Μάρτιος 2023

Μικρή εισαγωγή στο Σύνταγμα και στο Συνταγματικό Δίκαιο 

Ένα εισαγωγικό μάθημα και μια συζήτηση

Πρόλογος

Τον Οκτώβριο του 2019 επανήλθα στα διδακτικά μου καθήκοντα ως καθηγητής του Συνταγματικού Δικαίου στη Νομική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης μετά από μακρά περίοδο αναστολής λόγω των βουλευτικών και κυβερνητικών μου καθηκόντων. Η περίοδος της αναστολής αφορούσε τη διδασκαλία γιατί, ευτυχώς για εμένα, η ερευνητική και πρακτική ενασχόλησή μου με το αντικείμενο του Συνταγματικού Δικαίου ήταν όλα αυτά τα χρόνια (1993-2019) έντονη και συνεχής. Η διδασκαλία έχει όμως τις δικές της υψηλές απαιτήσεις και τη δίκη της μοναδική γοητεία. Ιδίως η προπτυχιακή διδασκαλία σε νέους φοιτητές που εισέρχονται στο πεδίο της νομικής επιστήμης. Πρόκειται για έργο κοπιώδες και άκρως υπεύθυνο. Τα πιο σύνθετα μαθήματα και κυρίως τα μεταπτυχιακά και μεταδιδακτορικά σεμινάρια είναι πολύ πιο εύκολα για τον διδάσκοντα από την άποψη αυτή.

Περισσότερα...

21 Φεβρουαρίου 2023

Στη σειρά diaNEOsis Podcasts - "Με Απλά Λόγια"ο Ευάγγελος Βενιζέλος συζητά με τον Θοδωρή Γεωργακόπουλο, για τις λεπτομέρειες και την ιστορία του Συντάγματος της Ελλάδας, με απλά λόγια.

Μπορείτε να ακούσετε τη συζήτηση εδω: https://www.buzzsprout.com/1981614/12287700

Περισσότερα...

15 Φεβρουαρίου 2023

Ευάγγελος  Βενιζέλος 

Η πολιτική θεολογία και η σχέση χριστιανικής και συνταγματικής ηθικής *

Είχα προγραμματίσει να πω λίγα λόγια για τις σχέσεις θεολογίας και κοινωνικών επιστημών, όμως τώρα, μια που ακούσαμε τα κρίσιμα αποσπάσματα του κειμένου της ομιλίας του αγίου  Περγάμου, θα έλεγα να συνεχίσω στο ίδιο πνεύμα παίρνοντας αφορμή από τις τρεις πληγές που ανέδειξε ο Ιωάννης Ζηζιούλας, τον ψυχολογισμό, τον ηθικισμό και, ας πούμε, τον τεχνολογισμό, για να δούμε πώς αντιμετωπίζονται τα θέματα αυτά όχι μόνο από τη σύγχρονη ορθόδοξη μαρτυρία, αλλά και από εμάς, θύραθεν. Διότι ευχαριστώ που με χαρακτηρίσατε «θεολόγο της πολιτικής» και βεβαίως είμαι επηρεασμένος, όπως κάθε επιστήμονας των κοινωνικών και ανθρωπιστικών σπουδών, από τη θεολογία, από τη θεολογική επιστήμη, από το εκκλησιαστικό φαινόμενο, αλλά  θύραθεν είναι οι προσεγγίσεις οι δικές μου. Νομικός είμαι πρωτίστως και οι κλάδοι με τους οποίους εφάπτομαι, οι πέραν της νομικής, όπως είναι κατ’ ανάγκη η οικονομία, η πολιτική επιστήμη, η κοινωνιολογία, η ιστορία, οι διεθνείς σχέσεις είναι και αυτοί κλάδοι θύραθεν προερχόμενοι.

