3 Ιουνίου 2023
Άρθρο Ευάγγελου Βενιζέλου στην Καθημερινή της Κυριακής
Η μετάβαση από την προεκλογική όξυνση στο μετεκλογικό τοπίο
Η προεκλογική όξυνση συνεχίζεται και εντείνεται παρά το σαφές αποτέλεσμα των εκλογών της 21ης Μαΐου. Είναι συνεπώς χρήσιμο να διατηρούμε την ευκρίνεια της μεγάλης εικόνας. Το αποτέλεσμα της 21/5 έχει διαρθρωτικά χαρακτηριστικά, πρώτον, γιατί μεταβάλλει τη φυσιογνωμία του κομματικού συστήματος και, δεύτερον, γιατί θέτει υπό δοκιμασία δυο εκλογικά συστήματα, αυτό της «απλής» και αυτό της «ενισχυμένης» αναλογικής.
Παρότι η διεθνής συζήτηση για την τυπολογία των κομματικών συστημάτων είναι πολύ πλούσια και τα συγκριτικά παραδείγματα δεν λείπουν, εντούτοις αυτή η κατανομή εκλογικών δυνάμεων 41% - 20% - 11,5 % μεταξύ των τριών μεγαλύτερων κομμάτων καλεί το εκλογικό σώμα στις 25 Ιουνίου να λάβει μια σαφέστερη απόφαση ως προς τον πολυκομματικό και τον πολωτικό χαρακτήρα του κομματικού συστήματος και ειδικότερα ως προς τη θέση του ΠΑΣΟΚ μέσα σε αυτό το υπό διαμόρφωση κομματικό σύστημα.
Ευ. Βενιζέλος, Η ευχαριστιακή εκκλησιολογία του Ιωάννη Ζηζιούλα και οι σχέσεις κράτους και εκκλησίας
Μάιος 2023
Ευάγγελος Βενιζέλος
Η ευχαριστιακή εκκλησιολογία του Ιωάννη Ζηζιούλα και οι σχέσεις κράτους και εκκλησίας
Ο μακαριστός Γέρων Μητροπολίτης Περγάμου καθηγητής Ιωάννης Ζηζιούλας είναι ο ανανεωτής της ευχαριστιακής εκκλησιολογίας, ο βασικός εκφραστής της θεολογίας του προσώπου και ο θεμελιωτής της οικολογικής θεολογίας. Η καθοριστική συμβολή του στα τρία αυτά πεδία τον είχε αναδείξει εδώ και πολλές δεκαετίες ως τη διεθνώς εμβληματική μορφή της ορθόδοξης θεολογίας. Ο Ιωάννης Ζηζιούλας δεν ασχολήθηκε συστηματικά και αναλυτικά με το ζήτημα των σχέσεων κράτους και εκκλησίας αλλά αφιέρωσε το μεγαλύτερο μέρος του έργου του σε τρία πεδία ιδιαιτέρως ενδιαφέροντα για τη θεωρία του Συνταγματικού Δικαίου και του Διεθνούς Δικαίου προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
27.5.2023
Άρθρο Ευάγγελου Βενιζέλου στα ΝΕΑ Σαββατοκύριακο
Η δευτεροβάθμια κρίση του εκλογικού σώματος στις 25 Ιουνίου
Οι δίδυμες βουλευτικές εκλογές του 2023 έχουν την ιδιορρυθμία να εμπεριέχουν διπλό μηχανισμό επαναξιολόγησης. Αυτός συνίσταται στη δυνατότητα που έχει το εκλογικό σώμα στις δεύτερες εκλογές να επιβεβαιώσει ή ενδεχομένως να μεταβάλει έστω οριακά τις επιλογές που έκανε στις πρώτες και επιπλέον να συνεκτιμήσει το γεγονός ότι οι δεύτερες εκλογές διεξάγονται με άλλο εκλογικό σύστημα που επαυξάνει σημαντικά τον αριθμό των εδρών του πρώτου κόμματος. Αυτοί οι δυο μηχανισμοί συνυπάρχουν για πρώτη φορά τώρα στα σχεδόν πενήντα χρόνια της Μεταπολίτευσης. Οι προηγούμενες πολλαπλές εκλογές, τριπλές το 1989/1990 και διπλές το 2012, είχαν διεξαχθεί χωρίς να μεσολαβήσει αλλαγή του εκλογικού συστήματος.
