Μάιος 2023

Ευάγγελος Βενιζέλος

Η ευχαριστιακή εκκλησιολογία του Ιωάννη Ζηζιούλα και οι  σχέσεις κράτους και εκκλησίας

Ο μακαριστός Γέρων Μητροπολίτης Περγάμου καθηγητής Ιωάννης Ζηζιούλας είναι ο ανανεωτής της ευχαριστιακής εκκλησιολογίας, ο βασικός εκφραστής της θεολογίας του προσώπου και ο θεμελιωτής  της οικολογικής θεολογίας. Η καθοριστική συμβολή του στα τρία αυτά πεδία τον είχε αναδείξει εδώ και πολλές δεκαετίες ως τη διεθνώς εμβληματική μορφή της ορθόδοξης θεολογίας. Ο Ιωάννης Ζηζιούλας δεν  ασχολήθηκε  συστηματικά και αναλυτικά με το ζήτημα των σχέσεων κράτους και εκκλησίας αλλά αφιέρωσε το μεγαλύτερο μέρος του έργου του σε τρία πεδία ιδιαιτέρως ενδιαφέροντα για τη θεωρία του Συνταγματικού Δικαίου και του Διεθνούς Δικαίου προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Περισσότερα...

15 Φεβρουαρίου 2023

Ευάγγελος  Βενιζέλος 

Η πολιτική θεολογία και η σχέση χριστιανικής και συνταγματικής ηθικής *

Είχα προγραμματίσει να πω λίγα λόγια για τις σχέσεις θεολογίας και κοινωνικών επιστημών, όμως τώρα, μια που ακούσαμε τα κρίσιμα αποσπάσματα του κειμένου της ομιλίας του αγίου  Περγάμου, θα έλεγα να συνεχίσω στο ίδιο πνεύμα παίρνοντας αφορμή από τις τρεις πληγές που ανέδειξε ο Ιωάννης Ζηζιούλας, τον ψυχολογισμό, τον ηθικισμό και, ας πούμε, τον τεχνολογισμό, για να δούμε πώς αντιμετωπίζονται τα θέματα αυτά όχι μόνο από τη σύγχρονη ορθόδοξη μαρτυρία, αλλά και από εμάς, θύραθεν. Διότι ευχαριστώ που με χαρακτηρίσατε «θεολόγο της πολιτικής» και βεβαίως είμαι επηρεασμένος, όπως κάθε επιστήμονας των κοινωνικών και ανθρωπιστικών σπουδών, από τη θεολογία, από τη θεολογική επιστήμη, από το εκκλησιαστικό φαινόμενο, αλλά  θύραθεν είναι οι προσεγγίσεις οι δικές μου. Νομικός είμαι πρωτίστως και οι κλάδοι με τους οποίους εφάπτομαι, οι πέραν της νομικής, όπως είναι κατ’ ανάγκη η οικονομία, η πολιτική επιστήμη, η κοινωνιολογία, η ιστορία, οι διεθνείς σχέσεις είναι και αυτοί κλάδοι θύραθεν προερχόμενοι.

Ως εκ τούτου, θα ήθελα να μου επιτρέψετε, παίρνοντας ως αφορμή τις τρεις έννοιες και τις τρεις αγωνίες του Ιωάννη Ζηζιούλα, να σας αναπτύξω δύο θέματα. Το πρώτο θέμα θα το ονόμαζα, πώς εμφανίζεται σήμερα η πολιτική θεολογία από τη σκοπιά της Εκκλησίας, της θεολογίας αλλά και από τη σκοπιά της νομικής επιστήμης και της θεωρίας του κράτους, η οποία ασχολείται με την πολιτική θεολογία.

Περισσότερα...

