1 Οκτωβρίου 2023

Άρθρο Ευάγγελου Βενιζέλου στην Καθημερινή της Κυριακής 

Κράτος πολιτικής προστασίας

Το κράτος είναι πάροχος ασφάλειας. Αυτή είναι η βασική του λειτουργία και το νομιμοποιητικό του θεμέλιο. Η ικανότητα του κράτους να παρέχει εξωτερική και εσωτερική ασφάλεια είναι συνυφασμένη με την ίδια την κυριαρχία του, εσωτερική και εξωτερική. Αυτό  καταλαμβάνει κάθε εκδοχή ασφάλειας: στρατιωτική, αστυνομική, νομική (ασφάλεια  δικαίου), κοινωνική - με τη μορφή όχι μόνο της κοινωνικής ασφάλισης γήρατος και υγείας, αλλά και όλων των εγγυήσεων του κοινωνικού κράτους, αρχής γενομένης από την προστασία της δημόσιας υγείας και της υγείας του πληθυσμού. Η διασφάλιση της άμυνας της χώρας, η θεσμικά οργανωμένη αλλά και αποτελεσματική διαχείριση του μονοπωλίου της νόμιμης βίας, η καταστολή του εγκλήματος, ιδίως του οργανωμένου και της τρομοκρατίας είναι οι γνωστές κλασικές όψεις της ασφάλειας που υπόσχεται να προσφέρει το κράτος στους πολίτες του και όσους υπάγονται στη δικαιοδοσία του.

Περισσότερα …

27.9.2023

Άρθρο Ευάγγελου Βενιζέλου για την εφημερίδα Κεφάλαιο και το Capital.gr σε συνεργασία με τους New York Times, στο αφιέρωμα «Οι Μεγάλες Ιδεές» με κεντρικό θέμα, «Ποιοι νομίζουμε ότι είμαστε»

Ποιος  νομίζεις ότι είσαι;

Στο ερώτημα «ποιοι νομίζουμε ότι είμαστε;», όποιο και αν είναι το συλλογικό υποκείμενο που μας ενδιαφέρει - η ελληνική κοινωνία, οι ευρωπαϊκές κοινωνίες, αυτό που ορίζουμε ιστορικά και πολιτιστικά ως Δύση, η ανθρωπότητα με τις κραυγαλέες ανισότητες και αντιθέσεις της- μπορεί προφανώς να δοθεί μια εύκολη απάντηση μέσα από τις έρευνες της λεγόμενης κοινής γνώμης που αναζητούν τον τρόπο με τον οποίο ένα συλλογικό υποκείμενο προσλαμβάνει τον εαυτό του. Εκεί βεβαίως που αυτό είναι εφικτό.

Περισσότερα …

27 Αυγούστου 2023

Άρθρο Ευάγγελου Βενιζέλου για τον Ντανιέλ Κοέν, στο Βήμα της Κυριακής

Ντανιέλ Κοέν (1953-2023 )

«Ήξερε πώς να συνδυάζει τα οικονομικά με όλους τους κλάδους, να ξετυλίγει τα αινίγματα του παρελθόντος, να προβλέπει τις μεταμορφώσεις του αύριο και να ζωντανεύει τα ιδανικά του σήμερα.» Με τη φράση αυτή ξεκινά η συγκινητική και γενναιόδωρη αλλά ακριβής αποχαιρετιστήρια δήλωση της Προεδρίας της Γαλλικής Δημοκρατίας για τον θάνατο του καθηγητή Ντανιέλ Κοέν, στις 20 Αυγούστου, σε ηλικία 70 ετών.