8 Μαΐου 2023
Ευάγγελος Βενιζέλος *
Η Στοά Μοδιάνο στο σύμπαν των αγορών της Θεσσαλονίκης
Παρακαλώ να μου συγχωρεθεί ο αυτοβιογραφικός τόνος, αλλά η σχέση με τις αγορές του κέντρου της Θεσσαλονίκης είναι βασικό κεφάλαιο της παιδικής μου ηλικίας και της λεγόμενης προσωπικής μυθολογίας. Με τους εξωραϊσμούς και τους συμβολισμούς της. Μου είναι, συνεπώς, δύσκολο να δω αυτούς τους τόπους στα κανονικά τους μεγέθη. Τους μεγεθύνει ο φακός των αναμνήσεών μου, χωρίς, πιστεύω, να τους αλλοιώνει. Αντιθέτως ίσως, με την άνεση μιας αναδρομικής παιδικότητας - που ελπίζω να μη γίνεται παλιμπαιδισμός - να μπορώ να κάνω πιο ουσιαστική αυτή τη μικρή άσκηση μνήμης και πατριδογνωσίας.
Παρότι γεννήθηκα και έζησα τα πρώτα παιδικά μου χρόνια στους Αμπελοκήπους, στη Δυτική Θεσσαλονίκη, φοίτησα σε δημόσια σχολεία του Κέντρου, στο 41ο Δημοτικό και στο διπλανό Β´ Γυμνάσιο Αρρένων της οδού Ικτίνου, έχοντας ως σημείο αναφοράς το γραφείο του πατέρα μου στην οδό Αριστοτέλους. Βρισκόμουν καθημερινά μέσα στο μαγνητικό πεδίο των αγορών. Τις διέσχιζα, ζούσα τον ρυθμό τους, ήξερα τους θορύβους και τις μυρωδιές, με αναγνώριζαν οι πωλητές, κυκλοφορούσα ανάμεσα στους πάγκους. Έχω απασχοληθεί ως «βοηθός οπωροπώλης» της προσκολλήσεως.
3 Μαΐου 2023
Ευάγγελος Βενιζέλος *
Κρίσιμες νομικές πτυχές των συμφωνιών Ελλάδας - Αιγύπτου και Ελλάδας - Ιταλίας για την οριοθέτηση της ΑΟΖ
Είχα την ευκαιρία να διατυπώσω σε διάφορα κείμενα την πολιτική μου αξιολόγηση σχετικά με τις συμφωνίες που συνήψε η Ελλάδα για την οριοθέτηση της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) με την Ιταλία στις 9 Ιουνίου 2020 και με την Αίγυπτο στις 6 Αυγούστου 2020[1]. Ήδη οι δυο συμφωνίες κυρώθηκαν και απέκτησαν την ισχύ που ορίζεται στο άρθρο 28 παρ.1 του Συντάγματος, η πρώτη με το νόμο 4716/2020 (ΦΕΚ Α ´ 163 / 28.8.2020) και η δεύτερη με το νόμο 4717/2020 (ΦΕΚ Α ´ 164/28.8.20).
Πριν την (ενιαία) συζήτηση στη Βουλή (συνεδρίαση ΡϞΓ' της 26ης Αυγούστου 2020) για την ψήφιση των δυο παραπάνω κυρωτικών νόμων είχα αναδείξει οκτώ σημεία - νομικά και πραγματολογικά - που θεωρούσα ιδιαίτερα κρίσιμα, προκειμένου η Ελληνική Κυβέρνηση να προβεί, εφόσον το θεωρούσε νομικά αναγκαίο και πολιτικά εφικτό, σε σχετικές δηλώσεις εκ μέρους της Ελληνικής Δημοκρατίας[2]. Από τα σημεία αυτά τα περισσότερα αφορούσαν τη συμφωνία με την Αίγυπτο, εμμέσως όμως ή εξ αντιδιαστολής και τη συμφωνία με την Ιταλία. Όπως προκύπτει από τη συζήτηση και ιδίως από τις αγορεύσεις του Πρωθυπουργού και του Υπουργού Εξωτερικών, ορισμένα από τα σημεία αυτά - θα τα δούμε αναλυτικότερα αμέσως παρακάτω (II-IX) - απασχόλησαν την Κυβέρνηση και έγιναν αντικείμενο κρίσιμων κατά το Διεθνές Δίκαιο δηλώσεων που έχουν περιληφθεί στα πρακτικά της Βουλής.
