8 Φεβρουαρίου 2001

Ευάγγελος Βενιζέλος

Το πρώτο κύμα του ελληνικού συνταγματισμού (1822 - 1827)

1.    Η γενέθλια πράξη του νέου ελληνικού κράτουςΤα συντάγματα του Αγώνα δηλαδή τα τρία ολοκληρωμένα συνταγματικά κείμενα της περιόδου 1821 – 1827 (το «Προσωρινόν πολίτευμα της Ελλάδος κατά την εν Επιδαύρω Α’ Εθνικήν Συνέλευσιν» του 1822, «Ο Νόμος της Επιδαύρου ήτοι προσωρινό πολίτευμα της Ελλάδος κατά την εν Αστρει Β’ Εθνικήν Συνέλευσιν» του 1823 και το «Πολιτικό Σύνταγμα της Ελλάδος κατά την εν Τροιζήνοι  Γ’ Εθνικήν Συνέλευσιν» του 1827), ενσωματώνουν διαδοχικά την πρωτογενή συντακτική βούληση του επαναστατημένου Έθνους. Επιτελούν συνεπώς τις βασικές νομικοπολιτικές λειτουργίες που ήδη από τα τέλη του προηγούμενου αιώνα άρχισε να επιτελεί το σύνταγμα ως προϊόν των δύο μεγάλων επαναστάσεων της Γαλλικής και της Αμερικανικής .

Περισσότερα...

 24 Iανουαρίου 2001

Άρθρο του Υπουργού Πολιτισμού και Γενικού Εισηγητή της Πλειοψηφίας για την Αναθεώρηση του Συντάγματος, Ευάγγελου Βενιζέλου, στα ΝΕΑ

Τα ασυμβίβαστα

1. Η πρόταση για τη θέσπιση ασυμβιβάστου μεταξύ της βουλευτικής ιδιότητας και της άσκησης επαγγέλματος προέκυψε κατά τη φάση της επεξεργασίας των υπό αναθεώρηση διατάξεων του Συντάγματος στην Επιτροπή Αναθεώρησης και ετέθη από πολλούς βουλευτές του ΠΑΣΟΚ στις συνεδριάσεις του Κοινοβουλευτικού Τομέα Εργασίας.

Δύο είναι οι λόγοι που καθιστούν κρίσιμη την παρέμβαση αυτή. Ο πρώτος αφορά γενικότερα τον θεσμικό και πολιτικό ρόλο του βουλευτή, ενώ ο δεύτερος αφορά γενικότερα τις εγγυήσεις διαφάνειας που οφείλει να προσθέσει σε όλους τους τομείς του δημόσιου βίου η Αναθεώρηση του Συντάγματος. Άλλωστε η αρχή της διαφάνειας διέπει μαζί με την αρχή της ασφάλειας του ατόμου, της συμμετοχής του πολίτη και της συναίνεσης των πολιτικών και κοινωνικών δυνάμεων όλη την αναθεωρητική πρωτοβουλία.

Περισσότερα...

20 Νοεμβρίου 2000

[Για την αναθεώρηση του άρθρου 24 του Συντάγματος]

Tην περίοδο αυτή βρίσκονται υπό αναθεώρηση 114 συνταγματικές διατάξεις που αφορούν το σύνολο, σχεδόν, της συνταγματικής ύλης: από τους αντιρρησίες συνείδησης και τα όρια της προφυλάκισης μέχρι τη διάκριση των διαφορών σε ιδιωτικές και διοικητικές και από την ισχύ των συνταγματικών δικαιωμάτων στις σχέσεις μεταξύ ιδιωτών μέχρι τη συνταγματική προστασία των δωρεών και των διαθηκών.

Περισσότερα...

26 Οκτωβρίου 2000

Η τοπική αυτοδιοίκηση έχει το θεσμικό πλεονέκτημα να είναι αφενός μεν πεδίο άσκησης της λαϊκής κυριαρχίας και ο χώρος όπου ασκείται στην πράξη το δικαίωμα πολιτικής συμμετοχής των δημοτών-πολιτών, αφετέρου δε μια από τις πιο κρίσιμες πλέον όψεις της κρατικής εξουσίας που έρχεται σε άμεση επαφή με τους δημότες-πολίτες, οι οποίοι είναι όμως και διοικούμενοι. Διαμορφώνεται έτσι το διπλό πρόσωπο της τοπικής αυτοδιοίκησης που είναι ταυτοχρόνως θεσμός πολιτικής συμμετοχής σε τοπική κλίμακα και μηχανισμός άσκησης πίεσης προς την κεντρική εξουσία αλλά και ισχυρή εκδοχή της ίδιας της κρατικής εξουσίας όπως την αντιλαμβάνεται ο πολίτης.

Περισσότερα...

25 Οκτωβρίου 2000

Στις σύγχρονες δημοκρατίες το μείζον ίσως θεσμικό και πολιτικό πρόβλημα είναι η λειτουργία της δικαιοσύνης και η σχέση μεταξύ πολιτικών και δικαστικών οργάνων του κράτους. Ο δικαστής εκδίδει τις αποφάσεις του στο όνομα του ελληνικού λαού και διεκδικεί έτσι τη δημοκρατική τους νομιμοποίηση, το θεμέλιο όμως της δικαστικής εξουσίας είναι ο δικαιοκρατικός χαρακτήρας του πολιτεύματός μας που αποκτά πρακτική σημασία όταν περιορίζει τις δυνατότητες των δημοκρατικά νομιμοποιημένων, δηλαδή των πολιτικών, οργάνων του κράτους.