25 Σεπτεμβρίου 2022

Χαιρετισμός Ευάγγελου Βενιζέλου στην παρουσίαση του βιβλίου του Χάρη Καραπάνου, «Η Ορθόδοξη Εκκλησία και τα Ανθρώπινα Δικαιώματα στο σύγχρονο ταραχώδη κόσμο», στο Αγρίνιο, στις 25.9.2022

Προλογίζω  με  μεγάλη χαρά την παρουσίαση του βιβλίου του νέου και αγαπητού συναδέλφου κυρίου Χαράλαμπου Καραπάνου, για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και την Ορθόδοξη Εκκλησία στον σύγχρονο ταραχώδη κόσμο. Ο Χ. Καραπάνος είναι ένας νομικός, που έχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον για τα ζητήματα του εκκλησιαστικού και κανονικού δικαίου και για τα ζητήματα της εκκλησιαστικής Ιστορίας. Ένας άνθρωπος που έχει γνήσιο ενδιαφέρον για την Ορθοδοξία.

Τα Ανθρώπινα Δικαιώματα είναι η μεγάλη κατάκτηση της νεωτερικότητας, η μεγάλη κατάκτηση του ευρωπαϊκού και γενικότερα του δυτικού, νομικού και πολιτικού πολιτισμού. Από τις μεγάλες επαναστάσεις  του 18ου αιώνα, την Αμερικανική και την Γαλλική, αρχίζει ένα κύμα συνταγματισμού αλλά και ένα κύμα ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Περισσότερα...

Μ. Τρίτη, 19.4.2022

Συνέντευξη Ευ. Βενιζέλου στον Ραδιοφωνικό Σταθμό της Εκκλησίας της Ελλάδος με την κα. Σμαραγδή Καράγιωργα με θέμα της εκπομπής «Τα του Καίσαρος τω Καίσαρι (από το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο κβ', 21), η διάκριση  θρησκευτικής  και κοσμικής εξουσίας από τον Ιησού»

Σμ. Καράγιωργα: «Τα του Καίσαρος τω Καίσαρι και τα του Θεου τω Θεό» και κοντά μας από τους ποιο επαΐοντες να μας μιλήσουν, μια και πολιτικές θέσεις είχε και σε υψηλότατες θέσεις, διεθνώς αναγνωρισμένος, ο πρώην Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης και Υπουργός Εξωτερικών - Ευάγγελος Βενιζέλος, Καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Κύριε Πρόεδρε, χαίρετε, καλωσορίσατε

Ευ. Βενιζέλος: Καλησπέρα και χρόνια πολλά. Εύχομαι καλό Πάσχα, καλή Ανάσταση και σας ευχαριστώ για την πρόσκλησή σας

Σμ. Καράγιωργα: Κι εμείς που την αποδεχθήκατε, γιατί ξέρω ότι είναι πολύ μεγάλο το πρόβλημα που έχετε κάθε μέρα με τις εκδηλώσεις και το πρόγραμμά σας είναι στενό και ευχαριστούμε πολύ που μας τιμάτε με την παρουσία σας σήμερα εδώ.

Περισσότερα...

Φεβρουάριος 2022

[ PDF ]

Ευάγγελος Βενιζέλος * 

Δαμασκηνός Παπανδρέου: από τη θεολογία της δράσης στη θεολογία της σιωπής

Η καμπύλη που διέγραψε στον επίγειο βίο του ο Μακαριστός Μητροπολίτης Ανδριανουπόλεως, ο από Ελβετίας Δαμασκηνός ( Παπανδρέου ) προσφέρεται ως πεδίο προβληματισμού γύρω από δυο καίρια ερωτήματα. Δυο ερωτήματα κατά τη γνώμη μου βαθύτατα ανθρωπολογικά και θεολογικά.

Το πρώτο ερώτημα είναι πώς διαμορφώνονται οι εκκλησιαστικές προσωπικότητες. Ποιο στοιχείο είναι αυτό που αναδεικνύει ένα παιδί από την Κάτω Χρυσοβίτσα του Θέρμου Αιτωλοακαρνανίας σε Ιεράρχη του Οικουμενικού Θρόνου με πραγματικά οικουμενικό κύρος, σε διεθνή θεολογική προσωπικότητα, σε εμβληματική δημόσια φυσιογνωμία με εντυπωσιακή αποδοχή στην Ελβετία, σε στιβαρό «απόστολο» της Ορθοδοξίας που από τη λίμνη της Γενεύης, την πόλη του Καλβίνου, εξέπεμπε τα μηνύματα της ορθόδοξης μαρτυρίας σε όλο τον κόσμο;

Περισσότερα...

