Παρασκευή 19 Νοεμβρίου 2021
Το « επαυξημένο Σύνταγμα» \ “augmented Constitution”
Στο επιστημονικό περιοδικό European Review of Public Law/ Revue Européenne de Droit Public δημοσιεύεται η μελέτη μου με τον τίτλο: From the relativization of the Constitution to the “augmented Constitution” (ERPL/REDP, vol. 32, no 3, autumn/automne 2020, pp. 973-1017) [ PDF ]
Περίληψη
Το «κράτος μέλος» που μετέχει σε περιφερειακές ολοκληρώσεις, όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση, χαρακτηρίζεται συνήθως ως κράτος «μειωμένης ή διαμοιρασμένης κυριαρχίας» σε σύγκριση με το κλασικό κυρίαρχο εθνικό κράτος. Στην πραγματικότητα και μόνο η συμμετοχή στη διεθνή κοινότητα και η συνακόλουθη υπαγωγή στη διεθνή έννομη τάξη, συνιστά σοβαρό περιορισμό της κρατικής κυριαρχίας. Η συνεπαγωγή που γίνεται είναι ότι ένα κράτος «μειωμένης ή διαμοιρασμένης κυριαρχίας» διαθέτει ένα Σύνταγμα «μειωμένης ή διαμοιρασμένης υπεροχής», δηλαδή ένα λιγότερο ισχυρό Σύνταγμα, επειδή η υπεροχή του έναντι του δικαίου της ΕΕ και του διεθνούς δικαίου (ειδικά της ΕΣΔΑ) τίθεται υπό συνεχή δοκιμασία. Το Σύνταγμα σχετικοποιείται καθώς σοβαρό μέρος των ιδιοτήτων και της λειτουργίας του το διεκδικούν άλλα συστήματα υπερεχόντων κανόνων δικαίου.
Στη μελέτη αυτή υποστηρίζω τη θέση ότι η σχετικοποίηση του εθνικού Συντάγματος δεν μειώνει το ρυθμιστικό του περιεχόμενο και τη σημασία του, αλλά οδηγεί στο φαινόμενο του «επαυξημένου Συντάγματος» μέσω μιας ενδιαφέρουσας αντιστροφής της ροής των νομολογιακών εξελίξεων, κυρίως σε εθνικό επίπεδο. Προφανώς εμφανίζονται αρκετές αντιστάσεις στο όνομα της κλασικής αντίληψης σύμφωνα με την οποία το εθνικό Σύνταγμα διαθέτει το μονοπώλιο της υπεροχής. Το πολωνικό Συνταγματικό Δικαστήριο πριν λίγες εβδομάδες εξέφρασε με ακραίο τρόπο την αντίληψη αυτή.
Μπορούμε να ορίσουμε ως «επαυξημένο Σύνταγμα», το εθνικό Σύνταγμα, πρωτίστως το γραπτό, αυστηρό και κωδικοποιημένο, το οποίο, χωρίς να αλλάζει το συνταγματικό κείμενο, ενισχύει το κανονιστικό του περιεχόμενο και διασφαλίζει τη νομική του υπεροχή μέσω της ερμηνείας του σύμφωνα με το δίκαιο της ΕΕ και σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Το «επαυξημένο Σύνταγμα» είναι επομένως το αποτέλεσμα μιας συνταγματικής στρατηγικής που, χωρίς περιττές συγκρούσεις, διασφαλίζει τη συνύπαρξη περισσότερων έννομων τάξεων και περισσότερων κανόνων που διεκδικούν, με αυτοαναφορικό τρόπο, νομική υπεροχή και προτεραιότητα εφαρμογής στο πεδίο τους. Αυτή η στρατηγική περιλαμβάνει προφανώς ορισμένες παραχωρήσεις υπέρ του δικαίου της ΕΕ ή της ΕΣΔΑ. Στη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων, όμως, έχει ως αποτέλεσμα την επαύξηση του εγγυητικού περιεχομένου του Συντάγματος και την ενίσχυση της δημοκρατίας, του κράτους δικαίου και της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
- Evangelos Venizelos, From the relativization of the Constitution to the “augmented Constitution” , ERPL/REDP, vol. 32, no 3, autumn/automne 2020, pp 973-1017 [PDF]
Abstract
The question in this analysis is whether a “member state”, as a state of “reduced or shared sovereignty”, has a constitution of “reduced or shared supremacy”, i.e. a less powerful constitution because its supremacy over EU law and the International Law (especially the ECHR) is disputed.
I will argue for the position that the relativization of the national constitution does not diminish its regulatory content and significance, but leads to the phenomenon of an “augmented Constitution” through an interesting reverse flow of case law developments, mainly at national level. We can therefore define as an augmented Constitution, the national Constitution, primarily the written, rigid and codified one, which without changing the constitutional text, strengthens its regulatory content and ensures its legal primacy through its interpretation in accordance with the EU law and international human rights law.
The augmented Constitution is therefore the result of a constitutional strategy that ensures the coexistence of a plurality of legal orders and of rules that claim, in a self-referential way, legal supremacy and priority of implementation in their field. This strategy obviously includes some concessions in favor of EU law or the ECHR. In the vast majority of cases, however, it results in an augmentation of the guarantee content of the Constitution and the strengthening of democracy, the rule of law and the protection of human rights.
