Αθήνα 13 Απριλίου 2016
Ομιλία Ευ. Βενιζέλου στην εκδήλωση του ekyklos.gr
«Μύθοι και αλήθειες για το δημόσιο χρέος. Πριν και μετά το PSI / OSI» (Τρίτη 12 Απριλίου 2016)
με τους Daniel Cohen και Paul Kazarian.
Την εκδήλωση συντόνιζε ο Παντελής Καψής
Παρουσίαση στοιχείων για το χρέος: Γιώργος Στρατόπουλος
Σας ευχαριστώ πολύ για την παρουσία σας, κύριε Πρόεδρε, κύριε Διοικητά, κυρίες και κύριοι. Θα προσπαθήσω να συνθέσω αυτά που ακούσαμε και από τον Daniel Cohen και από τον Paul Kazarian, που νομίζω ότι ήταν και πολύ ενδιαφέροντα και πολύ εντυπωσιακά, αλλά πρέπει να τα προσγειώσουμε όλα αυτά σε μια πολιτική πραγματικότητα που τη βιώνουμε τα τελευταία 6 χρόνια.
Θα μου επιτρέψετε να θυμίσω λιγάκι την κατάσταση το 2009. Η ελληνική κρίση που δεν ξέσπασε, αλλά έγινε αντιληπτή το 2009, τέλη του 2009, δεν ήταν μια κρίση χρέους. Ήταν μια σύνθετη και πολυεπίπεδη κρίση ανταγωνιστικότητας και πολιτικής και θεσμικής αξιοπιστίας.
Αυτή η κρίση αποτυπωνόταν ανάγλυφα στα γνωστά διπλά ελλείμματα, το τεράστιο συνολικό δημοσιονομικό έλλειμμα και το πολύ μεγάλο πρωτογενές έλλειμμα του 2009, το πρωτογενές έλλειμμα σας θυμίζω ότι έφτανε τότε τα 25 δισεκατομμύρια, το 10,5% του ΑΕΠ εκείνης της εποχής, το 13,5% του τωρινού ΑΕΠ.
Και βέβαια στο έλλειμμα των τρεχουσών συναλλαγών που έφτανε το 15% του ΑΕΠ και ο αριθμός αυτός κωδικοποιούσε τα προβλήματα παραγωγικότητας, παραγωγής και ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας.
Αν όμως θέλουμε να εστιάσουμε στο χρέος, είναι γεγονός ότι η αρχική κρίση ρευστότητας και αναχρηματοδότησης του χρέους που εμφανίστηκε στις αρχές του 2010, εξελίχθηκε πάρα πολύ γρήγορα σε κρίση φερεγγυότητας για λόγους που είναι πρωτίστως ευρωπαϊκοί. Έγινε αντιληπτό, το εξήγησε και ο Daniel Cohen προηγουμένως, ότι η ευρωζώνη ήταν και σε μεγάλο βαθμό εξακολουθεί να είναι, παρά τις προόδους που έγιναν, μια ατελής Νομισματική Ένωση, που μπορεί να λειτουργήσει μόνο υπό φυσιολογικές συνθήκες θερμοκρασίας και πιέσεως.
Αθήνα 8 Απριλίου 2016
Ομιλία Ευάγγελου Βενιζέλου στο 2o Banking Forum,
με θέμα: «Προς ένα αποτελεσματικότερο τραπεζικό σύστημα: στρατηγικές, σχέδια, προοπτικές» στη Μεγάλη Βρετανία
Ευχαριστώ πάρα πολύ τους οργανωτές, το Capital.gr, τον κ. Τσομώκο, για την πρόσκληση και για την ευκαιρία που μου δίνουν. Ευχαριστώ την καθεμία και τον καθένα από τους αγαπητούς φίλους που είναι εδώ και μας παρακολουθούν. Μνημονεύω ιδιαιτέρως τους κυρίους Πρέσβεις που επέδειξαν ενδιαφέρον για τη σημερινή συνάντηση.
