25 Ιανουαρίου 2009

Τι σημαίνουν άραγε εξήντα πέντε χρόνια, δηλαδή ένα διάστημα μικρότερο από μία ανθρώπινη ζωή, μέσα στον μακρύ ιστορικό χρόνο; Προφανώς τίποτα. Σοκάρει η αίσθηση ότι εμείς οι άνθρωποι του 21ου αιώνα βρισκόμαστε στην πραγματικότητα τόσο κοντά στην εποχή της βαρβαρότητας και στην τοπογραφία του τρόμου.

Παρά τη θεσμική, πολιτική, επιστημονική και κοινωνική ανύψωση του Ολοκαυτώματος στη θέση του ακραίου εγκλήματος κατά της ανθρωπότητας, λειτουργεί σχεδόν αυτόματα ένας μηχανισμός μετατροπής του βιώματος σε απλή αφήγηση. Όλα εγκιβωτίζονται στην ιστορία. Πίσω από την αφήγηση και την ιστορία υπάρχει όμως πάντα η απανθρωπία, ο εξευτελισμός, η ταπείνωση, ο φόβος, η σιωπή του θανάτου. Υπάρχουν οι κατεστραμμένες ζωές, οι ακυρωμένες ελπίδες, τα σκοτωμένα όνειρα. Τα μελαγχολικά πρόσωπα έξι εκατομμυρίων ανθρώπων. Ανθρώπων που μαρτύρησαν στο όνομα του ρατσισμού, της ξενοφοβίας, της μισαλλοδοξίας, του αντισημιτισμού, του μίσους ενάντια στην ετερότητα. Στο όνομα της άρνησης του άλλου, του διαφορετικού, στο όνομα ενός εγκληματικού παροξυσμού, που είχε το ιστορικό θράσος να εμφανιστεί ως δήθεν πολιτική και εθνική ιδεολογία τα χρόνια του μεσοπολέμου, ως ιδεολογία αμφισβήτησης της δημοκρατίας, του κράτους δικαίου, του κοινοβουλευτισμού, της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.

Για εμάς, τους πολίτες της Θεσσαλονίκης, που οφείλουμε να είμαστε οι θεματοφύλακες της ιστορικής μνήμης της πόλης, το Ολοκαύτωμα είναι, πρέπει να είναι, ένα ενεργό συλλογικό βίωμα. Οι 60.000 έλληνες πολίτες, εβραίοι κατά το θρήσκευμα, που ακολούθησαν τη μοίρα των στρατοπέδων συγκέντρωσης και των κρεματορίων είναι μία ανοικτή πληγή στο σώμα της Θεσσαλονίκης. Στη μνήμη τους αναζητάει η Θεσσαλονίκη τα ίχνη του χαμένου της κοσμοπολιτισμού, της πολυπολιτισμικότητας και της ανοικτοσύνης της. Όλα έγιναν σκοτεινά και μικρότερα στην πόλη μετά το 1944.

Όλοι οι πολίτες και οι πολιτικοί εκπρόσωποι της Θεσσαλονίκης υποκλινόμαστε και φέτος, όπως κάθε χρόνο στη μνήμη των θυμάτων του Ολοκαυτώματος και ακούμε τη σιωπηλή κραυγή τους. Είμαστε υπερήφανοι για την προνομιακή θέση της Θεσσαλονίκης στον παγκόσμιο χάρτη των Ισραηλιτικών Κοινοτήτων και θεωρούμε όλοι τους εαυτούς μας ενεργά μέλη της μικρής αριθμητικά, αλλά τόσο μεγάλης ιστορικά και πολιτισμικά, Ισραηλιτικής Κοινότητας της Θεσσαλονίκης.

Είμαι βέβαιος ότι όποιοι έζησαν, όσοι έστω μελέτησαν την ιστορία του Ολοκαυτώματος είναι οι πιο ένθερμοι κήρυκες της ειρήνης, της συμφιλίωσης, της καταλαγής, της συνύπαρξης, της αποδοχής του άλλου. Το Ολοκαύτωμα καθιστά ανυπόφορη για την ανθρωπότητα κάθε εικόνα παιδιού σκοτωμένου από βόμβα, κάθε εικόνα μητέρας που οδύρεται για το χαμό της οικογένειας της, κάθε εικόνα στρατοπέδου συγκέντρωσης, κάθε εικόνα προσφυγικού καταυλισμού.

Η ελληνική κοινωνία, όπως όλες οι ευρωπαϊκές κοινωνίες, αντέδρασε έντονα τις τελευταίες εβδομάδες με αφορμή τα γεγονότα της Γάζας. Επί εβδομήντα σχεδόν χρόνια η ανθρωπότητα παρακολουθεί τις κυκλικές αναφλέξεις της Μέσης Ανατολής. Είμαι βέβαιος ότι η Ισραηλίτικη Κοινότητα της Θεσσαλονίκης, όσοι έζησαν την οδυνηρή και αξεπέραστη εμπειρία των στρατοπέδων συγκέντρωσης, τα παιδιά και τα εγγόνια τους, καταδικάζουν κάθε πράξη βίας σε βάρος παιδιών, γυναικών, αμάχων.

Αναγνωρίζουμε όλοι το δικαίωμα του κράτους του Ισραήλ στην ύπαρξη και την ασφάλεια του, όπως και το δικαίωμα του Παλαιστινιακού λαού να αποκτήσει το δικό του κράτος και να ασκεί το δικό του δικαίωμα στην ασφάλεια. Μόνον ο αμοιβαίος σεβασμός, η συνύπαρξη δύο κρατών στην περιοχή, μπορεί να οδηγήσει σε λύση ένα πρόβλημα που είναι άλυτο και αξεπέραστο επί δεκαετίες ολόκληρες.

Ο Ελληνικός λαός, αναπόσπαστο τμήμα του οποίου είναι οι Εβραίοι κατά το θρήσκευμα έλληνες πολίτες, κουβαλάει μέσα του το βάρος της Κυπριακής τραγωδίας, της διχοτομημένης Λευκωσίας, το βάρος μιας στρατιωτικής κατοχής, που διαρκεί ήδη τριανταπέντε ολόκληρα χρόνια. Γνωρίζει συνεπώς πολύ καλά πως γράφεται η ιστορία αλλά και πόση σημασία έχει να αγωνίζεσαι για μόνιμες και βιώσιμες λύσεις συνύπαρξης σε ένα τόπο που οφείλεις να μοιραστείς με άλλους μέσα σε συνθήκες αμοιβαίου σεβασμού.

Υποκλινόμαστε όλοι μπροστά στο αδιανόητο δράμα των Εβραίων της Ευρώπης, μπροστά στον κατάλογο των ονομάτων των 60.000 Εβραίων της Θεσσαλονίκης, μπροστά στην αξεπέραστη θλίψη και την υποδειγματική αξιοπρέπεια των επιζώντων, μπροστά στην ευαισθησία των επιγόνων.
Φωνάζουμε όλοι: ποτέ πια και αγωνιζόμαστε να μην επωαστεί με κανένα τρόπο το αυγό του φιδιού που συχνά υπάρχει δίπλα μας και πρέπει να το σπάσουμε πριν είναι αργά.

• Προηγούμενο