Ως εκ τούτου, θα ήθελα να μου επιτρέψετε, παίρνοντας ως αφορμή τις τρεις έννοιες και τις τρεις αγωνίες του Ιωάννη Ζηζιούλα, να σας αναπτύξω δύο θέματα. Το πρώτο θέμα θα το ονόμαζα, πώς εμφανίζεται σήμερα η πολιτική θεολογία από τη σκοπιά της Εκκλησίας, της θεολογίας αλλά και από τη σκοπιά της νομικής επιστήμης και της θεωρίας του κράτους, η οποία ασχολείται με την πολιτική θεολογία.

Περισσότερα...

Σάββατο 5 Φεβρουαρίου 2022

Ευάγγελος Βενιζέλος

Η «ψήφος Αλευρά» σήμερα

Αποχαιρέτησα χθες με λίγα λόγια τον Χρήστο Σαρτζετάκη. Με αφορμή τον θάνατό του γίνονται αναφορές στο ερμηνευτικό ζήτημα που έμεινε γνωστό ως «ψήφος Αλευρά», δηλαδή στο ερώτημα αν το 1985, ο τότε Πρόεδρος της Βουλής αείμνηστος Ιωάννης Αλευράς, ενώ ασκούσε τα καθήκοντα του αναπληρωτή του Προέδρου της Δημοκρατίας μετά την παραίτηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή (ως αντίδραση στη μη ανανέωση της θητείας του και την υπόδειξη του Χρήστου Σαρτζετάκη από την τότε κοινοβουλευτική πλειοψηφία του ΠΑΣΟΚ),  είχε το δικαίωμα να ασκήσει τα βουλευτικά του καθήκοντα και να μετάσχει στις σχετικές ψηφοφορίες στη Βουλή.

Περισσότερα...

26 Δεκεμβρίου 2021

Συνέντευξη Ευάγγελου Βενιζέλου με τον Αδάμ- Μάριο Πασχαλίδη και τη Μαρία- Ωραιοζήλη Κουτσουπιά στο πλαίσιο της εκπαιδευτική σειρά vidcast  «The Life After Law School» 

Μ. - Ω. Κουτσουπιά: Καλησπέρα σας. Καλώς ήρθατε σε ένα ακόμα vidcast- podcast sto «The Life After Law School» με τον Αδάμ και την Ωραιοζήλη, και είναι μεγάλη μας τιμή να είμαστε εδώ σήμερα με τον καθηγητή κ Βενιζέλο. Θα πω μόνο ότι η παρούσα εκπομπή τίθεται υπό την αιγίδα της Επιτροπής Ελλάδα 2021. Αδάμ ο λόγος σε σένα για να ξεκινήσουμε αυτή την πολύ τιμητική συζήτηση.

 Α.- Μ. Πασχαλίδης: Είναι χαρά και των δύο και τιμή μας που έχουμε μαζί μας τον κ Βενιζέλο. Δεν χρειάζονται συστάσεις. Θα πρέπει να αφιερώσουμε ένα vidcast μόνο με αυτό. Να ξεκινήσουμε κατευθείαν. Βασική πτυχή του όλου podcast είναι το να δώσουμε την προοπτική στους φοιτητές της νομικής, στους νέους απόφοιτους, να δουν τι μπορούν ακριβώς να πετύχουν με τις νομικές τους σπουδές και τις γνώσεις. Επομένως θέλουμε, με την εμπειρία σας κ. καθηγητά να μας πείτε αν μια πορεία ενός νομικού στο εφαρμοσμένο Συνταγματικού Δίκαιο, δηλαδή τόσο εντός κοινοβουλευτισμού  όσο και σε κάποιες πολιτικές θέσεις ή θεσμούς, θα μπορούσε να είναι εφικτή.

Περισσότερα...

