντας μια εμπειρία, βιώματα και προτεραιότητες σ’ αυτά που σκέφτεται και σ’ αυτά που διεκδικεί.

Να διευκρινίσω ότι για την οικονομία της συζήτησης δεν επανέλαβα εδώ στη Λάρισα κωδικοποιημένα την πρόταση για το μέλλον της χώρας την οποία είχα παρουσιάσει στη Θεσσαλονίκη στις 25 Σεπτεμβρίου. Γιατί; Γιατί υπάρχουν πάνω από 10 ολοκληρωμένα σχέδια ανάπτυξης για την Ελλάδα που έχουν ετοιμαστεί από ερευνητικούς φορείς, ελληνικούς ή ξένους, Διεθνείς Οργανισμούς, τους μεγάλους οργανισμούς που έχουμε και στην Ελλάδα όπως είναι η Τράπεζα της Ελλάδος, οι Διευθύνσεις Μελετών των Τραπεζών, το ΚΕΠΕ, ο ΙΟΒΕ, εταιρείες όπως η McKensy η οποία έχει ασχοληθεί εδώ και χρόνια με προτροπή του Συνδέσμου Ελληνικών Βιομηχανιών να παρουσιάσει ένα ολοκληρωμένο μοντέλο.

Μπορώ να σας θυμίσω τουλάχιστον 10 ολοκληρωμένους φακέλους με προτάσεις για τα συγκριτικά πλεονεκτήματα, τ’ ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα και τις προτεραιότητες ενός νέου μοντέλου ανάπτυξης. Όλοι συμφωνούν σ’ αυτά. Σας είπα ότι η Ελλάδα έχει μια μοίρα η οποία προσδιορίζεται από τη θέση της, τη γη της και τους ανθρώπους της.

Άρα είναι προφανές ότι οποιοδήποτε μοντέλο ανάπτυξης, θα βασίζεται στην πρωτογενή παραγωγή, στην επιχειρηματικότητα και την καινοτομία στην πρωτογενή παραγωγή, στη σύνδεση πρωτογενούς παραγωγής και μεταποίησης στον τομέα κυρίως της βιομηχανίας τροφίμων, αλλά της βιομηχανίας με την ευρεία έννοια του όρου, δηλαδή και η πρώτη επεξεργασία κατά τη γνώμη μου ανήκει στον τομέα της βιομηχανίας. Και φυσικά, από κει και πέρα ο τουρισμός, η ναυτιλία, η ενέργεια, η αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου, του υποθαλάσσιου και υπόγειου της χώρας, ο τομέας της Κοινωνίας της Πληροφορίας, των Τεχνολογιών, της Επικοινωνίας και της Πληροφόρησης, η Έρευνα, οι Χρηματοοικονομικές Υπηρεσίες, η επένδυση στην εκπαίδευση που είναι κάτι πολύ σημαντικό για χώρες όπως η Κύπρος για παράδειγμα. Πράγματα αυτονόητα.

Δεν πρόκειται να υπάρξει καμία διαφωνία σε σχέση με τις προτεραιότητες και τα θεμελιώδη στοιχεία ενός νέου ανταγωνιστικού μοντέλου ανάπτυξης. Μόνο που αυτά δεν τα παραγγέλνεις, δεν τα νομοθετείς. Δεν είναι μια πολιτική απόφαση ή μια απόφαση της Βουλής, ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης. Κατ' αρχάς η ίδια η έννοια του μοντέλου ανάπτυξης εμπεριέχει μια ολιστική αντίληψη, ένα συγκεντρωτισμό οικονομικό, παραπέμπει σε μια κεντρικά σχεδιασμένη οικονομία που δεν είναι η περίπτωσή μας και δεν είναι η περίπτωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η περίπτωση της παγκόσμιας οικονομίας.

Βεβαίως το κράτος πρέπει να έχει προτεραιότητες και να ενισχύει τους τομείς που θεωρεί τομείς προτεραιότητας. Αλλά η αγορά είναι αυτή η οποία θα κινηθεί. Το κράτος κάνει επιλογές οι οποίες έχουν σχέση με τις υποδομές, έχουν σχέση με τη δημιουργία φορέων που επιτρέπουν την αξιοποίηση κοινοτικών πόρων. Και αυτή τη στιγμή έχουμε διαθέσιμους κοινοτικούς πόρους ιλιγγιώδεις, 30 δις από το ΕΣΠΑ και το πακέτο της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής για τα επόμενα χρόνια. Αυτό είναι το πακέτο Γιουνκέρ, δεν είναι τίποτε καινούργιο, είναι οι πόροι που είχαμε ούτως ή άλλως.

Βεβαίως και πρέπει το κράτος να διαμορφώσει νομοθετικές προϋποθέσεις. Αλλά η αγορά από ένα σημείο και μετά είναι αυτή που έχει την απόλυτη προτεραιότητα, αυτή θα κάνει τις επιλογές. Το επιχειρείν θα κάνει τις επιλογές. Η Διοίκηση, η Τοπική Αυτοδιοίκηση, η Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση μπορούν να ενθαρρύνουν περιφερειακά και τοπικά μοντέλα ανάπτυξης προσελκύοντας επιχειρηματίες με την επιχειρηματικότητά τους και τα κεφάλαια που θα βρουν, ίδια και δανεικά.