Θα συμφωνήσω με τη δομή της παρουσίασης του κ. Δραγασάκη γιατί δεν υπάρχει αμφιβολία πως τα πολιτικά συμφραζόμενα μέσα στα οποία κινείται η χώρα, αλλά και η Ευρωπαϊκή Ένωση γενικότερα, είναι αυτά που καθορίζουν τη μοίρα του ελληνικού τραπεζικού συστήματος. Υπό την έννοια αυτή έχει πράγματι πολύ μεγάλη σημασία να δούμε ποια είναι η πολιτική συγκυρία κι αν είναι θεραπεύσιμη η κρίση εμπιστοσύνης στην οποία αναφέρθηκε ο κ. Δραγασάκης. Γιατί, πράγματι, όταν μιλούμε για το χρηματοπιστωτικό σύστημα, για την πίστη στην οικονομία, πρέπει να δούμε εάν υπάρχουν οι προϋποθέσεις μιας πίστης στην κοινωνία και μιας πίστης στο πολιτικό σύστημα, δηλαδή σε αυτό που λέγεται ευρύτερα κράτος. Το κράτος δεν είναι ένας διοικητικός μηχανισμός, είναι μία συμπύκνωση κοινωνικών και παραγωγικών δυνάμεων, είναι η οντότητα που ρυθμίζει τη ζωή ενός έθνους και την προοπτική μιας εθνικής οικονομίας μέσα στα πολύ σκληρά συμφραζόμενα του ευρωπαϊκού και του διεθνούς πολιτικού και οικονομικού γίγνεσθαι.
Η συγκυρία είναι πάρα πολύ βαριά και η δυσπιστία διογκώνεται, διότι υπάρχει μία κρίση νομιμοποίησης που προκύπτει από τη γενετική αντίφαση της σημερινής κυβερνητικής πλειοψηφίας. Οι πυλώνες επάνω στους οποίους βασιζόταν η κυβερνητική αφήγηση έχουν προ πολλού καταρρεύσει. Κατέρρευσε η βασική υπόσχεση μίας άλλης οικονομικής πολιτικής, ανώδυνης, φιλικής προς τους πολίτες, χωρίς Μνημόνιο, χωρίς καταναγκασμούς, χωρίς μέτρα λιτότητας. Και κατέρρευσε παταγωδώς με την υποταγή της χώρας μας στους εταίρους και με την υπαγωγή σε ένα τρίτο Μνημόνιο που τον Ιανουάριο του 2015 δεν ήταν καθόλου μα καθόλου αναγκαίο με αυτούς τους όρους.
Αθήνα 4 Απριλίου 2016
Χαιρετισμός Ευάγγελου Βενιζέλου στη τελετή λήξης της προσομοίωσης της λειτουργίας της Βουλής των Ελλήνων, 4.4.2016, Παλιά Βουλή.
Η διαρκής σημασία της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας και η προστιθέμενη αξία της μετα -αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας
Χαίρομαι που μου δίνεται η ευκαιρία να χαιρετίσω αυτή την πρωτοβουλία σας, την τόσο ωραία και σημαντική. Με έχουν ενημερώσει οι συνάδελφοί σας για το περιεχόμενό της και λυπάμαι που δεν είχα την ευκαιρία να έρθω στην έναρξη, αλλά έστω και στη λήξη έχει σημασία να νιώσετε ότι κάποιοι σας παρακολουθούν και σας στηρίζουν σε αυτή σας την προσπάθεια.
Πρέπει να πω ότι μου έκανε μεγάλη εντύπωση όταν έμαθα ότι μία ομάδα νέων ανθρώπων, επιστημόνων, φοιτητών, ασχολείται με την προσομοίωση της λειτουργίας της Βουλής και μάλιστα της Βουλής των Ελλήνων. Έχω παρακολουθήσει προσομοιώσεις δικών, διαιτησιών, διαμεσολαβήσεων, της λειτουργίας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, της Γενικής Συνέλευσης και του Συμβουλίου Ασφαλείας, αλλά ειλικρινά δεν ήξερα ότι υπάρχουν νέοι άνθρωποι στη χώρα μας που ενδιαφέρονται, με ώριμο και επιστημονικά συγκροτημένο τρόπο, να προσομοιώσουν τη λειτουργία της Βουλής. Το λέω αυτό, γιατί η κοινοβουλευτική δημοκρατία είναι γενικά απαξιωμένη στη συνείδηση της κοινωνίας, όχι μόνο της ελληνικής, υπάρχει μία διεθνής κρίση της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας και ειδικότερα του κοινοβουλευτικού συστήματος κι έχει πάρα πολύ μεγάλη σημασία νέοι άνθρωποι να αντιλαμβάνονται την αξία και τη σημασία της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας και του κοινοβουλευτικού συστήματος διακυβέρνησης, άρα της λειτουργίας ενός εθνικού Κοινοβουλίου, όπως είναι η Βουλή των Ελλήνων.