Πριν έναν περίπου χρόνο,  στην τελευταία μας συνάντηση στο Παρίσι, μου έφερε  το τελευταίο του βιβλίο με τον εύστοχο τίτλο «Homo Numericus»  που,  σύμφωνα με τη δήλωση του Élysée, «μαρτυρούσε τη διαύγειά του απέναντι στις προκλήσεις ενός κόσμου όπου η ψηφιακή επανάσταση κινδυνεύει να επιφέρει την κατάρρευση των μεγάλων ουμανιστικών ιδανικών, μιας ιδέας του ίδιου του ανθρώπου, προϊόντος του πολιτισμού και της  χειραφέτησης, με την  οποία ήταν τόσο δεμένος αυτός ο μεγάλος δάσκαλος». Όταν του είπα ότι με εντυπωσιάζει η εντέλει ανθρωπολογική προσέγγισή του και προσπάθησα να τη συνδέσω με την «ανθρώπινη κατάσταση» της Χάνα Άρεντ, με τη σεμνότητα και την απλότητα που τον διέκριναν χαμογέλασε και έστρεψε τη συζήτηση στα συνηθισμένα θέματά μας, στην πολιτική και δημοσιονομική κατάσταση στην Ελλάδα, τη Γαλλία, την Ευρώπη και στο νέο παγκόσμιο τοπίο. Η επεξεργασία και η σύνθεση της μεγάλης εικόνας ήταν άλλωστε η διανοητική του ταυτότητα.

Περισσότερα …

30.7.2023

Άρθρο Ευάγγελου Βενιζέλου στο ΒΗΜΑ της Κυριακής 

Τα «Νομοκανονικά» στη δεύτερη εικοσαετία τους

Ο διαβόητος αλλά επιδραστικός Καρλ Σμιτ υποστήριζε ότι «όλες οι σημαντικές έννοιες της σύγχρονης θεωρίας του κράτους είναι εκκοσμικευμένες θεολογικές έννοιες»,  αρχής γενομένης από την ίδια την έννοια της κυριαρχίας ή την έννοια της αντιπροσώπευσης. Αυτή η αναγωγή στη γενεαλογία των εννοιών αναδεικνύει την ευρύτερη σημασία του Κανονικού Δικαίου  (που συγκροτείται από τους κανόνες εκκλησιαστικής προέλευσης που διέπουν τον βίο της Εκκλησίας) και κατά μείζονα λόγο του Εκκλησιαστικού Δικαίου (που περιλαμβάνει το σύνολο των κανόνων δικαίου, εκκλησιαστικής και πολιτειακής προέλευσης, που ρυθμίζουν τις έννομες σχέσεις της Εκκλησίας) για τη θεωρία του κράτους και του δικαίου.

Άντλησα τους ορισμούς που μόλις ανέφερα από τα «Μαθήματα Εκκλησιαστικού Δικαίου» (2020, σελ. 49 επ. ) του Ι. Κονιδάρη, ομότιμου καθηγητή του Εκκλησιαστικού Δικαίου στη  Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, στον οποίο η επιστημονική έρευνα οφείλει, μεταξύ πολλών άλλων, την εγκαθίδρυση και έκδοση, πριν είκοσι χρόνια, του περιοδικού «Νομοκανονικά» που φέρει τον υπότιτλο «Επιθεώρηση Εκκλησιαστικού και Κανονικού Δικαίου», από τις έγκυρες και φιλόξενες εκδόσεις Σάκκουλα.

Περισσότερα …

23.7.2023

Άρθρο Ευάγγελου Βενιζέλου στο Βήμα της Κυριακής

«Μεταπολίτευση» των Ελληνοτουρκικών σχέσεων;

Τα 49 χρόνια της Μεταπολίτευσης είναι και 49 χρόνια κυμαινόμενης έντασης στις ελληνοτουρκικές σχέσεις με αφετηρία ή μάλλον με θεμελιώδη πληγή την τουρκική εισβολή στην Κύπρο. Μισός αιώνας είναι μια μακρά περίοδος που επιτρέπει τη συναγωγή αρκετά  ασφαλών συμπερασμάτων και επιβάλλει έναν εθνικό αναστοχασμό.