14 Ιανουαρίου 2022

Ευάγγελος Βενιζέλος *

 [PDF] 

Ένα έμμεσο κεκτημένο της Πατριαρχίας Βαρθολομαίου του Α´ :

Η ανάδειξη της κανονικής και νομικής θέσης του Οικουμενικού Πατριαρχείου κατά το άρθρο 3 του ελληνικού Συντάγματος

Η έως τώρα τριακονταετής (1991-2021) Πατριαρχία Βαρθολομαίου του Α´ (Αρχοντώνη ) συμπίπτει, μεταξύ άλλων πολλών που συνέβησαν ή επιτεύχθηκαν  σε οικουμενική κλίμακα, και με την ένταση, ενίοτε υπερένταση της δημόσιας (πολιτικής και επιστημονικής) συζήτησης στην Ελλάδα ως προς τις σχέσεις Κράτους και Εκκλησίας και την εκ νέου «ανασκαφή» του κανονιστικού περιεχομένου του άρθρου 3 του  Συντάγματος.

Περισσότερα...

Πέμπτη 23 Σεπτεμβρίου 2021

Ανάρτηση του Ευάγγελου Βενιζέλου σχετικά με τη δήλωση του κυβερνητικού εκπροσώπου για τον Αρχιεπίσκοπο Αμερικής

Η δήλωση του κυβερνητικού εκπροσώπου, με την οποία διατυπώνει την ενόχληση της Κυβέρνησης και εκφράζει τη δυσαρέσκειά της για την παρουσία του Αρχιεπισκόπου Αμερικής στα εγκαίνια του τουρκικού κέντρου στη Ν. Υόρκη, είναι βαθιά ανιστόρητη και δείχνει πλήρη απουσία αίσθησης για το καθεστώς του Οικουμενικού Πατριαρχείου και το θεσμικό πλαίσιο των σχέσεων του με την Ελληνική Δημοκρατία. 

Το Οικουμενικό Πατριαρχείο είναι θεσμός του διεθνούς δημοσίου δικαίου και ως τέτοιον το αναγνωρίζει το ελληνικό Σύνταγμα στα άρθρα 3 και 105. Ως τέτοιο θεσμό το αντιμετωπίζουν διεθνείς οργανισμοί και κράτη που απονέμουν τις αντίστοιχες τιμές στο πρόσωπο του Οικουμενικού Πατριάρχη. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο εδρεύει όμως στην Τουρκία, είναι εμπερίστατο και έχει κρίσιμη πρακτική σημασία για τη λειτουργία του ο τρόπος με τον οποίο το αντιλαμβάνεται και το μεταχειρίζεται η τουρκική έννομη τάξη. Η Αγία Σοφία, η Μονή της Χώρας, η Χάλκη, δεν έχει καταστεί εφικτό να προστατευθούν πρακτικά στο επίπεδο της διεθνούς έννομης τάξης.

Περισσότερα...

Παρασκευή 5 Φεβρουαρίου 2021

Ευάγγελος Βενιζέλος

Η τριγωνική σχέση Θεολογίας, Ιατρικής  και έννομης  τάξης  απέναντι στις  προκλήσεις της πανδημίας

Ευχαριστώ για την πρόσκληση. Ευχαριστώ ιδιαιτέρως τον καθηγητή Πέτρο Βασιλειάδη που επιμένει να με καλεί και να με προκαλεί να μετέχω σε παρόμοιες συζητήσεις, οι οποίες είναι, πρωτίστως, θεολογικού χαρακτήρα.

Η παρέμβασή μου είναι κάπως μετέωρη γιατί  ήθελα να ακούσω τον Ηλία Μόσιαλο να εκθέτει την ιατρική άποψη με την απαράμιλλη συνθετική του ικανότητα, την οποία έχει αποδείξει τους τελευταίους μήνες, καθώς είναι αυτός που ενημερώνει την ελληνική κοινή γνώμη για τις συνδυαστικές πληροφορίες που έχει σε σχέση με τις εξελίξεις της πανδημίας, των εμβολίων, των θεραπευτικών πρωτοκόλλων. Ούτως ή άλλως, θα μιλούσα μετά τον Ηλία για μια τρίτη διάσταση. Θα προσέθετα στο δίπολο θεολογία και ιατρική την έννοια της έννομης τάξης.