Για να φτάσουμε εκεί, πρέπει να υπάρχουν όμως οι θεμελιώδεις προϋποθέσεις. Σ’ αυτές αναφέρθηκα εγώ. Θεμελιώδης προϋπόθεση είναι η κοινωνία να θέλει να σωθεί η χώρα, να θέλει μια Ελλάδα ανταγωνιστική, μια Ελλάδα η οποία μένει στο σκληρό πυρήνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ευρωζώνης, μια Ελλάδα που ξαναγίνεται ισότιμη και κανονική. Αν δεν το θελήσει η κοινωνία δε γίνεται.

Δεύτερον, χρειάζεται μια κυβέρνηση η οποία να μπορεί να τα διευθύνει όλα αυτά πολιτικά, όχι σοβιετικά. Πολιτικά, μέσα σ’ ένα δημοκρατικό, ανοιχτό πολιτικό σύστημα. Σε επικοινωνία με την αγορά, τις παραγωγικές δυνάμεις και την κοινωνία. Τους κοινωνικούς εταίρους και τους παραγωγικούς φορείς. Δεν υπάρχει αυτή η προϋπόθεση τώρα. Άρα ας διαμορφώσουμε την κοινωνική και την πολιτική προϋπόθεση.

Και μετά πρέπει να έχεις δημοσιονομική σταθερότητα στοιχειώδη. Πρέπει να έχεις χρηματοπιστωτικό σύστημα που λειτουργεί και είναι ασφαλές. Και πρέπει να έχεις βεβαίως κι ένα περιβάλλον χρηματοοικονομικό το οποίο σε ενθαρρύνει προς την κατεύθυνση αυτή. Μιλάμε για το αν είναι το κράτος φιλοεπενδυτικό και φιλοαναπτυξιακό. Μα η κοινωνία δεν είναι.

Εάν σας αφηγηθώ τις περιπέτειες των δημοσίων επενδύσεων, θα δειτε πόσο δύσκολο είναι να κάνεις ένα δημόσιο έργο, θέλετε να σας πάρω ένα έργο το οποίο το ξέρετε όλοι; Η Εγνατία Οδός ξέρετε με πόσες δυσκολίες έγινε; Η ΠΑΘΕ, γίνεται με τεράστιες δυσκολίες. Περιβαλλοντικές, αρχαιολογικές, με προβλήματα. Η Αττική Οδός.

Αλλά ας πάμε σε λίγο πιο εκλεπτυσμένα παραδείγματα. Το Μουσείο της Ακρόπολης διασώθηκε νομικά στην Ολομέλεια του ΣτΕ με διαφορά μίας ψήφου. Μίας ψήφου μόνο. Παρά μία ψήφο θα είχε αποτραπεί η κατασκευή του Μουσείου της Ακρόπολης που είναι μέσα στα πιο διάσημα τώρα Μουσεία του κόσμου και το μεγάλο μας επιχείρημα για την επιστροφή των Μαρμάρων.

Για να κάνουμε τα ολυμπιακά έργα, για τα οποία μίλησε ένας φίλος, χρειάστηκαν 50 αποφάσεις της Ολομέλειας του ΣτΕ για να μας επιτραπεί να κατασκευάσουμε τα ολυμπιακά έργα. Δεν έγιναν απευθείας αναθέσεις, παρά ελάχιστες, σε ήσσονος σημασίας θέματα. Και δεν υπάρχει καμία σύμβαση ολυμπιακού έργου που δεν ελέγχθηκε πολλαπλώς από το Ελεγκτικό Συνέδριο.

Αυτό που έγινε είναι ότι χρησιμοποιήθηκε σε πολλά έργα το σύστημα μελέτης -κατασκευής, δεν υπήρχε το χρονικό περιθώριο να οργανώσεις αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς, αλλά σε πολλά έργα οργανώθηκαν αρχιτεκτονικοί διαγωνισμοί. Απευθείας ανάθεση είναι η ανάθεση, ας πούμε, σ’ έναν παγκοσμίως γνωστό αρχιτέκτονα όπως ο Καλατράβα να σχεδιάσει ένα στέγαστρο, αλλά όχι η επιλογή της κατασκευαστικής εταιρείας, παρ’ ότι στην πραγματικότητα μία ή δύο εταιρείες είχαν τη δυνατότητα να κάνουν ένα τόσο δύσκολο και επικίνδυνο έργο.