Παρασκευή 19 Νοεμβρίου 2021

Το « επαυξημένο Σύνταγμα» \ “augmented Constitution”

Στο επιστημονικό περιοδικό European Review of Public Law/ Revue Européenne de Droit Public δημοσιεύεται η μελέτη μου με τον τίτλο: From the relativization of the Constitution to the “augmented Constitution” (ERPL/REDP, vol. 32, no 3, autumn/automne 2020, pp. 973-1017) [ PDF ] 

Περισσότερα...

Σεπτέμβριος 2021

Ευάγγελος Βενιζέλος

Τι θα συνέβαινε άραγε αν δεν είχε δολοφονηθεί ;

Ο Ι. Καποδίστριας ως μετάβαση  από τις προσδοκίες  των Συνταγμάτων του Αγώνα στη μοναρχική Ελλάδα του Πρωτοκόλλου του Λονδίνου *

Η εισήγηση μου θέτει το εύλογο, ελπίζω, ερώτημα, τι θα συνέβαινε άραγε εάν δεν είχε δολοφονηθεί ο Ιωάννης Καποδίστριας; Δεν πρόκειται για ερώτημα υποθετικής Ιστορίας[1] , αλλά για ιστοριογραφικά συμβατική συσχέτιση της πολιτικής του Καποδίστρια με όσα είχαν προηγηθεί, κυρίως στο πεδίο της θεσμικής σύνταξης και των διεθνών σχέσεων του επαναστατημένου Έθνους από το 1821 έως το 1827 και τις εξελίξεις μετά τη δολοφονία του Καποδίστρια, την εκλογή του Όθωνα και την εγκατάσταση της Αντιβασιλείας. Η προσέγγιση μου καταλήγει  στο συμπέρασμα, το οποίο προαναγγέλλω, ότι ο Καποδίστριας λειτούργησε ως μετάβαση από τις προσδοκίες των Συνταγμάτων του Αγώνα στη μοναρχική Ελλάδα του Πρωτοκόλλου του Λονδίνου, στο καθεστώς της Αντιβασιλείας και της απόλυτης μοναρχίας του Όθωνα, η οποία στη συνέχεια μετεξελίχθηκε σε συνταγματική μοναρχία[2] .

Περισσότερα...

Παρασκευή 25 Ιουνίου 2021

Ευάγγελος Βενιζέλος

Τα Συντάγματα του Αγώνα - Ένα ζήτημα πιο σύνθετο από όσο φαίνεται *

Τι συνέβη τις τελευταίες μέρες του Μαρτίου και τις πρώτες μέρες του Απριλίου του 1823 εδώ σε τούτο το αλωνάκι; Συγκεντρώθηκαν εκλεγμένοι αντιπρόσωποι για το Βουλευτικό. Συγκεντρώθηκαν, με άλλη παράλληλη διαδικασία, εκλεγμένοι αντιπρόσωποι, ειδικά για να μετάσχουν στην Εθνική Συνέλευση και ήρθαν εδώ, θεωρώντας ότι είναι αυτονόητο δικαίωμά τους, τα μέλη του απερχόμενου Βουλευτικού και του απερχόμενου Εκτελεστικού.

Περισσότερα...

16 Απριλίου 2021

Ευ. Βενιζέλος

Τα ελληνικά Συντάγματα στο πεδίο σύγκρουσης μεταξύ Εθνικής και Θεσμικής Ολοκλήρωσης -  Από τα Συντάγματα του Αγώνα στο Σύνταγμα της Μεταπολίτευσης *