15 Απριλίου 2023
Άρθρο Ευάγγελου Βενιζέλου στην Καθημερινή, στο αφιέρωμα «Η Ανάσταση που προσδοκώ»
Είναι εύκολο να προσδοκάς μια ανάσταση συνεκδοχική. Συνώνυμη της ανάτασης, της ανάκαμψης ή της υπέρβασης. Μια ανάσταση πολιτική, οικονομική, ακόμη και εθνική. Μια ανάσταση της φύσης, των αισθήσεων ή του παρελθόντος.
Το δύσκολο είναι να διαχειρίζεσαι την κατά κυριολεξία Ανάσταση που θέτει το όριο της θνητότητας και του ορθολογισμού μας. Η Ανάσταση είναι πολλαπλή σύνοψη, της θεολογίας πρωτίστως, αλλά και της ανθρωπολογίας, της φιλοσοφίας, της επιστήμης, της τέχνης. Δεν είναι ένα θαύμα που ενδέχεται να συμβεί, αλλά μια προσδοκία που δεν υπόκειται σε προθεσμίες, ούτε πολύ περισσότερο σε λογικό έλεγχο. Μια προσδοκία των πιστών ή μήπως κατά βάθος όλων, ακόμη και εκείνων που δεν μπορούν να την αποδεχθούν λογικά, αλλά θα τη δέχονταν ευχαρίστως αν συνέβαινε;
8 Απριλίου 2023
Άρθρο Ευάγγελου Βενιζέλου στα ΝΕΑ Σαββατοκύριακο
Εθνική ατζέντα και μεταπλειοψηφικές συναινέσεις:
Πέρα από τη σύγκρουση αυτοδυναμίας - συνεργασίας
Στην παρατεταμένη προεκλογική περίοδο που διανύουμε, κυριαρχεί πλέον η σύγκρουση ανάμεσα σε δυο πολιτικά αφηγήματα, αυτό της αυτοδύναμης / μονοκομματικής κυβέρνησης που δεν αρκείται στην ανάδειξη των πλεονεκτημάτων της αλλά θεωρεί επικίνδυνη για την πορεία της χώρας μια κυβέρνηση συνεργασίας και το αντίστροφο αφήγημα της ανάγκης για κυβερνητικές συνεργασίες που αποτρέπουν τα εκφυλιστικά φαινόμενα της μονοκομματικής αυτάρκειας και αυταρέσκειας.
Η ταύτιση των μονοκομματικών κυβερνήσεων με το εκλογικό σύστημα της ενισχυμένης αναλογικής που κυριαρχεί τα πενήντα χρόνια της Μεταπολίτευσης, δεν είναι ακριβής. Τα κρίσιμα παραδείγματα κυβερνήσεων συνεργασίας, οι κυβερνήσεις Παπαδήμου ( ΠΑΣΟΚ, ΝΔ και ο τότε ΛΑΟΣ ) και Σαμαρά - Βενιζέλου (αρχικά με τη συμμετοχή της τότε ΔΗΜΑΡ), προέκυψαν με εκλογικό σύστημα «ενισχυμένης» και όχι «απλής» αναλογικής και κλήθηκαν να διαχειριστούν καταστάσεις οξείας κρίσης και να λάβουν δύσκολες και αντιδημοφιλείς αποφάσεις.