Θεσσαλονίκη 20 Φεβρουαρίου 2016
Ομιλία Ευάγγελου Βενιζέλου στην ημερίδα που διοργάνωσε στις 20.2.2016, στη Θεσσαλονίκη,
ο Πανελλήνιος Θεολογικός Σύνδεσμος «ΚΑΙΡΟΣ – για την αναβάθμιση της θρησκευτικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα» με θέμα «Το μάθημα των θρησκευτικών και ο δημόσιος χώρος».
Το συνταγματικό και διεθνές νομικό πλαίσιο της διδασκαλίας των θρησκευτικών και το δικαίωμα εξαίρεσης από αυτή
Χαίρομαι που βλέπω διάφορους φίλους και συναδέλφους από την «περίσεμνο» των Θεολόγων Σχολή που βρίσκεται στην ίδια γειτονιά της Πανεπιστημιούπολης του ΑΠΘ με τη «διάσημη» των Νομοδιδασκάλων Σχολή στην οποία ανήκω. Το ότι η μία αυτοχαρακτηρίζεται «διάσημη» και η άλλη «περίσεμνος» στη καθομολόγηση των διδακτόρων της κάτι σημαίνει για τον τρόπο που αντιλαμβάνονται τα πράγματα αφενός οι θεολόγοι, αφετέρου οι νομικοί! Το λέω αυτό προφανώς αστειευόμενος. Χαίρομαι που έχετε επιλέξει ως χώρο διεξαγωγής της ημερίδας σας το Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού, και μάλιστα το δεύτερο κτήριό του για το οποίο έχω πολύ αγωνιστεί, και χαίρομαι γιατί έχει ενσωματωθεί στον ιστό της πόλης και το χρησιμοποιείτε για τέτοιου είδους δραστηριότητες.
Ο καθηγητής Π. Βασιλειάδης, παλιός συνάδελφος και φίλος, με πολλή ευγένεια και επιμονή, μου ζήτησε να έρθω να σας παρουσιάσω μερικές σκέψεις, όχι κομματικού, αλλά σίγουρα πολιτικού χαρακτήρα. Θα ήθελα όμως να σας πω μερικά πράγματα υπό την ιδιότητα μου την επιστημονική ως Καθηγητής του Συνταγματικού Δικαίου και από την εμπειρία μου από το Συμβούλιο της Ευρώπης τα χρόνια της κυβερνητικής μου θητείας τώρα δε από την υποεπιτροπή της Κοινοβουλευτικής του Συνέλευσης που είναι αρμόδια για την εφαρμογή των αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, της οποίας είμαι μέλος.
Όπως ξέρετε, η συζήτηση για τη διδασκαλία των Θρησκευτικών είναι μακρότατη και στη χώρα μας [1] και παγκοσμίως [2]. Αρκεί να σας πω ότι τα τελευταία 30 χρόνια, η διδασκαλία των Θρησκευτικών αποτελεί ένα από τα μόνιμα πεδία συζήτησης της Διεθνούς Ένωσης Συνταγματικού Δικαίου. Στη συζήτηση αυτή έχουν ειπωθεί τα πάντα και έχει διαμορφωθεί μια τυπολογία μορφών διδασκαλίας των Θρησκευτικών από μια νομική οπτική γωνία και όχι απλώς μέσα από μία παιδαγωγική προσέγγιση με την οποία είστε εξοικειωμένοι.
Αθήνα 1 Μαρτίου 2016
Ομιλία Ευ. Βενιζέλου στην εσπερίδα που συνδιοργάνωσαν το Hellenic American College / Hellenic American University και η Ελληνοαμερικανική Ένωση σε συνεργασία με το Ελληνικό Τμήμα της Ένωσης Ευρωπαίων Δημοσιογράφων, με θέμα «Ποιες επιχειρήσεις για ποια ανάπτυξη;» στην Ελληνοαμερικανική Ένωση.
