Η οικονομική κρίση ως δικανική πρόκληση. Η καμπύλη του δικαστικού ελέγχου της συνταγματικότητας των «μνημονιακών» μέτρων,
Ευάγγελος Βενιζέλος,
εκδ. Σάκκουλα, 2020
Δελτίο Τύπου
Η οικονομική κρίση που επωάστηκε για πολλά χρόνια με τις επιπτώσεις της να ξεσπούν την περίοδο 2010-2019 λειτούργησε και ως μεγάλη δικανική πρόκληση. Όλα τα μεγάλα θέματα, η φύση των προγραμμάτων στήριξης ( μνημονίων ), τα μέτρα δημοσιονομικής προσαρμογής, οι περικοπές μισθών και συντάξεων, η μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού συστήματος, οι φορολογικές επιβαρύνσεις, τα διαρθρωτικά μέτρα όπως η προσπάθεια μείωσης του αριθμού των δημοσίων υπαλλήλων και των εργαζομένων στους φορείς της γενικής κυβέρνησης ή οι αλλαγές στη ρύθμιση των εργασιακών σχέσεων, έγιναν αντικείμενο δικαστικών κρίσεων.
Οι σχετικές νομοθετικές ρυθμίσεις ήχθησαν, από διάφορες δικονομικές οδούς, σε δικαστικό έλεγχο της συνταγματικότητας τους, αλλά και της συμβατότητάς τους με το δίκαιο της ΕΕ και την ΕΣΔΑ. Διαμορφώθηκε μια πλούσια νομολογία των ελληνικών ανώτατων δικαστηρίων, ιδίως του ΣτΕ και του ΕΣ, που δεν είναι ευθύγραμμη. Διακρίνεται σε τρεις τουλάχιστον επιμέρους φάσεις, ενώ συχνά εμφανίζονται παλινδρομήσεις και αντιφάσεις.
Τα ίδια θέματα απασχολούν την ίδια περίοδο τα ανώτατα ή συνταγματικά δικαστήρια άλλων κρατών μελών της ΕΕ. Όχι μόνο αυτών που υπήχθησαν σε προγράμματα στήριξης, όπως η Πορτογαλία, η Ιρλανδία και η Κύπρος, αλλά και δημοσιονομικά ισχυρών χωρών που διαδραματίζουν κομβικό ρόλο στα κέντρα λήψης των ευρωπαϊκών αποφάσεων, όπως η Γερμανία. Συναφή θέματα απασχόλησαν το ΔΕΕ, το ΕΔΔΑ και διεθνή διαιτητικά όργανα. Παράλληλα εξελίσσονται μεγάλες αλλαγές στην οικονομική διακυβέρνηση της ΕΕ και της ζώνης του ευρώ που καθίστανται αντικείμενο μεγάλων αποφάσεων του ΔΕΕ.
Η μελέτη του Ευάγγελου Βενιζέλου εξετάζει την πλούσια νομολογία της περιόδου 2012-2019, κυρίως του ΣτΕ και του Ελεγκτικού Συνεδρίου αλλά και του ΑΠ, σε συνδυασμό με τη σχετική νομολογία του ΔΕΕ και του ΕΔΔΑ. Τοποθετεί τη νομολογία αφενός μεν στα οικονομικά και δημοσιονομικά της συμφραζόμενα, αφετέρου δε στο πλαίσιο της εγχώριας και διεθνούς επιστημονικής συζήτησης για την ερμηνεία του Συντάγματος και τα όρια του δικαστικού ελέγχου της συνταγματικότητας των νόμων. Ο συγγραφέας καταλήγει με τη διατύπωση μιας συγκεκριμένης πρότασης για δικονομικές βελτιώσεις που μπορεί να επέλθουν στον δικαστικό έλεγχο της συνταγματικότητας χωρίς να μεσολαβήσει αναθεώρηση.
Η μελέτη είναι αφιερωμένη στον Αντώνη Μανιτάκη και περιλήφθηκε αρχικά στον συλλογικό τόμο που εκδόθηκε προς τιμή του. Στην αυτοτελή έκδοση περιλαμβάνεται επίμετρο σχετικό με τις πρόσφατες αποφάσεις της Ολομέλειας του ΣτΕ για την ασφαλιστική μεταρρύθμιση.
https://www.sakkoulas.gr/el/editions/e-venizelos-i-oikonomiki-krisi-os-dikaniki-proklisi-2020/
*Αρχική εκδοχή στον συλλογικό τόμο «Το Σύνταγμα εν εξελίξει», Τιμητικός τόμος για τον Αντώνη Μανιτάκη, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΣΑΚΚΟΥΛΑ, 2019, σελ 67-132