Μάρτιος 2023
Μικρή εισαγωγή στο Σύνταγμα και στο Συνταγματικό Δίκαιο
Ένα εισαγωγικό μάθημα και μια συζήτηση
Πρόλογος
Τον Οκτώβριο του 2019 επανήλθα στα διδακτικά μου καθήκοντα ως καθηγητής του Συνταγματικού Δικαίου στη Νομική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης μετά από μακρά περίοδο αναστολής λόγω των βουλευτικών και κυβερνητικών μου καθηκόντων. Η περίοδος της αναστολής αφορούσε τη διδασκαλία γιατί, ευτυχώς για εμένα, η ερευνητική και πρακτική ενασχόλησή μου με το αντικείμενο του Συνταγματικού Δικαίου ήταν όλα αυτά τα χρόνια (1993-2019) έντονη και συνεχής. Η διδασκαλία έχει όμως τις δικές της υψηλές απαιτήσεις και τη δίκη της μοναδική γοητεία. Ιδίως η προπτυχιακή διδασκαλία σε νέους φοιτητές που εισέρχονται στο πεδίο της νομικής επιστήμης. Πρόκειται για έργο κοπιώδες και άκρως υπεύθυνο. Τα πιο σύνθετα μαθήματα και κυρίως τα μεταπτυχιακά και μεταδιδακτορικά σεμινάρια είναι πολύ πιο εύκολα για τον διδάσκοντα από την άποψη αυτή.
19 Μαρτίου 2023
Άρθρο Ευάγγελου Βενιζέλου στο Βήμα της Κυριακής
Τι είναι και τι δεν είναι το «επιτελικό κράτος»
Το καλοκαίρι του 2019 η Κυβέρνηση εισηγήθηκε το νόμο 4622/ 2019 που φέρει τον τίτλο «Επιτελικό Κράτος: οργάνωση, λειτουργία και διαφάνεια της Κυβέρνησης, των κυβερνητικών οργάνων και της κεντρικής δημόσιας διοίκησης.».
Στην αιτιολογική έκθεση του νόμου δηλώνεται ότι: «Με το προτεινόμενο σχέδιο νόμου επιχειρείται μια σημαντική τομή στη λειτουργία του ελληνικού Κράτους, καθώς συστηματοποιείται και κωδικοποιείται σε ένα ενιαίο νομοθέτημα το σύνολο των διατάξεων που διέπουν την οργάνωση, τη λειτουργία και τη διαφάνεια της Κυβέρνησης, των κυβερνητικών οργάνων και της κεντρικής δημόσιας διοίκησης.» Στην «κεντρική δημόσια διοίκηση» αναφέρονται μόλις τρία σύντομα και γενικόλογα άρθρα (18 - 20). Ο νόμος έχει συνεπώς ως βασικό αντικείμενο την οργάνωση και λειτουργία της Κυβέρνησης την οποία ταυτίζει με την έννοια του «επιτελικού κράτους».
22 Ιανουαρίου 2023
Άρθρο Ευάγγελου Βενιζέλου στην Καθημερινή της Κυριακής
Από τη φοβική στη μαχόμενη δημοκρατία
Η σύγχρονη φιλελεύθερη δημοκρατία γίνεται εύκολα φοβική, αλλά διστάζει να δρα ως μαχόμενη. Αγωνιά και φοβάται για τα εκλογικά αποτελέσματα σε πολλές δυτικές χώρες - οι πρόσφατες ενδιάμεσες εκλογές για το Κογκρέσο στις ΗΠΑ είναι ένα παράδειγμα - στις οποίες οι επιλογές του εκλογικού σώματος μπορεί να θέσουν σε αμφισβήτηση τις ίδιες τις αξίες της φιλελεύθερης δημοκρατίας. Από την άλλη πλευρά, ως μαχόμενη δημοκρατία πρέπει να σέβεται τη συνταγματική νομιμότητα και τον δημοκρατικό πλουραλισμό.
Ο Ένγκελς θυμίζει την περιβόητη φράση που είπε το 1849 ο Odilon Barrot, πρωθυπουργός του Λουδοβίκου Βοναπάρτη, στη γαλλική Εθνική Συνέλευση, «La légalité nous tue». Η νομιμότητα μας σκοτώνει. Μεταφέροντας τη φράση αυτή στα σημερινά συμφραζόμενα, μπορούμε να πούμε ότι θέτει το ζήτημα της δύσκολης ισορροπίας ανάμεσα στον δημοκρατικό φόβο και στη συνταγματική άμυνα.