Τα πράγματα ήρθαν μάλιστα έτσι ώστε, πολύ κοντά στην επέτειο των εκατό ετών από την υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάννης στις 24 Ιουλίου 1923, να πραγματοποιηθεί η συνάντηση του έλληνα  Πρωθυπουργού και του τούρκου Προέδρου στο Βίλνιους  που επισημοποίησε την αλλαγή κλίματος στις ελληνοτουρκικές σχέσεις και την έναρξη συστηματικών και εντατικών επαφών μέσω τριών διαύλων: των διερευνητικών επαφών, οι οποίες θα κινηθούν σε υψηλότερο του έως τώρα πολιτικό επίπεδο, των επαφών για τα αεροναυτικά Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, στις οποίες, υποθέτω,  περιλαμβάνονται και οι επαφές στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ και των διακυβερνητικών επαφών για τη λεγόμενη «θετική» ατζέντα.

Περισσότερα …

Ευάγγελος Βενιζέλος

Τα Συντάγματα του Αγώνα - Ένα ζήτημα πιο σύνθετο από όσο φαίνεται **

Τι συνέβη τις τελευταίες μέρες του Μαρτίου και τις πρώτες μέρες του Απριλίου του 1823 εδώ στο Άστρος, σε τούτο το αλωνάκι; Συγκεντρώθηκαν εκλεγμένοι αντιπρόσωποι για το Βουλευτικό. Συγκεντρώθηκαν, με άλλη παράλληλη διαδικασία, εκλεγμένοι αντιπρόσωποι, ειδικά για να μετάσχουν στην Εθνική Συνέλευση και ήρθαν εδώ, θεωρώντας ότι είναι αυτονόητο δικαίωμά τους, τα μέλη του απερχόμενου Βουλευτικού και του απερχόμενου Εκτελεστικού.

Η  Β΄ Εθνική  Συνέλευση του Άστρους  έγραψε Ιστορία, αλλά μπορεί τα μέλη της να μην είχαν όλα συνείδηση ότι γράφουν Ιστορία. Η Συνέλευση και οι αποφάσεις της ήταν προϊόν συμβιβασμών και διευθετήσεων, ήταν προϊόν του συσχετισμού των δυνάμεων. Αυτό είναι πάντα το Σύνταγμα, ως ιστορικό φαινόμενο.

Περισσότερα …

15 Ιουλίου 2023

Δημοσιεύεται στην εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ [14-15.7.2023]

π. Ιωάννης Χρυσαυγής, Η δημιουργία ως μυστήριο. Θεολογική προσέγγιση της οικολογικής πρό(σ)κλησης, εκδόσεις Αρμός, 2023

Πρόλογος 

Η λέξη «permacrisis» που ορίζεται «ως παρατεταμένη περίοδος αστάθειας και ανασφάλειας και ενσωματώνει όλες τις κρίσεις υγειονομικές, οικονομικές, περιβαλλοντικές και γεωπολιτικές, καθώς και το αίσθημα μιας ακόμη συμφοράς που αναμένεται», κυριάρχησε λεξικογραφικά το 2022.

Στην παγκόσμια έκθεση κινδύνων ( Global Risks Report ) του 2023 που έδωσε, όπως κάθε χρόνο, στη δημοσιότητα το Παγκόσμιο Οικονομικό Forum, το λεγόμενο του Νταβός, αναδεικνύεται η έννοια της polycrisis, της πολυκρίσης. Κατά την έκθεση «οι παρόντες και οι μελλοντικοί κίνδυνοι μπορούν να αλληλεπιδράσουν μεταξύ τους για να σχηματίσουν μια «πολυκρίση» – ένα σύμπλεγμα συσχετιζόμενων παγκόσμιων κινδύνων με σύνθετες επιπτώσεις, έτσι ώστε ο συνολικός αντίκτυπος να υπερβαίνει  το άθροισμα κάθε μέρους». Στους δέκα σημαντικότερους κινδύνους που προβάλλονται με ορίζοντα δυο και δέκα ετών, οι περισσότεροι από τους μισούς είναι περιβαλλοντικού χαρακτήρα και συνδέονται με το φαινόμενο της κλιματικής κρίσης.