Το ίδιο πρέπει να σας πω ότι συμβαίνει από το 1999 και μετά με κάθε έργο, γιατί ο προσυμβατικός έλεγχος των δημοσίων συμβάσεων από το Ελεγκτικό Συνέδριο θεσπίστηκε από μένα ως Υπουργό Ανάπτυξης το 1999 και από μένα ως Γενικό Εισηγητή της Αναθεώρησης του 2001, κατέστη και συνταγματική διάταξη. Αλλά δεν υπάρχει περίπτωση σύμβαση να μη διέλθει από τον έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Μόνον ο κ. Παππάς επέλεξε το τέχνασμα ότι εδώ δεν έχουμε σύμβαση, αλλά έχουμε μονομερή διοικητική πράξη και άρα δεν υπαγόμαστε στον έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

Άρα, το ζήτημα δεν είναι να βρούμε το μοντέλο, το μοντέλο μας το δίνει η ιστορία, η παράδοση, η θέση της χώρας, η ικανότητα των Ελλήνων. Άλλα μας λείπουν, οι προϋποθέσεις στις οποίες αναφέρθηκα.

Ερωτηθήκαμε για τις διαχωριστικές γραμμές και προστέθηκε μετά μια ερώτηση για την Ιρλανδία, για την Ισπανία, για τα κατασκευαστικά ελαττώματα του μνημονίου. Προσέξτε, διαχωριστικές γραμμές για μας δεν ήταν οι διαχωριστικές γραμμές της φορολογίας διότι δεν ήμασταν Ιρλανδοί. Η Ιρλανδία δεν είχε πρόβλημα δημοσιονομικό, η Ιρλανδία είχε πρόβλημα τραπεζικό. Η Ιρλανδία είχε πρόβλημα υπερδιόγκωσης του τραπεζικού της τομέα που ήταν 20 φορές το ΑΕΠ της χώρας και είχε άλλου τύπου προσαρμογή από αυτήν που είχαμε εμείς.

Ένα τραπεζικό πρόβλημα έγινε δημοσιονομικό, όχι ένα δημοσιονομικό τραπεζικό, όπως σ’ εμάς. Άρα για την Ιρλανδία υπήρχαν περιθώρια να πει ότι «δε θέλω αύξηση του συντελεστή φορολόγησης των επιχειρήσεων». Για μας το μεγάλο θέμα ήταν να σώσουμε τη χώρα από ασύντακτη χρεοκοπία. Είχαμε δημοσιονομική προτεραιότητα. Άρα έπρεπε να πάρουμε ένα δάνειο και στην εφαρμογή του να αποτρέψουμε τη διόγκωση της ύφεσης και της ανεργίας.

Όταν εγώ ανέλαβα καθήκοντα Υπουργού Οικονομικών και συγκρούστηκα με την τρόικα μη αποδεχόμενος πρόσθετα μέτρα λιτότητας χωρίς να έχουμε συμφωνήσει πλήρως το 2ο μνημόνιο, το 2ο Πρόγραμμα, δεν είχαμε πλαίσιο αναφοράς, και θα πηγαίναμε σε μέτρα δύσκολα χωρίς να ξέρουμε αν αυτά αποδίδουν και στοχεύουν κάπου.  Ήταν όμως πάρα πολλοί αυτοί που μου άσκησαν  κριτική γιατί έκανα σκληρή διαπραγμάτευση.

Γιατί ο ελληνικός λαός θέλει και σκληρή διαπραγμάτευση και υποταγή ταυτοχρόνως. Ασκεί κριτική όταν διαπραγματεύεσαι σκληρά και ασκεί κριτική όταν συγκρούεσαι και δε συμφωνείς. Ο κ. Τσακαλώτος, είναι ο ιδεότυπος αυτής της αντίφασης. Δε διαπραγματεύεται τίποτα διεθνώς, συμφωνεί σε όλα και είναι απολύτως αριστερός μέσα, μετά πόνου ψυχής.

Από την άποψη αυτή, η στάση του κ. Βαρουφάκη ήταν πολύ πιο συνεπής. Αυτό κάνει η κυβέρνηση. Δε διαπραγματεύεται σε τίποτα, αλλά κλαίει και οδύρεται μέσα, στο όνομα μιας αντιμνημονιακής πολιτικής την οποία έχει απολύτως απορρίψει από τον Ιούλιο του 2015 και μετά, έχοντας πάει στο άλλο άκρο, γιατί έχει αποδεχθεί πράγματα που εμείς ποτέ δεν είχαμε αποδεχθεί.

Δεν είχαμε εμείς αποδεχθεί ποτέ ανακεφαλαιοποίηση των Τραπεζών με τέτοιους όρους, πλήρους ελέγχου όλου του συστήματος από τους εταίρους, χωρίς κανέναν ελληνικό έλεγχο. Δεν είχαμε αποδεχθεί το Υπερταμείο με τη μεταφορά όλων των περιουσιακών στοιχείων του Ελληνικού Δημοσίου στο Υπερταμείο υπό διεθνή έλεγχο.