«Χωρίς τις πολιτικές και θεσμικές προϋποθέσεις δεν μπορούμε να διαμορφώσουμε τις χρηματοπιστωτικές και χρηματοοικονομικές προϋποθέσεις για επενδύσεις»
Να ευχαριστήσω τον κ. Πρόεδρο του Συμβουλίου της Επικρατείας για την παρουσία του, τους συναδέλφους μου στη Βουλή των Ελλήνων και όλες και όλους σας, και βεβαίως την Ελληνοαμερικανική Ένωση και τον ευγενέστατο Πρόεδρό της, τον κ. Κόσκο για την πρόσκληση και βέβαια τον κύριο Παπανδρόπουλο και συντονιστή της συζήτησής μας, γιατί είχε την καλοσύνη να θυμηθεί τη μεγάλη διάρκεια της συνεργασίας μας, της σχέσης μας με την Ένωση των Ευρωπαίων Δημοσιογράφων και χαίρομαι γιατί αυτή αναζωπυρώνεται σήμερα με τη συζήτησή μας.
Το ερώτημα στο οποίο με κάλεσε η Ένωση να απαντήσω, είναι το ερώτημα το οποίο μου τίθεται πάρα πολύ συχνά, σε επαφές που γίνονται στην Ελλάδα και το εξωτερικό, με αυτό το φαινόμενο που λέγεται «ξένος επενδυτής», ο οποίος ενδιαφέρεται είτε για τον ελληνικό χρηματοοικονομικό τομέα είτε για την πραγματική οικονομία και για άμεσες ξένες επενδύσεις στην Ελλάδα. Αλλά το ίδιο ερώτημα τίθεται και σε κάθε συζήτηση με Έλληνες, που είτε δραστηριοποιούνται στο χώρο των επιχειρήσεων και της πραγματικής οικονομίας, είτε έχουν γενικό κοινωνικό και πολιτικό ενδιαφέρον για το πού πηγαίνει ο τόπος.
Επειδή η πιο εύκολη λέξη, σχεδόν μυθική, είναι η λέξη «ανάπτυξη», κι επειδή όλοι επενδύουμε τις ελπίδες μας σε μία αλλαγή του κλίματος, αναζητώντας ελπίδα και προοπτική, φυσικά το ερώτημα είναι εάν έχει τη δυνατότητα να ανακάμψει η ελληνική οικονομία, αν μπορεί η χώρα μας να ανακτήσει την ισότιμη θέση της μέσα στην Ευρώπη και μέσα στον κόσμο, εάν μπορεί να κερδίσει το χαμένο έδαφος και τον χαμένο χρόνο. Αν μετά από οκτώ χρόνια σωρευτικής ύφεσης μπορούμε να αποκαταστήσουμε ένα μέρος της βλάβης που έχει υποστεί η Ελλάδα, σε σχέση με αυτό που είχε συνηθίσει να βιώνει την περίοδο της μεταπολίτευσης. Γιατί από ένα σημείο και μετά, διεκόπη η γραμμική και ευχάριστη εξέλιξη από το καλό στο καλύτερο κι αναγκαστήκαμε να υπαναχωρήσουμε για να διασώσουμε ένα μεγάλο μέρος του κεκτημένου, διαθέτοντας όμως ένα πολύ υψηλό ποσοστό του, περίπου το 25%. Αλλά διασώθηκε μέχρι στιγμής το 75% περίπου του κεκτημένου αυτού, από πλευράς ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος.
Δελφοί, 28 Φεβρουαρίου 2016
Ο Ευάγγελος Βενιζέλος στην έναρξη της τρίτης ημέρας του Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών απαντά σε ερωτήματα του δημοσιογράφου Γιάννη Πολίτη
Γ. Πολίτης: Καλή σας ημέρα. Είναι ιδιαίτερη τιμή για εμένα να ανοίγω τις εργασίες της τρίτης ημέρας αυτού του σημαντικού Συνεδρίου, το οποίο λένε όλοι και αρχίζει να φαίνεται ότι θα γίνει το ελληνικό Νταβός. Ελπίζω να είναι κάτι καλύτερο και από το ελληνικό Νταβός, γιατί έχει ανάγκη η χώρα αυτή την ώρα, αν μη τι άλλο να συζητούμε, και τα πρόσωπα που είναι σήμερα εδώ έχουν να μας πουν σημαντικά πράγματα.