Περισσότερα …

9 Ιουλίου 2023

Άρθρο Ευάγγελου Βενιζέλου στην Καθημερινή της Κυριακής

Τα ιδιωτικά ΑΕΙ, το εκλογικό όριο και το Σύνταγμα

Η μετεκλογική θεσμική συζήτηση κινείται γύρω από δυο, προς το παρόν, θέματα, την αναθεώρηση του Συντάγματος που εστιάζεται στο άρθρο 16 και την ενδεχόμενη αύξηση του ορίου εισόδου των κομμάτων στη Βουλή. Κοινός παρονομαστής είναι προφανώς το Σύνταγμα και η ερμηνεία του, κυρίως όμως οι προϋποθέσεις μιας συγκροτημένης, τεκμηριωμένης και υπεύθυνης δημόσιας συζήτησης για τέτοιας φύσης θέματα.

Η αναθεώρηση του άρθρου 16

Την περίοδο 2006 - 2008, ενόψει της τότε αναθεώρησης του Συντάγματος, είχα υποστηρίξει ότι μια τέτοια αναθεώρηση κινδυνεύει να ερμηνευθεί ως κίνηση υποβάθμισης του δημοσίου πανεπιστημίου και ότι σε κάθε περίπτωση η ανάγκη αναθεώρησης του άρθρου 16 έπρεπε να διαπιστωθεί στην πρώτη Βουλή με  πλειοψηφία μεγαλύτερη των 151, αλλά μικρότερη των 180 βουλευτών, ώστε η δεύτερη Βουλή να διαμορφώσει το περιεχόμενο και τη νομοτεχνική κατάστρωση της διάταξης με την εγγύηση της αυξημένης πλειοψηφίας των 180 βουλευτών. Είχα επίσης υποστηρίξει ότι η ισχύουσα διατύπωση του άρθρου 16 αφήνει πολλά περιθώρια ευελιξίας στον νομοθέτη για τη λειτουργία στην Ελλάδα μη κρατικών πανεπιστημίων, ενώ είχα εξηγήσει, εντός και εκτός Βουλής, ότι σε κάθε περίπτωση η χώρα έχει υποχρέωση σεβασμού του Δικαίου της Ε.Ε. και πρωτίστως των θεμελιωδών ενωσιακών ελευθεριών, υποχρέωση που  έχει σοβαρές πρακτικές συνέπειες στο πεδίο της παροχής υπηρεσιών τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και της αναγνώρισης επαγγελματικών δικαιωμάτων.

Περισσότερα …

26 Ιουνίου 2023

Άρθρο Ευάγγελου Βενιζέλου στην Καθημερινή

Ισχυρή κυβέρνηση και φιλελεύθερη δημοκρατία

Η εκλογική νίκη της Νέας Δημοκρατίας και προσωπικά του Κυριάκου Μητσοτάκη είναι πανηγυρική. Αξίζουν σε αυτόν και στο κόμμα του ειλικρινή συγχαρητήρια και ευχές για την πορεία της κυβέρνησης, πρωτίστως όμως της χώρας.

Οι διπλές εκλογές επιβεβαίωσαν τον σχεδόν απαράβατο κανόνα της δεύτερης ευκαιρίας που παραχωρεί το εκλογικό σώμα την περίοδο της Μεταπολίτευσης. Καθώς μάλιστα διεξήχθησαν δύο αλλεπάλληλες εκλογικές αναμετρήσεις ως ενιαία πολιτική διαδικασία και με δυο διαφορετικά εκλογικά συστήματα, της «απλής» και της «ενισχυμένης» αναλογικής, οι επιλογές του εκλογικού σώματος είναι επίμονες και σαφείς:

Το εκλογικό σώμα θέλησε, για την επόμενη περίοδο, μια μονοκομματική, δηλαδή κοινοβουλευτικά «αυτοδύναμη» - και μάλιστα με άνεση -  κυβέρνηση,  με πολιτικά ισχυρό  πρωθυπουργό τον Κυριάκο Μητσοτάκη που δικαιούται να ερμηνεύει την εντολή και ως αποδοχή και επιβεβαίωση του πρωθυπουργοκεντρικού μοντέλου διακυβέρνησης που παρουσιάστηκε την προηγούμενη περίοδο με τη μετωνυμία «επιτελικό κράτος».

Περισσότερα …