Η Ισπανία επίσης, δεν είχε ένα μνημόνιο σαν το δικό μας, η Ισπανία πήρε βοήθεια 50 δισεκατομμυρίων για το τραπεζικό της σύστημα. Έχει έναν τελείως διαφορετικό όγκο οικονομικό και ήταν σε τελείως διαφορετική φάση δημοσιονομική απ’ ό,τι εμείς. Μόνο εμείς τα είχαμε όλα. Είχαμε εκτροχιασμό δημοσιονομικό, είχαμε πρωτογενές έλλειμμα 10,5% του ΑΕΠ, 12,5% με το σημερινό ΑΕΠ, δημοσιονομικό έλλειμμα 15,7% του ΑΕΠ του 2009, άρα με τα σημερινά δεδομένα το δημοσιονομικό έλλειμμα θα ήταν 18% του ΑΕΠ.

Είχαμε αδυναμία πρόσβασης στις αγορές, αδυναμία χρηματοδότησης του χρέους δηλαδή και βεβαίως είχαμε και πρόβλημα, δευτερογενώς, χρηματοπιστωτικού συστήματος λόγω της αιμομικτικής σχέσης Τραπεζών και Δημοσίου μέσω των ομολόγων και των εντόκων γραμματίων.

Πώς θα διαπραγματευόμασταν; Έπρεπε ν’ αλλάξουμε όλο το πλαίσιο. Το πλαίσιο είχε κατασκευαστικά προβλήματα; Βεβαίως. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο το οποίο επιδίδεται σε αυτοέλεγχο και έχει αυτόνομο Γραφείο Αξιολόγησης, μου πήρε μια μακρά συνέντευξη ζητώντας μου ν’ αξιολογήσω τα κατασκευαστικά προβλήματα του 1ου μνημονίου.

Μα, αν συγκρίνει κανείς το 1ο μνημόνιο με το 2ο, βλέπει τα κατασκευαστικά προβλήματα του 1ου μνημονίου. Ήταν μικρός ο χρόνος προσαρμογής, μικρό το δάνειο και δεν υπήρχε παρέμβαση στο χρέος. Αυτό δημιουργούσε ένα αδιέξοδο το οποίο έπρεπε να το αντιμετωπίσουμε. Το αντιμετωπίσαμε όμως. Και η χώρα θα έβγαινε τον Ιανουάριο –Φεβρουάριο του 2015 στην προληπτική πιστωτική γραμμή. Είχε περάσει σε θετικό ρυθμό ανάπτυξης και πρωτογενές πλεόνασμα.

Και είχε κάνει δοκιμαστική έξοδο στις αγορές με έκδοση ομολόγων τριετών και πενταετών την άνοιξη του 2014 με ικανοποιητικούς όρους. Άλλωστε οι όροι από ένα σημείο και μετά, δηλαδή το ύψος των επιτοκίων και των αποδόσεων είναι αδιάφοροι, διότι έχουμε τόσο μικρό μέσο επιτόκιο που μπορούμε να πάρουμε και μερικά δανεικά με μεγάλο επιτόκιο.

Γιατί; Γιατί οι εταίροι μας μας δανείζουν με χαριστικό επιτόκιο. Το μέσο επιτόκιο του ευρωπαϊκού δανείου είναι 0,8%. Μέχρι το 2060 και θα γίνει 2080. Αντιλαμβάνεστε τη διαφορά; Τι σημαίνει να παίρνεις 100 ευρώ δάνειο με 5% επιτόκιο για ένα χρόνο και τι σημαίνει να παίρνεις 100 ευρώ δάνειο με 0,5% επιτόκιο για 50 χρόνια; Διαλύεται το δάνειο. Η παρούσα αξία του είναι πάρα πολύ μικρή.

Το χρέος μας λοιπόν δεν έχει μειωθεί μόνο ονομαστικά, έχει μειωθεί σε παρούσα αξία συγκλονιστικά πολύ, όσο σε καμία άλλη χώρα ποτέ. Γι’ αυτό και έχουμε πολύ μικρό κόστος εξυπηρέτησης.

Αυτά τίναξε στον αέρα ο κ. Τσίπρας. Και τώρα δε θέλω να σας κουράσω, κάποια στιγμή σ’ ένα ακροατήριο το οποίο θα είναι πιο ξεκούραστο, θα σας πω τι αλλαγή έχει γίνει σε σχέση με το πρωτογενές πλεόνασμα. Πώς έχει αλλάξει ριζικά η έννοια του πρωτογενούς πλεονάσματος. Εμείς μιλούσαμε για άλλο πρωτογενές πλεόνασμα πολύ δύσκολο, που αφορά ονομαστικά το χρέος σε σχέση με το ΑΕΠ, πόσο θα είναι. Ενώ το πρωτογενές πλεόνασμα τώρα αφορά την κάλυψη των χρηματοδοτικών αναγκών.

Δηλαδή η χώρα έχει μέχρι το 2018, 95 δισεκατομμύρια ανάγκες, έχει 85 δισεκατομμύρια δάνειο, και τα 10 που περισσεύουν τα παίρνει από τις ιδιωτικοποιήσεις και το πρωτογενές πλεόνασμα. Μπορείς να μειώσεις το πρωτογενές πλεόνασμα και ν’ αυξήσεις τις ιδιωτικοποιήσεις. Μπορείς να τα μειώσεις και τα δύο και να πάρεις δάνειο από την αγορά αν είσαι αξιόπιστος.