Θα ξεκινήσω με μία ιστορία γιατί η δημοσιογραφία γράφεται με ιστορίες, με ιστορίες ανθρώπων. Ένα ιστορικό στέλεχος της Νέας Δημοκρατίας μου είπε, μπορώ να χάσω τα πάντα αυτό τον καιρό, ένα πράγμα δε χάνω ποτέ, τις ομιλίες του Βαγγέλη Βενιζέλου στη Βουλή. Λέω, γιατί αυτό; Γιατί κάθε φορά, Γιάννη μου, που ακούω Βενιζέλο στη Βουλή, κάνω ένα διδακτορικό. Αυτό το διδακτορικό, το δικό μας σήμερα, ξεκινάμε τώρα, και καλώ τον Πρόεδρο, τον κύριο Βενιζέλο, στο βήμα.
Καλή σας ημέρα, θα ξεκινήσω με την επικαιρότητα και η επικαιρότητα δεν είναι άλλη από το προσφυγικό. Ο ίδιος βάλατε, τις τελευταίες ημέρες, μία νέα διάσταση διεθνοποίησης του θέματος. Το πρώτο ερώτημα μου είναι η διεθνοποίηση εάν προχωρά. Δεύτερον, τί θα προσκομίσει στη χώρα. Τρίτον, εάν οι χειρισμοί που έχουν γίνει μέχρι σήμερα –και σε επίπεδο Ευρώπης και σε επίπεδο Ελλάδας– αφήνουν ένα παράθυρο αισιοδοξίας, γιατί εάν αφεθούμε παρακολουθώντας και καταγράφοντας κάθε ημέρα την ειδησιογραφία, μόνο πανικό μπορούμε να εισπράξουμε. Θα ήθελα, λοιπόν, να μου πείτε εάν βλέπετε φως κάπου; Και η εμπλοκή του ΝΑΤΟ που είναι το τρίτο ερώτημα, εάν περιμένετε ότι θα αλλάξει ριζικά την κατάσταση, είναι μία ασπιρίνη μέσα σε αυτό το δράμα που ζούμε στο Αιγαίο.
Θεσσαλονίκη, 21 Φεβρουαρίου 2016
Ομιλία Ευ. Βενιζέλου στην εκδήλωση που συνδιοργάνωσαν οι «Κινήσεις Πολιτών για τη Σοσιαλδηµοκρατία», η Επιτροπή Πρωτοβουλίας Θεσσαλονίκης για τη Κεντροαριστερά και οι PES Activists GREECE, στη Θεσσαλονίκη, με θέμα: «Η Ελλάδα στις Συµπληγάδες του Ασφαλιστικού και του Προσφυγικού. Υπάρχει εθνική διέξοδος;»
Αγαπητέ Δήμαρχε, φίλες και φίλοι, χαίρομαι πολύ που βρισκόμαστε σήμερα εδώ. Μετά τις εκλογές δεν είχαμε την ευκαιρία να βρεθούμε κι ευχαριστώ πραγματικά τους φίλους μας των Κινήσεων για τη Σοσιαλδημοκρατία, που πήραν την πρωτοβουλία αυτή. Ευχαριστώ τους PES Activists που έχουν υψώσει τη σημαία τους εδώ και μας θυμίζουν ότι το Ευρωπαϊκό Σοσιαλιστικό Κόμμα τα τελευταία χρόνια πήρε απόφαση να απευθυνθεί όχι μόνο στους Ευρωπαίους Σοσιαλιστές αλλά και στους Ευρωπαίους Δημοκράτες και συγκρότησε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο την κοινοβουλευτική του ομάδα ως «προοδευτική συμμαχία σοσιαλιστών και δημοκρατών», προκειμένου να υποδεχθεί και κόμματα που δεν ανήκουν στη σοσιαλιστική παράδοση αλλά ανήκουν στον προοδευτικό χώρο, στον χώρο των μεταρρυθμίσεων, στο χώρο του ριζοσπαστικού κέντρου. Θέλω να ευχαριστήσω θερμά το συντονιστή, αλλά και τους εισηγητές μας, τον καθηγητή τον κ. Νεκτάριο και τον συνάδερφο τον κ. Μπαξεβάνη, για όσα μας είπαν.