Θα  προσεγγίσω καταρχάς τα Συντάγματα του Αγώνα ως φαινόμενα πρωτίστως πολιτικά που διαλέγονται περισσότερο με τους διεθνείς συσχετισμούς και λιγότερο με τα διεθνή ρεύματα σκέψης. Αυτό που επικαθορίζει τις εξελίξεις είναι ο εθνικός στόχος της δημιουργίας και της  αναγνώρισης κράτους ανεξαρτήτως των συνταγματικών διακανονισμών και της μορφής του πολιτεύματος (παρακάτω, Α ). Μπορεί αυτό να φαίνεται κάπως αιρετικό σε σχέση με την κρατούσα ερευνητική και διδακτική αντίληψη[1] που εστιάζει το ενδιαφέρον της στις ιδεολογικές  αναγωγές και τις θεσμικές καινοτομίες των επαναστατικών Συνταγμάτων καθώς και στα ξένα συντάγματα που λειτούργησαν ως πηγές έμπνευσής τους, αλλά νομίζω ότι δεν βλάπτει να δοκιμάσουμε την ερμηνευτική αξία του σχήματος που προτείνω[2], της σύγκρουσης των ολοκληρώσεων[3]. Το γενετικό αυτό χαρακτηριστικό των επαναστατικών συνταγμάτων, δηλαδή η σύνδεσή τους με την εθνική ολοκλήρωση, με επιλογές εθνικής στρατηγικής που τις περισσότερες φορές συνδέονται με τη διαμόρφωση των ορίων της εθνικής επικράτειας και επικαθορίζουν τις εξελίξεις σε σχέση με τη θεσμική ολοκλήρωση, διαπερνά στη συνέχεια το σύνολο της ελληνικής πολιτικής και Συνταγματικής Ιστορίας. Θα προσπαθήσω ( παρακάτω, Β) να αναδείξω τη διάσταση αυτή με μια σύντομη επισκόπηση της καμπύλης από την Καποδιστριακή περίοδο έως τη Μεταπολίτευση και το ισχύον Σύνταγμα του 1975, χρησιμοποιώντας  αυτή την ειδική οπτική γωνία.

Περισσότερα...

26 Δεκεμβρίου 2020 [14.12.2018]

Ευάγγελος Βενιζέλος                                                                                                           

 Βίβλος και Σύνταγμα : Σκέψεις για την πολιτική θεολογία *

Το ειδικότερο θέμα μου στο πλαίσιο του γενικού θέματος του συνεδρίου «Βίβλος και Πολιτική» είναι η σχέση της Βίβλου και του Συντάγματος, «Βίβλος και Σύνταγμα:  Σκέψεις για την πολιτική θεολογία της μετανεωτερικότητας». Οι τίτλοι, όπως ξέρετε, είναι και βαρύγδουποι και δεσμευτικοί και διατρέχουν διαρκώς τον κίνδυνο να διαψευσθούν από το περιεχόμενο των ανακοινώσεων, αλλά θα το διακινδυνεύσω.

Θα ήθελα να ξεκινήσουμε αυτήν τη συζήτηση από μία υπενθύμιση, επιγραμματική, για το πώς ορίζεται η πολιτική. Πολιτική, κατά τη δική μου εκδοχή, είναι οτιδήποτε κινείται όχι μόνο στο πεδίο του κράτους, αλλά  στο πεδίο της εξουσίας γενικότερα, γιατί εξουσιαστικές σχέσεις αναπτύσσονται και εντός αλλά και εκτός του κράτους. Άλλωστε το κράτος, ούτως ή άλλως, αυτό καθεαυτό είναι συμπύκνωση σχέσεων εξουσίας. Στο  πεδίο της πολιτικής περιλαμβάνεται  οτιδήποτε κινείται στον δημόσιο χώρο, με την ευρύτερη έννοια του όρου, άρα περιλαμβάνεται εδώ και η κοινωνία των πολιτών και η οικονομία. Αλλά, βεβαίως, σε τελική ανάλυση, όλα αυτά ανάγονται στο κράτος, ως συμπύκνωση ενός συσχετισμού δυνάμεων ή σε διακρατικές σχέσεις ή στον χώρο της διεθνούς κοινότητας, πάντα διά του κράτους και σε αναφορά προς το κράτος, μόνον που το κράτος δεν ορίζεται μόνον σε σχέση με τον εαυτό του, αλλά πάντα σε σχέση και με την κοινωνία.

Περισσότερα...