Τα χρέη δεν εξοφλούνται. Τα χρέη εξυπηρετούνται,  αναχρηματοδοτούνται και διαλύονται με την πάροδο του χρόνου μέσα από την αύξηση του ΑΕΠ και τον πληθωρισμό. Αλλιώς δε θα υπήρχαν οι Ηνωμένες Πολιτείες με περίπου 20  τρισεκατομμύρια δολάρια χρέος, ούτε η Ευρωζώνη με άλλα 20 τρισεκατομμύρια ευρώ χρέος.

Τι είναι το ελληνικό χρέος των 315 δισεκατομμυρίων; Εκ των οποίων 315 δισεκατομμυρίων, μόνο τα 35 είναι στην αγορά. Τα άλλα    τα  οφείλουμε σε θεσμούς. Η Ελλάδα οφείλει στην αγορά λιγότερο από 35 δις. Είναι απολύτως θωρακισμένη. Εφ' όσον έχει μια στοιχειώδη συνέπεια.

Λέτε με την εμπειρία σας από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, «μα δε θα μπορούσε να είναι πιο ήπιο το μνημόνιο;». Βεβαίως θα μπορούσε. Εάν το δάνειο ήταν μεγαλύτερο και η διάρκεια της δημοσιονομικής προσαρμογής μεγαλύτερη. Αυτά ποιος θα μας τα έδινε; Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο δεν τα δίνει γιατί έχει πολύ αυστηρούς κανόνες, είναι πολύ συγκεκριμένα τα χρονικά όρια των προγραμμάτων του.

Οι Ευρωπαίοι; Οι Ευρωπαίοι έπρεπε να μας δώσουν πιο πολλά λεφτά, για πιο μεγάλη  διάρκεια. Αυτό έπρεπε να περάσει από τα Κοινοβούλια. Έπρεπε να το ψηφίσουν οι Γερμανοί Βουλευτές. Καλά οι Γερμανοί, δεν είναι και τίποτα για τη Γερμανία η συμβολή της. Αλλά οι Σλοβάκιοι, οι Σλοβένιοι, οι Κύπριοι, οι Μαλτέζοι...Έχω πει πολλές φορές ότι για το ΑΕΠ της Μάλτας, το δάνειο  στην Ελλάδα είναι 4,5% του ΑΕΠ της. Είναι μεγάλη υπόθεση.

Μικρά ποσά απόλυτα, μεγάλο ποσοστό του ΑΕΠ, μικρή χώρα. για σκεφτείτε ότι κι αυτή έχει μια ψήφο στο Eurogroup και στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Ποιος θα σας τα έδινε αυτά; Όταν έχεις φτάσει στο σημείο να παρακαλάς να βρεις μια λύση. Ήταν η λύση να κάνουμε ασύντακτη χρεοκοπία, να περάσουμε δηλαδή στη δραχμή και να καταστρέψουμε τις Τράπεζες, τ’ Ασφαλιστικά Ταμεία και όλη την οικονομία; 

Τ’ Ασφαλιστικά Ταμεία: Εδώ έχει ειπωθεί το ψέμα του αιώνα, ότι πήραμε λεφτά από τ’ Ασφαλιστικά Ταμεία. Τ’ Ασφαλιστικά Ταμεία είναι του κράτους. Το κράτος λογιστικά πήρε 13 δισεκατομμύρια, τα έγραψε στο Γενικό Λογιστήριο του Κράτους. Έδινε στα Ταμεία 17 δισεκατομμύρια το χρόνο. Από το 2011 έως σήμερα έχει δώσει 110 δισεκατομμύρια. Τι λεφτά πήρε από τα Ταμεία;

Ξέρετε πού έχασαν λεφτά τα Ταμεία; Στα δομημένα ομόλογα και στην ανακεφαλαιοποίηση της Τράπεζας Αττικής, που έγιναν αέρας τα λεφτά τους. Όχι τα λεφτά που λογιστικά από τη μία τσέπη του κράτους μπήκαν στην άλλη για νομικούς λόγους. Τα λεφτά που έγιναν αέρας στο Χρηματιστήριο. Εκεί έχασαν τα λεφτά τους οι εργαζόμενοι. Του ΤΣΜΕΔΕ, του ΤΑΠΙΛΤ-ΑΤ.. Αυτά έγιναν.

Σας ευχαριστώ πολύ που λέτε «έβαλα πλάτη από το 2010-11 και μετά». Ναι, αλλά είχα καμία ιδιαίτερη ευθύνη για το πριν; Κυβέρνησα εγώ ως Πρωθυπουργός μεταξύ 2004 και 2009; Κυβέρνησα ως Πρωθυπουργός ή έστω ως Υπουργός Οικονομικών μεταξύ του 1996 και του 2004; Εγώ μπήκα στην πολιτική το ‘93 με τη χώρα να έχει πληθωρισμό 14% και επιτόκια χορηγήσεων 25%.