Φίλες και φίλοι, η χώρα παραπαίει, κινείται χωρίς πολιτική διεύθυνση. Υπάρχει κυβέρνηση, υπάρχει κοινοβουλευτική πλειοψηφία, αλλά δεν υπάρχει στρατηγική, δεν υπάρχει προσανατολισμός, δεν υπάρχει ρυθμός, δεν υπάρχει αποτέλεσμα. Η χώρα δίνει την εντύπωση πως παλεύει με μία Λερναία Ύδρα. Προσπαθεί η Κυβέρνηση τσάτρα-πάτρα να αντιμετωπίσει ένα θέμα και ανοίγουν στη θέση του θέματος αυτού, δύο. Ο κύκλος είναι φαύλος, κυνηγάμε την ουρά μας εδώ και 14 μήνες και έχουμε φτάσει να αντιλαμβανόμαστε την κατάσταση του Δεκεμβρίου του 2014 ως έναν στόχο σχεδόν παραδείσιο, που τον χάσαμε και που η χώρα μπορεί να τον ξαναβρεί μετά από τρία χρόνια, τέσσερα.
Αθήνα 13 Ιανουαρίου 2016
Δευτερολογία Ευ. Βενιζέλου στην εκδήλωση με θέμα «Μεταρρύθμιση στο Ασφαλιστικό: Ευκαιρία για εθνική ανασυγκρότηση ή Αιτία εθνικού αδιεξόδου»
Επιτρέψτε μου να σας μεταφέρω την εμπειρία μου από τα τελευταία έξι χρόνια. Εξαρχής υπήρξε μία σύγκρουση, η οποία και τώρα συνεχίζεται, ανάμεσα στη μακροοικονομική θεώρηση και τη δημοσιονομική θεώρηση. Το πρόγραμμα προσαρμογής είναι πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής και οι εταίροι πάντα είναι έτοιμοι να αποδεχθούν μία σχέση ανταλλαγής, ένα trade-off ανάμεσα σε δημοσιονομικά μέτρα και διαρθρωτικές αλλαγές, οι οποίες όμως εν τέλει έχουν τη μορφή άμεσου ή έμμεσου δημοσιονομικού μέτρου. Δεν μπορούν να αντιληφθούν, γιατί δεν τους ενδιαφέρει αυτή η προοπτική, τη μακροοικονομική προσέγγιση, δηλαδή την ανάγκη να περιορίσω τις επιπτώσεις, να περιορίσω την ύφεση, γιατί εδώ δε μιλάμε τώρα για θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης, αλλά μιλάμε για τέτοια δυναμική των πολλαπλασιαστών ώστε τουλάχιστον να μην έχω πολύ μεγάλη ύφεση και να μπορέσω κάποια στιγμή να ανατάξω την κατάσταση. Αυτό δεν τους ενδιαφέρει, αυτό ήταν πάντα η σύγκρουση, το πραγματικό πεδίο της διαπραγμάτευσης.
Η περικοπή των εισφορών ήταν μία προσέγγιση, ας το πούμε έτσι, αναπτυξιακή, μακροοικονομική, διότι με τη μείωση των εισφορών δε μειώνεις στην πραγματικότητα την ανεργία, δεν αυξάνεις την απασχόληση, αλλά αποκαλύπτεις απασχόληση, δηλαδή φεύγουν άνθρωποι από την αδήλωτη εργασία, γίνονται ασφαλισμένοι, αλλάζεις στην πραγματικότητα τα δημοσιονομικά δεδομένα και για το ασφαλιστικό σύστημα και για τη φορολογία εισοδήματος. Άρα έχεις μία αλυσίδα θετικών επιπτώσεων και βέβαια αυτό μπορεί στη συνέχεια να λειτουργήσει ως μία πολύ μικρή συμβολή στην προοπτική ενός ενάρετου κύκλου. Αυτή ήταν πάντα και αυτή θα είναι για πολλά χρόνια ακόμη η συζήτηση, η μακροοικονομική και η δημοσιονομική προσέγγιση.