Περισσότερα...

13 Οκτωβρίου 2000

Το άρθρο 24 για την προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος, τον χωροταξικό και πολεοδομικό σχεδιασμό, με ειδικότερες αναφορές στην προστασία των δασών, των μνημείων και των παραδοσιακών περιοχών και στοιχείων, θεωρήθηκε και είναι μία από τις πιο μεγάλες καινοτομίες του Συντάγματος του 1975. Με το άρθρο 24 προστέθηκε στην ελληνική συνταγματική τάξη μία νέα διάσταση• αυτή του οικολογικού συντάγματος. Άλλωστε, η κατάρτιση και η θέση σε ισχύ του μεταπολιτευτικού καταστατικού χάρτη της χώρας συνέπεσε με την ωρίμανση της συζήτησης για την ανάγκη ενός ολοκληρωμένου νομικού συστήματος προστασίας του περιβάλλοντος σε διεθνές, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο, άρα με διατάξεις αφενός μεν διεθνών συμβάσεων, αφετέρου δε των εθνικών συνταγμάτων.

Περισσότερα...

12 Οκτωβρίου 2000

Η διαφάνεια είναι συνυφασμένη με την ίδια την έννοια και τη λειτουργία της δημοκρατίας. Το γεγονός πως, όπως και σε πολλές άλλες περιόδους, γίνεται και πάλι έντονη συζήτηση, διεθνώς, για την ανάγκη να υπάρχουν πρόσθετε εγγυήσεις διαφάνειας είναι μία πολύ ισχυρή ένδειξη της κρίσης των θεσμών της σύγχρονης αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας. Η θέσπιση συνεπώς και η λειτουργία εγγυήσεων διαφάνειας είναι βασική προϋπόθεση για την υπεράσπιση της πολιτικής και άρα για την υπεράσπιση της ίδιας της δημοκρατίας απέναντι σε ποικίλες πιέσεις που προέρχονται από θύλακες εξουσίας - οικονομικής, κοινωνικής, επικοινωνιακής ή ακόμα και τεχνολογικής ή επιστημονικής - οι οποίοι βρίσκονται εκτός πολιτικού, δηλαδή εκτός δημοκρατικού ελέγχου.

Περισσότερα...

11 Οκτωβρίου 2000

Η κρίση της πολιτικής, τόσο ως κρίση κοινωνικής αντιπροσωπευτικότητας των πολιτικών θεσμών όσο και ως κρίση αξιοπιστίας του πολιτικού λόγου, είναι ένα συνολικό και οξύ πρόβλημα που δεν λύνεται με τις αναθεωρήσεις των συνταγμάτων ούτε με τις βελτιώσεις της κοινής νομοθεσίας. Είναι όμως σημαντικό να διαμορφώνονται κάθε φορά οι καλύτερες δυνατές θεσμικές προϋποθέσεις ως όρος όχι επαρκής αλλά σίγουρα αναγκαίος για τον εκσυγχρονισμό και την ανόρθωση (για να χρησιμοποιήσω έναν όρο του Ελευθερίου Βενιζέλου) του πολιτικού συστήματος.

Περισσότερα...

4 Οκτωβρίου 2000

Οι δημόσιοι υπάλληλοι - αλλά σε πολλά σημεία και οι υπάλληλοι του ευρύτερου δημόσιου τομέα - είναι μία μεγάλη κατηγορία πολιτών για την οποία η υπό εξέλιξη αναθεώρηση του Συντάγματος έχει ιδιαίτερη πρακτική σημασία. Η επικέντρωση της προσοχής σε θέματα όπως η εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας ή οι εγγυήσεις διαφάνειας δεν επέτρεψαν να αναδειχθούν ως τώρα οι τομές που επιφέρει η συζητούμενη αναθεώρηση του Συντάγματος στο νομικό καθεστώς των δημοσίων υπαλλήλων.

Περισσότερα...

3 Οκτωβρίου 2000

Στη χώρα μας πολλά πράγματα θεωρούνται αυτονόητα χωρίς αυτό να συμβαίνει σε διεθνές ή ευρωπαϊκό επίπεδο. Ένα - δυστυχώς - από αυτά είναι και η εμμονή στην αρχή του κοινωνικού κράτους. Η χρονίζουσα δημοσιονομική κρίση του κοινωνικού κράτους και η βαθιά ιδεολογική αμφισβήτηση του ευρωπαϊκού κοινωνικού μοντέλου λόγω της κατίσχυσης των νεοφιλελεύθερων αντιλήψεων (ακόμα και σε πολιτικούς χώρους που ήταν παραδοσιακοί αντίπαλοί του) δεν μπόρεσε να μεταβάλει - στη χώρα μας - τις αντιλήψεις ως προς την συνταγματική κατοχύρωση του κοινωνικού κράτους.

Περισσότερα...