Και κάναμε έναν αγώνα προσαρμογής για να μπούμε στην ΟΝΕ. Και η Ελλάδα είναι σε πρωτογενές πλεόνασμα και θετικό ρυθμό ανάπτυξης από το 1994, πριν πεθάνει ο Ανδρέας Παπανδρέου μέχρι το 2003 που παρέδωσε ο Κώστας  Σημίτης. Εννέα  χρόνια σερί σε πρωτογενές πλεόνασμα και θετικό ρυθμό ανάπτυξης.

Αλλά έχω παρακολουθήσει να συκοφαντείται οτιδήποτε έχουμε κάνει. Συκοφαντείται η αναθεώρηση του Συντάγματος, ενώ η χώρα τώρα αγωνίζεται να τηρήσει και να σεβαστεί το Σύνταγμά της. Συκοφαντείται το γεγονός ότι κάναμε τους Ολυμπιακούς Αγώνες, που ήταν η καλύτερη στιγμή της χώρας. Συκοφαντείται το γεγονός ότι μειώσαμε το χρέος, ενώ τρέχει τώρα με τη γλώσσα απ ’ έξω ο κ. Τσίπρας να γλείψει εκεί που έφτυνε και να πάρει το μικρό συμπλήρωμα της παρέμβασης του 2012.

Αυτά είναι τα θέματα. Και τα θέματα είναι θέματα δημοκρατίας, πράγματι. Γιατί η δημοκρατία οδηγεί και στην αυτοαναίρεσή της. Γιατί δημοκρατικά προέκυψε ο Μουσολίνι, δημοκρατικά προέκυψε ο Χίτλερ, δημοκρατικά προέκυψαν πολλά αυταρχικά καθεστώτα. Αλλά θα μου πείτε, η δημοκρατία τι είναι; Είναι μια διαδικασία ή είναι ένα σύστημα αξιών; Υπάρχει μεγάλη συζήτηση γι’ αυτό.

Υπάρχουν πολλοί προοδευτικοί άνθρωποι που έχουν υποστηρίξει ότι η δημοκρατία από την ίδια τη φύση της, επειδή λειτουργεί σχετικιστικά, επιβάλλει συναινέσεις και άρα δε χρειάζεται να επικαλούμαστε αξίες. Από την άλλη μεριά όταν επικαλείσαι αξίες, μετά μπαίνεις στην αυθαιρεσία της ιδεολογίας γιατί λες αυτό το θεωρώ δημοκρατικό, αυτό το θεωρώ μη δημοκρατικό.

Η δημοκρατία.  Το κράτος δικαίου όμως, δηλαδή ο πολιτικός φιλελευθερισμός, τα δικαιώματα, δεν είναι «δημοκρατικά». Δεν αφορούν τις πλειοψηφίες ούτε εξαρτώνται από τις πλειοψηφίες. Τα δικαιώματα υπάρχουν καθαυτά και αφορούν τη μειοψηφία ή τον έναν ο οποίος μπορεί να εναντίον όλων.

Και αυτό έχει πολύ μεγάλη σημασία. Κι εδώ δε σεβόμαστε τίποτα. Δε δέχομαι  το επιχείρημα που λέει ότι αυτό που γίνεται τώρα, δεν είναι Αριστερά. Μα τι Αριστερά; Κατ' αρχάς αυτό είναι η επιτομή του εθνικολαϊκισμού, γιατί δεν είναι η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, ούτε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ- ΑΝΕΛ. Είναι η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ. Στην πραγματικότητα είναι το μικρό φύραμα που έχει μολύνει όλη τη ζύμη. Είναι όλοι τους ΑΝΕΛ πλέον.

Δεν έχουν κανέναν ενδοιασμό. Κάνουν εισοδισμό στη Νέα Δημοκρατία, κάνουν εισοδισμό στο ΠΑΣΟΚ. Σε ποιο επίπεδο; Σ’ ένα τραγικό επίπεδο αισθητικά, ιδεολογικά, αξιακά. Τι θέλουν να μας πουν; Ότι έχουν συμμάχους; Και αυτό που σας λέω είναι η απάντηση για τον εθνικολαϊκισμό.

Ο εθνικολαϊκισμός εδρεύει εκεί. Τώρα θα δείτε -δεν  θέλω να γίνομαι μάντης κακών- αλλά θα δείτε ότι και σε μεγάλα θέματα εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφάλειας και άμυνας, όπως είναι η εξέλιξη του Κυπριακού, θέλουν να επιβάλλουν την εθνικολαϊκιστική προσέγγιση, την οποία αποδίδουν σε συγκεκριμένους κύκλους της ελληνικής Δεξιάς, σε συγκεκριμένους κύκλους της Νέας Δημοκρατίας. Και λένε «εμείς είμαστε η συνέχεια αυτού του πράγματος».

Αντιδυτικισμός, ο οποίος φτάνει στα όρια του παραλογισμού και βέβαια ταυτόχρονα ακατάσχετο γλείψιμο σε όλους, σε όποιον βρουν μπροστά τους στις διεθνείς σχέσεις. Νομίζουν ότι έτσι πείθουν τους Αμερικάνους συνομιλητές τους; Ή τους Ισραηλινούς συνομιλητές τους; Μα πρόκειται για μια κωμωδία παρεξηγήσεων, δεν είναι αυτό εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας και άμυνας. Που είναι η χειρότερη εκδοχή του εθνικολαϊκισμού αυτή.