Περισσότερα...

26 Δεκεμβρίου 2020

Ευάγγελος Βενιζέλος                                                                                                            

 Βίβλος και Σύνταγμα : Σκέψεις για την πολιτική θεολογία *

Το ειδικότερο θέμα μου  στο πλαίσιο του γενικού θέματος του συνεδρίου «Βίβλος και Πολιτική» είναι η σχέση της Βίβλου και του Συντάγματος, «Βίβλος και Σύνταγμα:  Σκέψεις για την πολιτική θεολογία της μετανεωτερικότητας». Οι τίτλοι, όπως ξέρετε, είναι και βαρύγδουποι και δεσμευτικοί και διατρέχουν διαρκώς τον κίνδυνο να διαψευσθούν από το περιεχόμενο των ανακοινώσεων, αλλά θα το διακινδυνεύσω.

Θα ήθελα να ξεκινήσουμε αυτήν τη συζήτηση από μία υπενθύμιση, επιγραμματική, για το πώς ορίζεται η πολιτική. Πολιτική, κατά τη δική μου εκδοχή, είναι οτιδήποτε κινείται όχι μόνο στο πεδίο του κράτους, αλλά  στο πεδίο της εξουσίας γενικότερα, γιατί εξουσιαστικές σχέσεις αναπτύσσονται και εντός αλλά και εκτός του κράτους. Άλλωστε το κράτος, ούτως ή άλλως, αυτό καθεαυτό είναι συμπύκνωση σχέσεων εξουσίας. Στο  πεδίο της πολιτικής περιλαμβάνεται  οτιδήποτε κινείται στον δημόσιο χώρο, με την ευρύτερη έννοια του όρου, άρα περιλαμβάνεται εδώ και η κοινωνία των πολιτών και η οικονομία. Αλλά, βεβαίως, σε τελική ανάλυση, όλα αυτά ανάγονται στο κράτος, ως συμπύκνωση ενός συσχετισμού δυνάμεων ή σε διακρατικές σχέσεις ή στον χώρο της διεθνούς κοινότητας, πάντα διά του κράτους και σε αναφορά προς το κράτος, μόνον που το κράτος δεν ορίζεται μόνον σε σχέση με τον εαυτό του, αλλά πάντα σε σχέση και με την κοινωνία.

Περισσότερα...

Παρασκευή 20 Δεκεμβρίου 2019

Ευάγγελος Βενιζέλος

Παρελθόν, παρόν και μέλλον των σχέσεων κράτους και εκκλησίας *

Το άρθρο 3 του Συντάγματος έχει μια γενεαλογία τελείως αντίστροφη από ότι μπορεί να υποθέσει κανείς δια γυμνού οφθαλμού. Το άρθρο 3 δεν έχει «εκκλησιοκεντρική» καταγωγή. Είναι πολιτειοκρατική διάταξη. Εισήχθη στα ελληνικά Συντάγματα με πρωτοβουλία της Πολιτείας για να επιβεβαιώσει η Πολιτεία ότι δεν είναι νόμω κρατούσα απλώς, αλλά είναι συντάγματι κρατούσα πολιτεία σε αντίθεση με τις επιταγές και τις προϋποθέσεις του Κανονικού Δικαίου. Διακήρυξε δηλαδή η Πολιτεία και επέβαλε στο υψηλότερο δυνατό κανονιστικό επίπεδο, αυτό του Συντάγματος, ότι το πολιτειακό δίκαιο υπερισχύει του Κανονικού Δικαίου της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας στο μείζον θέμα που είναι η οργάνωση και η υπόσταση της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας στην Ελλάδα, της κατ’ Ελλάδα εκκλησίας. Διότι αυτό πράγματι εισήχθη ως διάταξη υπό καθεστώς σύγκρουσης της ελληνικής πολιτείας και του Οικουμενικού Πατριαρχείου.

Περισσότερα...