Και βέβαια, αυτό αφορά και το ερώτημα για το δίπολο Νέα Δημοκρατία – ΣΥΡΙΖΑ και πώς τοποθετούμαστε εμείς. Πριν όμως από αυτό έχω αφήσει δυο σημαντικές ερωτήσεις πολύ σύντομα. Δε μπορέσαμε ποτέ να έχουμε ένα σταθερό φορολογικό σύστημα. Πότε; Από το 2010 και μετά; Δε μπορέσαμε. Φυσικά. Διότι ποτέ δεν κάναμε ένα δικό μας φορολογικό σύστημα. Υπήρχε πάντα ένα φορολογικό άγχος, ένα δημοσιονομικό άγχος. Δε μπορούσες να πεις «ας σταματήσουμε τώρα δυο χρόνια, δεν έχουν σημασία οι στόχοι, μπορεί να μη φτάσουμε στους στόχους τους δημοσιονομικούς, αλλά θα έχουμε σταθερό φορολογικό σύστημα μακράς αποδόσεως».

Μα εδώ σου λένε, εάν κάνεις αυτό, θέλεις μεγαλύτερο δάνειο, το οποίο δεν το έχεις. Άρα θα πτωχεύσεις. Ποτέ δε μπορέσαμε κατά τη διάρκεια των ετών αυτών να εφαρμόσουμε ένα δικής μας επινόησης φορολογικό σύστημα. Άλλο ήταν το ζητούμενο, να κατανείμουμε τα μέτρα στα έσοδα και τις δαπάνες.

Στο 2ο μνημόνιο λοιπόν, είχαμε 50% από τα έσοδα, 50% από τις δαπάνες. Στο 3ο μνημόνιο έχουμε 92% από τα έσοδα και 8% από τις δαπάνες. Αυτή είναι η επιλογή που έκανε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ. Τα παίρνει όλα από την υπερφορολόγηση. Ποια υπερφορολόγηση; Του κουρασμένου πια φορολογικού σώματος που έχει πληρώσει, ξαναπληρώσει, ξαναπληρώσει, με μια οικονομία που ξαναμπήκε σε ύφεση.

Γιατί είναι άλλο να πληρώνεις το ‘10 ή το ‘11, κι άλλο το ’17, ’18, ’19. Άρα ποιος θα έκανε το φορολογικό σύστημα; Και το ίδιο το ερώτημά σας για το τι επιπτώσεις είχε η ένταξη στην ΟΝΕ. Η ένταξη στην ΟΝΕ πράγματι ανέβασε τα επίπεδα των αποδοχών, ανέβασε και τα επίπεδα των τιμών. Κατέβασε τα επιτόκια. Ανέβασε τις αξίες των ακινήτων.

Άρα, ανέβασε συνολικά το επίπεδο της οικονομίας από την άποψη αυτή. Χρηματοοικονομικά. Υπολογίστηκε το ΑΕΠ με άλλον τρόπο. δική μας επιλογή ήταν η ένταξη στην ΟΝΕ. Εάν δεν είχαμε ενταχθεί στην ΟΝΕ, πού θα ήταν τώρα η ισοτιμία της δραχμής; Σας θυμίζω ότι όταν μπήκαμε στη μεταπολίτευση, με την πτώση της χούντας, ένα δολάριο έκανε 42 δραχμές. Το 1953 ο Μαρκεζίνης το έκανε 30. Από το 1953 έως το 197474, πήγε από 30 στις  42 δραχμές .

Από το 1974 ως το 2001 που κλειδώθηκαν οι ισοτιμίες, πήγε στις 345 δραχμές το ευρώ, άρα το δολάριο ήταν περίπου 360. Άρα είχαμε διολίσθηση 9 φορές. Διολίσθηση 9 φορές σημαίνει διολίσθηση 900%.  Χωρίς να καταλάβει τίποτα ο ελληνικός λαός. Είχε μια ψευδαίσθηση ενώ υπήρχε μια διολίσθηση, μια μείωση της αγοραστικής δύναμης.

Και τώρα σκεφτείτε τι θα σήμαινε, πού θα ήταν σήμερα η δραχμή. Θα είχαμε κρατήσει το 70% του ΑΕΠ και του εισοδήματος; Δηλαδή θα ήμαστε στα επίπεδα του 2004; Γιατί περί αυτού πρόκειται, έχει χαθεί η περίοδος 2004-2009. Θα ήμασταν στα επίπεδα του 1974, αν ήμαστε στα επίπεδα του ’74..

Και φυσικά τώρα, φανταστείτε να αναβιώσει το θέμα αυτό.  Τι σημαίνει να έχεις χάσει δηλαδή το 30% για να σώσεις το 70% και μετά να χάσεις και το 70% για να ενισχύσεις τις εξαγωγές που δεν κάνεις, τη βιομηχανία που δεν έχεις και για να πουλάς  τα αγροτικά σου προϊόντα τσάμπα και το τουριστικό σου προϊόν τσάμπα σε μια οικονομία η οποία έχει χάσει κάθε εξωστρέφεια. Δεν κάνει ούτε εξαγωγές ούτε εισαγωγές, έχει μειωμένη ιδιωτική κατανάλωση και έχει ξαναπέσει σε ύφεση. Γιατί περί αυτού πρόκειται.

Και για να τελειώνω, το δίπολο: Το δίπολο είναι τεχνητό δίπολο. Ένα τεχνητό δίπολο για το οποίο ευθύνεται πάρα πολύ και ο ίδιος ο χώρος της Κεντροαριστεράς, του προοδευτικού Κέντρου, ο μεσαίος χώρος, η Δημοκρατική Παράταξη. Ευθύνεται κατ' αρχάς διότι στην κρίσιμη μάχη του Μαΐου του 2012, παρήγαγε το ατύχημα που λέγεται «υπόθεση Τσοχατζόπουλου» και βρέθηκε να είναι 3ο κόμμα ,ενώ θα μπορούσε κάλλιστα να είναι 2ο ή και 1ο, γιατί η απόσταση ήταν 5 μονάδες όλη κι όλη μεταξύ 3ου και 1ου κόμματος. Που ήταν η Νέα Δημοκρατία με 18%.

Αλλά παρήγαγε και τη διάσπαση της ΔΗΜΑΡ τότε. Και ήταν πάρα πολλοί αυτοί που πήγαν και ψήφισαν ΔΗΜΑΡ και στελέχη του ΠΑΣΟΚ με προτροπή παραγόντων του ΠΑΣΟΚ. Με αποτέλεσμα βεβαίως ν’ αλλάξει ο συσχετισμός και να είναι ο ΣΥΡΙΖΑ 2ος. Αυτό ήταν καταλυτικό. Και δεν έγινε και η συνεργασία με το ΠΑΣΟΚ και τη ΔΗΜΑΡ να είναι παραπάνω από  το 18% της Νέας Δημοκρατίας το Μάιο του 2012. Και πήγαμε στον Ιούνιο.

Και στις ευρωεκλογές του 2013 που την κυβέρνηση συνεργασίας της κράτησε η Ελιά, με το 8% που πήρε, εμφανίστηκε το Ποτάμι. Που πάλι στηρίχθηκε και από δυνάμεις του ΠΑΣΟΚ. Κι από παράγοντες του ΠΑΣΟΚ. Ως το νέο. Και αυτό στη συνέχεια εξελίχθηκε στην αποχώρηση του κ. Παπανδρέου τον Ιανουάριο, που ήθελε να κάνει το κόμμα του. Και αυτό βεβαίως δημιούργησε το συσχετισμό στη Βουλή του Ιανουαρίου του 2015.

Άρα υπάρχει μεγάλη ευθύνη του χώρου και των παραγόντων του χώρου και αυτών που έμειναν έξω από τη μάχη της γενιάς μας που είναι πόλεμος ολόκληρος από το 2010 και μετά. Εγώ απολογούμαι τώρα για τη δεκαετία του 80; Που ήμουν στο Πανεπιστήμιο και δεν είχα καμία ανάμιξη; Για τη δεκαετία του ’90 που ,μετά το θάνατο του Ανδρέα Παπανδρέου εν πάση περιπτώσει ,ήμουν ένας από τους Υπουργούς αλλά όχι στο σκληρό πυρήνα της κυβέρνησης;

Για τη δεκαετία του 2000 που κυβέρνησε η Νέα Δημοκρατία; Για το 1ο μνημόνιο στο οποίο δε μετείχα; Η χώρα δεν είχε Πρωθυπουργό όταν έγινε το PSI; Δεν είχε αρχηγούς κομμάτων που μετείχαν σε συνεργασία; Γιατί αυτό έχει ταυτιστεί με τον Υπουργό Οικονομικών; Πού ήταν όλοι οι άλλοι; Ποιος το υπερασπίστηκε, ποιος το εξήγησε στον ελληνικό λαό;

Για σκεφτείτε τι έχει γίνει με όλα αυτά. Γι’ αυτό η αλήθεια έχει πολύ μεγάλη σημασία. Η αλήθεια, η γνώση έχει πολύ μεγάλη σημασία και από κει και πέρα ο καθένας θα κάνει τις επιλογές του. Η μοίρα του έθνους ανήκει στα χέρια των πολιτών του, του λαού του. Αυτοί κρατάνε στα χέρια τους το σκοινί της καμπάνας. Και θα τη χτυπήσουν ή χαρμόσυνα ή πένθιμα.

Σας ευχαριστώ πολύ. 

*Για την κεντρική ομιλία του Ευ. Βενιζέλου, δείτε εδώ: http://www.evenizelos.gr/407-speeches/conferencespeech/conferencespeech2016/5470-2016-11-01-19-30-37.html

• Προηγούμενο
• Επόμενο